حمله راکون‌ها به هیرکانی و احتمال انقراض قرقاول خزری و سنجابک

راکون یکی از ده ها گونه مهاجم در طبیعت ایران است که مانند چهره ساکت و محافظه کار خود آرام آرام در حال پیشروی به سمت قلمرو سایر گونه های ارزشمند در جنگل های هیرکانی است و اگر سازمان محیط زیست برنامه ای برای جلوگیری این پیشروی این گونه نداشته باشد تا یک دهه آینده گونه های ارزشمندی همچون سنجابک درختی و چندین گونه از پرندگان جنگلی در هیرکانی از جمله قرقاول خزری را با تهدید جدی کاهش جمعیت و حتی انقراض محلی قرار خواهد داد.

به گزارش رکنا، این گونه در اوایل دهه 60 توسط برخی از تاجران و به صورت غیرقانونی وارد کشور شد تا با پرورش آن بتوانند تجارت پوست راکون را راه اندازی کنند البته برخی دیگر نیز معتقدند اینها توسط کانتینرهای باری که وارد بندر آستار شده و به صورت کاملا اتفاقی وارد طبیعت استان گیلان شدند.

با توسعه حمل و نقل عمومی به ویژه حمل و نقل دریایی در صد سال گذشته تعداد ورود گونه های مهاجم و غیربومی به زیستگاه های جدید در نقاط مختلف دنیا هر ساله افزایش داشته است که در یکی از معروفترین آنها زنبور وحشی آفریقایی بعد از ورود به قاره آمریکا باعث انقراض کامل زنبور بومی آمریکایی شده هرچند دانشمندان در سالهای اخیر مشاهداتی از حضور زنبورهای آمریکایی در عرض های شمالی به علت سردی هوا و عدم تمایل زنبور آفریقایی برای حضور در این نقاط، داشتند اما به نظر می رسد گونه رقیب به آسانی حاضر نیست قلمرو تاریخی این گونه را به او بازگرداند. این اتفاق باعث کشته شدن سالانه صدها نفر در اثر گزش توسط زنبور آفریقایی و وارد آمدن خسارت های هنگفت مالی به لحاظ طبیعی به اکوسیستم دو قاره آمریکای شمالی و جنوبی شده است.

راکون و چندین گونه مهاجم دیگر مانند نوتریا و تیلاپیا به همین ترتیب می توانند با استفاده از مزیت های اکولوژیکی از جمله نبود رقیب در طبیعت و وفور منابع غذایی در جنگل های هیرکانی در زمان مناسب به صورت تصاعدی گسترش یافته و به یکی از گونه های آفت مهم و ویرانگر در کشور تبدیل شوند.

این گونه با توجه به اینکه یک گونه همه چیز خوار محسوب می شود می تواند به راحتی گونه ارزشمند سنجابک درختی (Glis glis) را از طبیعت غرب هیرکانی حذف کند. با توجه به مطالعاتی که در سالهای اخیر بر روی گونه سنجابک درختی توسط نادری و همکارانش انجام گرفته است، این گونه یکی از معدود یادگاری های عصر یخبندان و حتی پیش از آن در هیرکانی محسوب می شود تهدید این گونه در خانه ای که میلیون ها سال قدمت دارد توسط یک عامل انسانی و غیرطبیعی میتواند روند تکامل گونه های دیگر را نیز در این زیستگاه بین المللی مورد تهدید قرار دهد.

راکون به لحاظ نقش اکولوژیکی بالقوه ای که دارد می تواند در طی یک دهه آینده تبدیل به یک تهدید طبیعی علیه تنوع زیستی هیرکانی شود و ما را با مخاطرات دومینو وار مانند انقراض گونه های ارزشمند، گسترش آفات و سایر مشکلات دیگر روبه رو کند. اما در این میان عدم ارائه برنامه مدون برای کنترل جمعیت گونه مهاجم توسط سازمان محیط زیست و عدم ارایه گزارش در این خصوص بدنه کارشناسی حیات وحش کشور را با یک دلهره عمیق نسبت به احتمال وجود یک «بی برنامگی برخواسته از روی ناآگاهی» در سازمان حفاظت محیط زیست کشور رو به رو می کند و این سناریوی موکول کردن حل بحران به دقیقه نود را برای افکار عمومی تداعی می کند که هر مساله ای در کشور تا به مرحله بحران نرسد قاعدتا قابلیت طرح ندارد مانند یوز در گرداب انقراض، مرگ تالاب ها بعد از خفگی در اثر ریزگردها در پایتخت و یا فرونشست زمین بعد از مکیدن آخرین قطرات آب در ذخیره گاه های استراتژیک منابع آب زیرزمینی و ده ها مثال دیگر.»