سیدابراهیم رئیسی از آمارهای نگران‌کننده سقط جنین خبر داد، اما کارشناسان معتقدند که آمار‌هایی که دست رئیس دولت است، غیرواقعی است و قابل اتکا نیست، زیرا آمار دقیق و حدودی از سقط‌جنین‌های غیرقانونی وجود ندارد. حال این آماری که رئیس دولت را نگران کرده تا دست به دامان قوه‌قضائیه شود، آمار کودکان ناخواسته‌ای است که در دسترس بودن وسایل پیشگیری از بارداری می‌توانست آن را کاهش دهد.
به گزارش هم میهن، از سوی دیگر ارائه راهکار برای بهبود جمعیت توسط رئیس دولت مبنی بر اینکه «خوابگاه‌های متاهلی در فرزندآوری موثر است» نیز نمی‌تواند تاثیری در فرزندآوری داشته باشد چراکه کارشناسان براین باورند جوانان چشم‌اندازی برای آینده فرزندان‌شان نمی‌بینند و به‌سوی فرزندآوری گرایش پیدا نمی‌کنند.
روز گذشته رئیس دولت و رئیس ستاد ملی جمعیت در چهارمین جلسه این ستاد به موضوعی خاص و تکان‌دهنده اشاره کرده و آمارهای ارائه‌شده درباره سقط‌جنین را نگران‌کننده توصیف کرد و بر ضرورت اهتمام وزارت بهداشت نسبت به این موضوع و هماهنگی بیشتر با دستگاه قضایی برای برخورد با متخلفان در این زمینه تأکید کرد.
در این ارتباط با توجه به اهمیت موضوع نظر چند متخصص و کارشناس را جویا شدیم.
ناهید خداکرمی، ماما و فعال زنان درباره آمارهای نگران‌کننده سقط‌جنین که رئیس دولت سیزدهم به آن اشاره کرده گفت: «آمار‌ها درست نیست و ما بار‌ها منبع این آمار و ارقام را خواسته‌ایم. متاسفانه امثال افرادى که به رئیس‌جمهور توصیه مى‌کنند با یک برنامه کامپیوترى و هوش مصنوعى مشکلات اقتصادى کشور را حل کنند درحوزه جمعیت نیز در حال ارائه آدرس غلط هستند. در موضوع جمعیت مانند بقیه مسائل کشور، اطلاعاتی که به مسئولان می‌رسد، منبع درستی ندارد. داده‌ها براساس منابع علمی به رئیس دولت نمی‌رسد.»
او با اشاره به اینکه موضوع جمعیت، موضوعی چندوجهی است، افزود: «متاسفانه برای بهبود نرخ رشد جمعیت کشور به بسیاری از عوامل دخیل و جنبه‌های اصلى آن توجه نمی‌شود. از سوی دیگر با توجه به اخباری که ما کارشناسان این حوزه داریم، نمی‌دانیم آمار سقط از کجا به رئیسی داده می‌شود که نگران‌کننده است؟ بدیهى است که کاهش نرخ بارورى در کشور نگران‌کننده است، همانگونه که میزان ازدواج در کشور نسبت به جمعیت جوان در سن ازدواج کم است. ضمن آنکه روند فرزندآوری فاجعه‌بار و حرکت جمعیتی کشور اسفبار است.
رشد جمعیت کشور به‌خصوص نرخ باروری بسیار نگران‌کننده است. از سوی دیگر تصمیم‌گیران و سیاستگذاران فکر می‌کنند که با بخشنامه، بگیر و ببند و تنبیه‌کردن می‌شود رشد جمعیت را افزایش داد. از یک‌سو روش‌های پیشگیری از بارداری را در مراکز بهداشتی در دسترس کسانی که متقاضی فرزندآوری هستند و مى‌خواهند فاصله بین دو باردارى خود را انتخاب کنند، قرار ندادند که این امر ممکن است بارداری ناخواسته افزایش یابد. طبق آماری که اعلام می‌کنند و به‌نظر صحیح نمى‌رسد، اما راه کاهش سقط جنین این نیست که با خاطیان برخورد شود.
