یکی از اهداف اصلی آموزش و پرورش، جایگزینی باورها، ذهنیت‌ها و آموخته‌های نادرست با حقایق علمی است.
به گزارش جام جم، بسیاری از پیش‌فرض‌هایی که شاید زمانی در کتاب‌های درسی نیز بودند و حالا جزئی از باور‌های عامیانه شده‌اند و گاهی با استفاده از اینترنت آسان‌تر منتشر می‌شوند، شنیده‌هایی هستند که دهان به دهان منتقل شده و در گوشه‌ای از ذهن همه ما جای گرفته‌اند یا نادرستی آنها پس از سال‌ها مشخص شده است.
هر شهروند باسواد و تحصیل‌کرده‌ای در روزگار کنونی خوب است این باورها را بشناسد و در ذهن خود آن را تصحیح کند. در ادامه برخی از تصورات نادرست رایج را که به دنیای علم مربوط می‌شود را بررسی کرده‌ایم.
شاید این باور نادرست را شنیده باشید که خون درون بدن ما وقتی به سمت ریه‌ها می‌رود آبی است، زیرا اکسیژن کمی دارد و زمانی که در معرض هوا قرار می‌گیرد یا اکسیژن تازه کافی دریافت می‌کند قرمز می‌شود.
از آنجا که رگ‌های ما به رنگ آبی مایل به سبز هستند، این ایده منطقی به نظر می‌رسد. اما واقعیت این است که خون انسان در داخل بدن همان رنگ قرمز را دارد که بیرون از بدن به آن رنگ دیده می‌شود.
این رنگ قرمز زمانی که خون، غنی از اکسیژن است روشن‌تر و زمانی که به اکسیژن تازه نیاز دارد تیره‌تر است، اما به هر حال قرمز است.
بافت پوشاننده رگ‌ها بر نحوه جذب و پراکنده شدن نور تأثیر می‌گذارد، به همین دلیل خونی که در داخل بدن در گردش است آبی به نظر می‌رسد.
این فرضیه در سال ۱۳۵۷/ ۱۹۷۸ ارائه شد؛ آن زمان نتایج یک مطالعه نشان داد کودکان مبتلا به هایپرکینزیس (نوعی اختلال بیش فعالی) قند خون پایینی دارند، که به طرز عجیبی می‌تواند نشانه‌ای از خوردن بیش از حد قند باشد.
این مطالعه بعدا وقتی بی‌اعتبار شد که محققان متوجه شدند قند خونی که به طور غیرطبیعی پایین درنظر گرفته شده بود درواقع طبیعی است. از آن زمان، مطالعات دوسوکور که به منظور دستیابی به استاندارد بالاتر علمی انجام می‌شوند نشان داده قند بیشتر از یک دارونما کودکان را تحریک به فعالیت نمی‌کند.
برای مثال در مطالعه‌ای در سال ۱۳۷۳/ ۱۹۹۴ به پسران پنج تا هفت ساله، دارونما داده شد و به مادران‌شان گفته شد فرزندشان دوز زیادی قند مصرف کرده است. این مادران اعلام کردند کودک‌شان تحرک زیادی پیدا کرده اند!
این باور اشتباه خطرناکی است. هر کسی که با صاعقه‌گیر‌ها آشنا باشد می‌تواند به شما بگوید که هیچ چیزی مانع از برخورد صاعقه به یک نقطه نمی‌شود.
برای مثال، ساختمان امپایر استیت در منهتن نیویورک، در طول یک طوفان، هشت بار برخورد صاعقه را در ۲۴ دقیقه تحمل کرد. هیچ چیزی نمی‌تواند رعد و برق را از نقطه‌ای که به‌تازگی مورد اصابت قرار گرفته دور نگه دارد.
به گفته آزمایشگاه ملی طوفان‌های شدید آمریکا، همان ویژگی‌هایی که باعث می‌شود صاعقه به یک نقطه برخورد کند مثل ارتفاع، وجود آب راکد یا شکل زمین برای برخورد‌های بعدی نیز جذاب هستند.
شاید شنیده باشید که جهت چرخش آب هنگام تخلیه آب ظرفشویی یا وان در دو نیمکره شمالی و جنوبی مخالف هم است. این که گفته می‌شود چرخش آب در نیمکره شمالی در جهت عقربه‌های ساعت و در نیمکره جنوبی خلاف جهت عقربه‌های ساعت است یک باور رایج غلط است.
هردو جهت چرخش را می‌توان در هردو نیمکره یافت. پشت این باور غلط، یک قانون علمی وجود دارد که به آن «اثر کوریولیس» گفته می‌شود. اثر کوریولیس از حرکت یک جسم در یک دستگاه مختصات چرخان (در موضوع مورد نظر، زمین درحال چرخش) ناشی می‌شود.
اثر کوریولیس واقعا وجود دارد، اما فقط در مقیاس‌های بزرگ مانند جریان‌های آب و هوایی مانند گلف استریم و طوفان‌ها دیده می‌شود.
