فرارو- اندکی پیش خبری در رسانهها منتشر شد مبنی بر اینکه یک تیم بین المللی به رهبری فرانسوا دوسه، مدرس باستانشناسی دانشگاه تهران و محقق مرکز تحقیقاتی آرشهاورینت در لیون فرانسه، موفق شدند هشت کتیبه به خط ایلامی باستان را تا حدود بسیار زیادی رمزگشایی کنند.
به گزارش فرارو به نقل از راهنماتو، نوشتار ایلامی خطی که بین سالهای ۲۳۰۰ تا ۱۸۰۰ پیش از میلاد مسیح در جنوب و جنوب غربی ایران کنونی مورد استفاده قرار میگرفت، یکی از پیچیدهترین سیستمهای نوشتاری باستانی محسوب میشود که تاکنون تنها نشانههای اندکی از آن رمزگشایی شده است.
اما در مقالهای که تیم فرانسوا دوسه در ژوئیه در مجله Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie (به آلمانی؛ مجله آشورشناسی و باستان شناسی خاور نزدیک) به چاپ رسانده، به نظر میرسد که این موضوع تا حد زیادی حل شده است.
کلید رمزگشایی این تیم، تجزیه و تحلیل هشت کتیبه بر روی ظروف نقرهای بود که گفته میشد از مناطق جنوبی ایران بدست آمده اند. این تیم نوشتههای این هشت جام را با رمزگشاییهای قبلی از خط ایلامی کنار هم قرار دادند تا به نتیجهای منطقی برسند. دوسه میگوید: «بر این اساس ما توانستیم ۷۲ نویسه را بخوانیم و فقط چهار نویسه را نتوانستیم رمزگشایی کنیم». آنها حتی ترجمه کتیبهای از پوزور شوشیناک، پادشاه آوان را نقل کرده اند که مخالفان خود را به نابودی تهدید میکند.
فرانسوا دوسه
این تیم، در نهایت به این نتیجه رسیده که خط ایلامی خطی کاملاً آوانگارانه است و از این رو باید خط ایلامی باستان قدیمیترین خط آوانگارانه تاریخ نیز بهشمار آورد. با این حال، علی رغم تمام این ادعاها، یافتههای تیم فرانسوا دوسه هنوز نتوانسته اعتماد جامعه علمی بین المللی را به خود جلب کند.
جاکوب دال، استاد آشورشناسی در دانشگاه آکسفورد، در این خصوص گفت مطمئن نیست که تیم دوسه واقعاً توانسته رمزگشایی موفقی در این زمینه انجام داده باشد.
دال که خود بر روی کتیبههای دیگری با خط «پرتو-ایلامی» کار میکند، همچنین با ادعای تیم دوسه مبنی بر اینکه خط ایلامی اولیه و ایلامی خطی رابطه نزدیکی دارند، مخالفت کرد. علاوه بر این، او نگران است که این تیم دوسه در تحلیل خود از کتیبههای یافت شده در محوطه باستانی کنارصندل (در نزدیکی جیرفت) استفاده کرده است. دال گفت که این کتیبهها ویژگیهای مشکوکی دارند که ممکن است نشان دهنده جعل باشد.
کارشناسان دقیقاً مطمئن نیستند که هشت کتیبه خطی ایلامی از کجا سرچشمه گرفته اند. هفت مورد از آنها از مجموعه کلکسیونری به نام هوشنگ محبوبیان و یک مورد نیز از مجموعه مارتین شوین، تاجر و کلکسیونر نروژی بدست آمده است. مجموعه شوین به نسبت مجموعه حرفهای تری به نظر میرسد و کارکنان آن به طور منظم با دانشمندان همکاری دارند.
با این همه، کتیبههای ایلامی این مجموعه به همراه صدها اثر باستانی دیگر در ۲۴ اوت ۲۰۲۱ توسط پلیس نروژ توقیف شد. علت این امر، مباحث مربوط به قاچاق آثار باستانی است که سازمانهای دولتی نروژ خواستار مشورت با مقامات ایران در این زمینه شدند.
با این همه، خود مجموعه این اتهامات را بی اساس خواند، اما تأیید کرد که کتیبههای ایلامی مربوط به شهر باستانی شوش در ایران است. جدای از این ادعاها، هنوز منشا کتیبههای ایلامی مجموعه شوین از سوی کارشناسان تأیید نشده است.
در سمت دیگر، منشا آثار مجموعه محبوبیان نیز دقیقاً مشخص نیست. محبوبیان میگوید این آثار در حفاریهایی که توسط پدرش ابوالقاسم محبوبیان در سالهای ۱۹۲۲ و ۱۹۲۴ در شهرهای کام فیروز و بیضا در ایران انجام داده، بدست آمده و حتی مختصات محل اکتشاف را نیز ارائه داد. فرانسوا دوسه در مقالهای که در سال ۲۰۱۸ نوشت، میگوید که محبوبیان به او گفته این آثار قبل از سال ۱۹۷۰ به اروپا منتقل شده است.
خود مجموعه محبوبیان در اواخر دهه ۸۰ میلادی با مشکلات پیچیدهای مواجه شد. او در سال ۱۹۸۷ به استخدام سارقان برای سرقت بخشی از مجموعه خود برای بدست آوردن پول بیمه، متهم شد. این محکومیت در سال ۱۹۸۹ نقض شد و برای دو مورد از اتهامات، دستور اعاده دادرسی صادر شد. دادگاه مجدد برگزار نشد و اتهامات نیز منتفی شد. محبوبیان در بیانیهای در وبسایت خود گفت که اتهامات وارده به او به دلیل اصل و نسب ایرانی بوده است.
به هر روی مشکلاتی از این دست سبب شد تا اکتشاف ادعایی فرانسوا دوسه و همکارانش مبنی بر رمزگشایی از نوشتار ایلامی خطی، تحت تأثیر قرار گیرد. ما هنوز به درستی نمیدانیم که آیا ادعاهای دوسه و همکارانش درست است یا نه، زیرا برای پذیرش چنین ادعایی باید اتفاق نظر علمی در میان دانشمندان علوم تاریخ، باستان شناسی و زبانشناسی تاریخی صورت بپذیرد.
تاریخ ایلام باستان علی رغم تمام آثار شگفت انگیز بجا مانده از آن، هنوز برای مورخان پر از زوایای مبهم و تاریک است. رمزگشایی نوشتار ایلامی خطی میتواند بسیاری از این زوایای پنهان را پس از هزاران سال به روشنایی بیاورد.
منبع: راهنماتو
خب خود شیئ کشف شده و جریان دزدی و اینا به کنار، ترجمش چی بود!؟
اینا حروف عربی هستن که به خط ما وارد شدن
وقت بخیر
بیضا و کامفیروز حدود صد کیلومتری شیراز هستند. من خودم بومی این منطقه هستم و تا آنجا که می دانم در این منطقه چیزی به نام ایلامیان کشف نشده و صرفاً در دشت مرودشت آثار باستانی هخامنشیان کاوش شده که از محل ادعایی ایشان حدود پنجاه کیلومتر فاصله دارند.