چراکه اولین خاطی مادر جنین است و پدری که همسرش را وادار به سقط می‌کند. از سوی دیگر دسترسی به قرص‌هایی که باعث سقط می‌شود، بسیار سهل و آسان است و نیازى به پزشک و ماما هم نیست. با یک تلفن یا پیک موتوری این قرص‌ها را به دست متقاضی می‌رسانند.»
ناهید خداکرمی تاکید کرد: «متاسفم که حتی به رئیس دولت هم اطلاعات اشتباه و غلط داده می‌شود. وضعیت جمعیتی کشور و علل و عوامل کاهش نرخ باروری همان عللی است که وضعیت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور دارد. اگر مشکلات در این حوزه‌ها از بین برود، خودبه‌خود کشور به سمت فرزندآوری پیش خواهد رفت. چراکه هر جوانی دوست دارد خانواده بزرگی تشکیل دهد و بچه‌های زیادی داشته باشد.
هر زنی هم دوست دارد که حس مادر شدن را بار‌ها تجربه کند و فرزندان صالح زیادی داشته باشد. این یک واقعیت و احساس غریزی در انسان‌هاست. اما چشم‌اندازی که پدر و مادر برای آینده فرزندان‌شان می‌خواهند ترسیم کنند با شرایط موجود خاکستری است. چرا این موضوع را قبول نمی‌کنیم؟ چرا همیشه دنبال مجازات کردن و خاطی می‌گردیم؟»
این فعال زنان با اشاره به قوانین فرزندآوری، گفت: «با آنکه قانون جمعیت ماده‌های بسیار خوب ترویجی دارد، اما از وزارت بهداشت گرفته تا ستاد جمعیت این مواد ترویجی خوب را کنار گذاشته‌اند و دنبال اعمال ماده‌های نهی و تنبیهی هستند که آسان‌تر هم است. برخی مسئولانی که باید قانون جوانی جمعیت را اجرا کنند، آدرس اشتباه می‌دهند تا کم‌کاری‌هایشان برملا نشده و پنهان بماند. آن‌ها موضوع سقط جنین را درحالی مطرح می‌کنند که سقط جنین عامل کاهش جمعیت نیست.»
او با اشاره به اینکه سقط جنین عملی بسیار منفور است، تاکید کرد: «من از مخالفان سرسخت هستم و برای جنین ۵ روزه هم حق حیات قائل هستم. اما مسئولان در خصوص جمعیت راه اشتباهی را طی می‌کنند و موضوعی که مورد توجه آن‌ها قرار نمی‌گیرد خواسته‌ها و نظرات کارشناسان این حوزه است. متخصصان باروری، زنان، مامایی و کسانی که می‌توانند حوزه فرزندآوری را آسیب‌شناسی کنند، چه جایگاهی در تصمیم‌گیری‌ها دارند؟ نظر آن‌ها کجا اعمال شده است؟ کشور دارای ۴۰ هزار ماماست که ۱۲ هزار نفر از آن‌ها در شبکه بهداشتی کشور فعال است. متاسفانه نظر اکثر این ماما‌ها که می‌توانند شرایط را آسیب‌شناسی کرده و راهکار بهبود شرایط فرزندآوری را ارائه کنند، هیچ‌وقت لحاظ نمی‌شود.»
خداکرمی معتقد است: «تا زمانی که مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، تحریم و مسائل زنان در این کشور حل نشود، روزبه‌روز سقوط نرخ باروری شدت بیشتری خواهد گرفت، کمااینکه از سال ۹۲ که سیاست‌های جمعیتی ابلاغ شد تا این دو سال اخیر که قانون جمعیت ابلاغ شده است، نه‌تن‌ها گامی به جلو برنداشته‌ایم، بلکه همچنان مسیر کاهش نرخ باروری ادامه دارد. علت وجود چنین وضعیتی هم این است که تصمیم‌سازان ما نمی‌دانند یا نمی‌خواهند بدانند یا می‌دانند و خود را به ندانستن می‌زنند که علل و عوامل کاهش باروری چیست و چطور می‌توان این شرایط را بهبود داد.