نمی‌توان فیزیک حاکم بر جریان‌های جوی و طوفان‌ها را به یک فنجان آب یا سینک ظرفشویی تعمیم داد! نیروی کوریولیس در چنین مقیاس‌هایی آنقدر کم است که تاثیر تعیین‌کننده‌ای ندارد.
پلاسما را فراموش نکنید! پلاسما حالت چهارمی از ماده است که دانش امروزی نتوانسته آنها را جزو سه حالت دیگر قرار دهد و مجبور شده آن را حالت مستقلی به حساب بیاورد.
جالب است بدانید پلاسما ۹۹ درصد ماده موجود در طبیعت را تشکیل می‌دهد. این برآورد، تخمین معقولی است از این واقعیت که درون ستارگان و اتمسفر اطراف آنها، ابر‌های گازی و نیز فضای بین ستارگان اغلب به‌صورت پلاسماست.
با این حال ما در یک درصدی از جهان زندگی می‌کنیم که حالت‌های غالب ماده در آن حالت‌هایی به‌جز پلاسما یعنی جامد مایع و گاز هستند. پلاسما شبیه گاز است و از اتم‌هایی تشکیل شده که تمام یا تعدادی از الکترون‌های خود را از دست داده‌اند (یونیده شده‌اند) پلاسما اغلب بسیار گرم است و وقتی خنک شود تبدیل به گاز می‌شود، اما خواص متفاوتی نیز به خود می‌گیرد.
می‌توان گفت اگر ماده جامد را گرم کنیم به مایع و اگر دوباره آن را گرم کنیم به گاز و اگر باز هم به گرمادادن ادامه دهیم به پلاسما تبدیل می‌شود. دمای تقریبی پلاسما را می‌توان حدود ۲۰۰۰ درجه سانتی‌گراد بیان کرد.
این باور رایج که گاو‌ها با دیدن رنگ قرمز عصبانی می‌شوند، یا حیواناتی به طورغیرعادی خشن هستند، از سنت گاوبازی سرچشمه می‌گیرد که در آن یک ماتادور یا گاوباز پارچه قرمزی را تکان می‌دهد و گاو با خشم به آن حمله می‌کند.
اما این رنگ قرمز نیست که گاو نر را عصبانی می‌کند، بلکه حرکت پارچه، تهدید‌ها و رفتار ماتادور است. آزمایش رفتار گاو با پارچه‌هایی به رنگ‌های مختلف هم به‌صورت ثابت و هم به صورت متحرک نشان داد این حرکات پارچه است که گاو را به‌خشم می‌آورد. ما همچنین می‌دانیم گاو‌های نر کوررنگ قرمز-سبز هستند و تشخیص قرمز از سبز، نارنجی و قهوه‌ای برایشان مشکل است.
چشم بیشتر خفاش‌ها بسیار کوچک و اندامی نه‌چندان پیشرفته است و این پستانداران پرنده، بینایی ضعیفی دارند؛ با این حال هیچ‌کدام از آنها کور نیستند. خفاش‌ها درواقع سیاه و سفید می‌بینند و در شب دید خوبی دارند.
این پرندگان گیرنده‌های رنگ را ندارند. شاید این باور نادرست در مورد کور بودن خفاش‌ها از این واقعیت ناشی شود که خفاش‌ها در نور روز به خوبی ما نمی‌بینند.
یا به این دلیل که دارای سونار یا ردیاب صوتی هستند و می‌توانند بدون داشتن دید حرکت کنند. خفاش‌ها به‌ویژه در مسیر‌های طولانی که فراتر از بازه پژواک‌یابی است از بینایی‌شان در راهیابی کمک می‌گیرند.
این یک باور علمی نادرست است. علت این‌که نباید در طوفان و رعد و برق شنا کنید به خود آب ربطی ندارد. آب خالص در واقع یک عایق است، به این معنی که جریان الکتریکی را هدایت نمی‌کند.
این خطر از مواد معدنی و مواد شیمیایی موجود در آب است که از یون‌های باردار الکتریکی تشکیل شده‌اند. با این حال، هرچند از نظر تئوری آب خالص رسانای الکتریسیته نیست، اما یافتن چنین آبی در دنیای واقعی تقریبا غیرممکن است، زیرا حتی آب مقطر نیز دارای یون است.
حتما شنیده‌اید که عامل انقراض دایناسور‌ها برخورد یک سیارک به زمین بوده است، اما واقعیت این است برخورد سیارک تمام‌کننده کار نبوده است.
رویداد انقراض K-T یا انقراض جمعی کرتاسه، پالئوژن که ۶۵ میلیون سال پیش رخ داد، حدود ۸۰ درصد از کل موجودات گیاهی و جانوری روی سیاره را از بین برد.
این برخورد، منجر به آغاز یک دوره زمستان طولانی شد که در نتیجه آن، فتوسنتز گیاهان و پلانکتون‌ها متوقف شد. تأثیرات برخورد سیارک و وقوع این زمستان جهانی همه حیوانات چهارپا را که بیش از ۲۲ کیلوگرم وزن داشتند، از بین برد.