اگر امید به آینده افزایش یابد و مشکلات اشتغال، سیاست و تحریم حل شود آقای رئیسی و تمام مسئولان کشور مطمئن باشند که جامعه خود به سمت تشکیل خانواده، بزرگ کردن خانواده و افزایش جمعیت سوق پیدا می‌کند. اما تا این مسائل حل نشود مجبورند کم‌کاری‌های خود را به گردن وزارت بهداشت و یا سقط جنین بیندازند و حتى سیل فرار سرمایه و مهاجرت نخبگان و نقش آن در حرکت جمعیتى کشور را هم نمى‌بینند. در صورتی که هیچ‌کدام از این موضوعات واقعی نیست و مشکل در جای دیگری ریشه دوانده است.»
او افزود: «خوابگاه‌های متاهلی هم تاثیری در رشد جمعیت ندارد. جذاب شدن کشور برای زندگی، اشتغال و احترام به خواسته‌های اجتماعی و فرهنگی مورد نیاز خانواده‌ها موثرتر از این خوابگاه‌های متاهلی است.»
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس نیز آمارهای سقط‌جنین را غیرقابل اتکا دانسته و به هم‌میهن گفت: «نمی‌دانم آماری که رئیس دولت اعلام کرده، از کجا به دست آمده است. چون دو نوع سقط‌جنین ۱) سقط‌جنین غیرعمد و ۲) سقط‌جنین عمدی وجود دارد. از سقط‌جنین عمدی هیچ آماری در دست نیست؛ به‌ویژه در کشور ما که این نوع سقط غیرقانونی محسوب می‌شود؛ بنابراین آماری که اعلام می‌شود براساس حدس و گمان است.»
او درباره سقط‌جنین غیرعمدی نیز افزود: «بعضی از سقط‌جنین‌های غیرعمدی در بیمارستان رخ می‌دهد که مادر با مشاهده عوارض خاصی به بیمارستان یا کلینیک مراجعه کرده و جنین سقط می‌شود. آمار این سقط‌جنین‌ها اعلام می‌شود، اما بسیاری از سقط‌جنین‌ها خود به خود رخ می‌دهد و آماری از آن در دست نیست؛ بنابراین از سقط‌جنین‌های عمدی و غیرعمدی آماری وجود ندارد و معلوم نیست این آمار را از کجا به دست آورده‌اند. اگر آمار سقط‌جنین غیرعمدی افزایش یافته هم دلایل خود را دارد.»
کاظمی‌پور درباره علت افزایش سقط‌جنین غیرعمدی تاکید کرد: «وقتی سن ازدواج به تاخیر می‌افتد یا فاصله فرزندآوری زیاد می‌شود، احتمال سقط‌جنین نیز افزایش می‌یابد. از سوی دیگر دلایلی مانند آلودگی‌های زیست‌محیطی و استرس‌ها نیز در سقط‌جنین موثر است. فقط محاسبه کنید که سال گذشته تهران و کلانشهر‌ها چند روز هوای سالم داشتند؟ این آلودگی هوا در سقط‌جنین‌ها تاثیر دارد. علاوه بر آن نگرانی‌ها، دلواپسی‌ها، استرس‌ها و آلودگی غذا نیز می‌تواند سقط‌جنین‌های غیرعمدی را افزایش دهد.»
این جمعیت‌شناس حذف غربالگری را در سقط‌جنین موثر ندانسته و گفت: «اگر سقط‌جنین‌های عمدی که آماری از آن در دست نیست، افزایش یافته نیز به دلیل دل‌نگرانی افراد است که سعی دارند فرزندشان در یک محیط سالم به دنیا بیاید. با انجام غربالگری مشخص می‌شد که جنین سالم است یا خیر. برای حذف غربالگری توجیه کردند اگر جنین ناسالم هست هم اجازه دهید به دنیا بیاید. اما وقتی غربالگری صورت نمی‌گیرد سلامت جنین مشخص نمی‌شود و اقدام به سقط‌جنینی که ناسالم است نیز صورت نمی‌گیرد. اما حذف غربالگری می‌تواند دلواپسی خانواده‌ها را افزایش می‌دهد.» او با اشاره به اینکه قوه‌قضائیه هم راهگشا نیست، افزود: «این موضوع یک بحث فرهنگی و زیست‌محیطی است. قوه‌قضائیه می‌خواهد چه اقدامی در این موارد انجام دهد؟»
کاظمی‌پور در پاسخ به این سوال که آیا مباحث اقتصادی هم در سقط‌جنین‌ها موثر است؟ تاکید کرد: «استرس‌ها و دل‌نگرانی‌هایی که گفتم می‌تواند در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی باشد. تمام این موضوعات می‌تواند دست به دست هم داده و برای خانواده درباره آینده و حتی سلامتی فرزندان نگرانی‌هایی به وجود آورد.» او با انتقاد به در دسترس نبودن وسایل پیشگیری از بارداری، گفت: «وقتی وسایل پیشگیری از بارداری در دسترس نباشد، تعداد فرزندان ناخواسته در جامعه افزایش می‌یابد که به افزایش سقط‌های عمدی جنین دامن می‌زند. متاسفانه در حال حاضر استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری را ممنوع کرده‌اند.»
شیرین نیرومنش، متخصص زنان نیز به موضوع سقط‌جنین و فرزندآوری پرداخته و تاکید کرد: «آمار دقیقی از سقط‌جنین وجود ندارد. به دلیل آنکه بعضی از سقط‌ها را فرد انجام می‌دهد و کسی هم در جریان آن قرار نمی‌گیرد.» او افزود: «در گذشته وسایل پیشگیری از بارداری به صورت رایگان در اختیار شهروندان قرار می‌گرفت، اما در حال حاضر قرص‌ها و دیگر وسایل پیشگیری از بارداری قیمت قابل‌ملاحظه‌ای پیدا کرده است.
گروهی از مردم هستند که این وسایل را به هر قیمتی تهیه می‌کنند تا بارداری ناخواسته پیش نیاید. چون برای بارداری‌هایشان برنامه‌ریزی دارند. اما طیفی از جامعه که هزینه‌ها برایشان مهم است و در دهک‌های پایین درآمدی قرار دارند، به دلیل افزایش قیمت این وسایل، دچار بارداری ناخواسته می‌شوند. برخی از مادران به این بارداری‌های ناخواسته ادامه داده و فرزندآوری می‌کنند، اما عده‌ای هم هستند که اقدام به سقط‌جنین می‌کنند.»
این متخصص زنان گفت: «منطقی این است که خانواده‌ها زمانی اقدام به بارداری زن کنند که شرایط فرزندآوری برایشان فراهم باشد و زن و شوهر به فرزندآوری تمایل داشته باشند. از سوی دیگر دولت و سیستم بهداشتی نیز باید این شرایط را برای مردم فراهم کند تا ازدواج در سن مناسب انجام شده و خانواده‌ها از شرایط اقتصادی خوبی برخوردار شوند تا فرزندآوری انجام شود.»
او با بیان اینکه حذف غربالگری‌ها عامل قابل‌ملاحظه‌ای در سقط‌جنین محسوب نمی‌شود، افزود: «البته غربالگری‌ها کم شده و متعاقب آن تعداد آمیوسنتز (تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی جنین در دوران بارداری) نیز کاهش یافته، اما این تشخیص‌ها در تعداد سقط‌ها بسیار کم است. طبقاتی که تمایل و شرایط پرداخت هزینه‌ها را دارند غربالگری انجام می‌دهند. در حقیقت آزمایش DNA در خون مادر انجام می‌شود که این آزمایش خطر سقط ندارد. بیشتر سقط‌ها را کسانی انجام می‌دهند که تمایل یا شرایط فرزندآوری را ندارند.»