با این حال، برخی از گونه‌های کوچک دایناسور‌ها زنده ماندند و به پرندگان امروزی تبدیل شدند. فسیل‌هایی که قدمت آنها به قبل ازرویداد K-T می‌رسد این موضوع را تایید می‌کنند. به همین علت دانشمندان می‌گویند پرندگان از نوادگان مستقیم دایناسور‌ها هستند.
اگر می‌خواهید یک موش را بگیرید، پنیر لزوما بهترین طعمه نیست. هرچند موش‌ها پنیر می‌خورند، اما معنایش این نیست که آن را دوست دارند یا بر دیگر خوراکی‌ها ترجیح می‌دهند. موش‌ها هر چیزی که دارای نوعی ارزش غذایی باشد، از جمله پنیر را می‌خورند.
با این حال، مطالعات نشان می‌دهد موش‌ها، خوراکی‌های شیرین‌تر مانند میوه یا آب‌نبات را بر پنیر ترجیح می‌دهند. باور رایج نادرست مبنی بر این‌که موش‌ها یا سایر حیوانات کوچک عاشق پنیر هستند از قرون وسطی که خانواده‌ها یخچال نداشتند سرچشمه گرفت.
مردم در این دوران گوشت را از سقف آویزان و غلات را در سیلو‌ها ذخیره می‌کردند، اما پنیر را صرفا در لایه نازکی از موم یا پارچه می‌پیچیدند؛ بنابراین پیداکردن و خوردن پنیر برای جوندگان بسیار آسان‌تر بود.
مردم در طول دوره طاعون بوبونیک، پنیر را از رژیم غذایی خود کنار گذاشتند، زیرا فکر می‌کردند موش‌ها جذب آن می‌شوند. اما واقعیت این بود که پنیر ساده‌ترین چیزی بود که موش‌ها می‌توانستند در یک خانه معمولی پیدا کنند.
یکی از واقعیت‌هایی که در این افسانه نقش دارد این است که ۹۰درصد سلول‌های مغز «ماده‌سفید» هستند که به سلول‌های عصبی کمک می‌کنند تا زنده بمانند و فقط ۱۰درصد «ماده‌خاکستری» نورون‌های مسئول تفکر است.
این در حالی است که هر اسکن اف‌ام‌آرآی (fMRI) نشان می‌دهد حتی گفتن چند کلمه بیش از ۱۰درصد از مغز را فعال می‌کند. دانشمندان هیچ ناحیه‌ای از مغز را کشف نکرده‌اند که تا حدودی بر تفکر، حرکت یا احساسات تأثیری نداشته باشد. با انجام بازی‌های فکری دشوار و شگفت انگیز می‌توانید صددرصد مغز خود را فعال کنید.
علاوه بر حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی)، حداقل چهار حس دیگر نیز وجود دارد که به ندرت به آنها اشاره می‌شود: حس عمقی (احساس جهت‌گیری فرد در فضا)، حس دما، حس تعادل و حس اینتروسپشن یا احساساتی مانند احساس سیگنال‌های داخلی که از درون بدن می‌آید.
بنابراین، دفعه بعد که کسی درمورد «حواس پنجگانه» خود صحبت کرد، شما می‌توانید بگویید که «۹ حس» دارید؛ بگذارید فکر کنند که شما از قدرت‌های فوق‌العاده‌ای برخوردارید!
ماهی‌ها باهوش‌تر از چیزی هستند که فکر می‌کنید. نتایج یک مطالعه نشان داده است ماهی سیچلاید آفریقایی می‌تواند منطقه تغذیه یک آکواریوم را پس از ۱۲روز انتقال به مخزن دیگری به‌خاطر بسپارد.
برای این که فکر نکنید ماهی‌قرمز تفاوتی با اینها دارد در مطالعه دیگری به‌طور خاص به ماهی قرمز پرداخته و معلوم شد ماهی‌قرمز‌ها می‌توانند تفاوت بین دو آهنگ کلاسیک مختلف را تشخیص دهند.
آنها سریع یاد نمی‌گرفتند. اما پس از بیش از ۱۰۰جلسه آموزش، ماهی‌قرمز در ۷۵درصد مواقع سراغ غذایی می‌رفت که با آهنگ صحیح مرتبط باشد. اگر واقعا حافظه آنها سه ثانیه بود چنین آموزشی به آنها ممکن نبود.
۸سفید زیبای وحشی که نگاه خیرهتان را جذب می‌کنند 
۶ فیلم فانتزی جدید برای علاقمندان به هری پاتر 
طرز تهیه ۵ نوع غذای ساده و متفاوت با عدس + معرفی انواع عدس و کاربرد آنها 
۱۰ کار سریع که پس از رفتن مهمانها باید انجام دهیم تا همه چیز مثل قبل شود 
بیوگرافی بازیگرانی که در مراسم جشنواره حافظ ۱۴۰۳ جایزه گرفتند 
چرا سشوار باد گرم نمیدهد؟ + راههای رفع مشکل 
