مهم‌ترین عامل بروز سرطان در ایران چیست؟

رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت گفت: مهمترین علل بروز سرطان افزایش سن جمعیت و نسبت جمعیت سالمند نسبت به جمعیت جوان است که در کشور ما و دیگر کشور‌ها در حال رخ دادن است.

به گزارش ایلنا ،«علی قنبری مطلق»، رئیس اداره سرطان وزارت بهداشت و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در درباره شایع‌ترین سرطان‌ها در ایران گفت: شایع‌ترین سرطان در زنان، سرطان پستان و در مردان سرطان پروستات است.

او درارتباط با علل بروز سرطان گفت: مهمترین علل بروز سرطان افزایش سن جمعیت و نسبت جمعیت سالمند نسبت به جمعیت جوان است که در کشور ما و دیگر کشور‌ها در حال رخ دادن است. ما در کشورمان جمعیت جوانی داریم که در سال‌های آینده به سمت پیری خواهند رفت. این مساله باعث خواهد شد که در طی دو دهه آینده بر اساس پیش‌بینی‌ها بروز سرطان در ایران بیشتر از متوسط جهانی باشد.

قنبری مطلق گفت: به غیر از افزایش سن می‌توانیم به تغییر شیوه زندگی و کم تحرکی نیز اشاره کنیم. تقریباً ۶۰ درصد جمعیت کشور کم تحرک هستند، همچنین چاقی یکی دیگر از عوامل است که در آن مورد هم ۶۰ درصد جمعیت دچار اضافه وزن هستند، کمی مصرف میوه و سبزیجات نیز از دیگر عوامل است و بیش از ۸۰ درصد جمعیت ۵ وعده میوه و سبزیجات به میزان مطلوب را مصرف نمی‌کنند و همچنین می‌توان به مصرف سیگار و الکل به عنوان دیگر علل بروز سرطان‌ها اشاره کرد که باعث افزایش بروز این بیماری‌ها می‌شوند.

او درارتباط با راهکار‌های پیشگیری از سرطان گفت: اصلاح الگوی تغذیه، افزایش فعالیت بدنی و مصرف غذا‌های سالم‌تر از جمله راه‌های پیشگیری از بروز سرطان است. موضوع دیگری که اهمیت دارد تشخیص زودهنگام سرطان است که به ویژه برای سرطان پستان، دهانه رحم و روده بزرگ بسیار مهم است و می‌توان برنامه ریزی کرد و با تشخیص زودهنگام باعث کاهش بروز این گونه سرطان‌ها شد.

قنبری مطلق در ادامه گفت: ما در حدود پنج سال پیش بر روی این سرطان‌ها در سطح شبکه بهداشت و درمان برنامه ریزی کردیم و این برنامه‌ها در حال توسعه هستند و نهایتاً سبب خواهد شد که سرطان‌های ذکر شده کاهش پیدا کنند و اگر سرطان بروز پیدا کرد در مراحل زودتری شناسایی شود که نهایتا منجر به بهبود وضعیت بقای بیماران مبتلا به سرطان و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها نیز خواهد شد.

او در ارتباط با هزینه اقتصادی سرطان برای بیماران گفت: به طور کلی هرچه میزان بروز سرطان بالاتر باشد و هرچه دیرتر شناسایی شود، از لحاظ مالی هزینه بیشتری را به بیماران تحمیل می‌کند. اما به طور کلی می‌توان گفت بیماری سرطان در صدر بیماری‌های پرهزینه قرار می‌گیرد. سرطان دومین دلیل مرگ در ایران و جهان است، اما به لحاظ اقتصادی اولین مشکل اقتصادی در نظام سلامت بوده و هزینه‌های زیادی را به نظام سلامت تحمیل می‌کند. مهمترین دلیل آن هم این است که سرطان دیر تشخیص داده می‌شود؛ بنابراین این بیماری هر چه زودتر تشخیص داده شود، میزان تحمیل هزینه‌های اقتصادی آن هم کاهش پیدا می‌کند. راهبرد‌های ما نیز بیشتر مبتنی بر پیشگیری و تشخیص زودهنگام این بیماری است.

قنبری مطلق درارتباط با وضعیت شناسایی زودهنگام سرطان در کشور گفت: اکثر سرطان‌ها عمدتاً چهار مرحله دارند. اغلب سرطان‌ها متاسفانه در مرحله ۲ و ۳ شناسایی می‌شوند که باید تلاش کنیم زمان شناسایی آن‌ها بیشتر در مراحل ۲ و ۱ بیماری باشد. در بسیاری از کشور‌ها سرطان در مرحله یک و دو شناسایی می‌شود، بنابراین هزینه‌های کمتری دربردارند. البته این درباره همه سرطان‌ها صادق نیست و راجع به سرطان‌هایی صدق می‌کند که روش‌هایی برای تشخیص زودهنگام آن‌ها وجود دارد.

او درارتباط با علل تشخیص داده نشدن زودهنگام سرطان در ایران گفت: به طور کلی عللی که سرطان هم در ایران و هم در جهان دیر تشخیص داده می‌شود اول عدم آگاهی مردم راجع به علائم و نشانه‌های سرطان و راه‌های پیشگیری از آن، دوم عدم آشنایی ارائه دهندگان خدمت در سطوح شبکه بهداشت درباره علائم و نشانه‌های سرطان و سوم عدم وجود یک برنامه نظام‌مند برای تشخیص زودهنگام این بیماری است. در ایران برروی این زمینه‌ها کار می‌شود تا آگاهی مردم راجع به علائم و نشانه‌های سرطان افزایش پیدا کند.

قنبری مطلق افزود: از طرفی با تدوین برنامه و آموزش ارائه دهندگان خدمت در نظام شبکه بهداشتی تلاش کرده ایم با علائم سرطان و راه‌های شناسایی زودرس آن آشنا شوند. به علاوه برنامه نظام مندی را برای ارجاع بیماران به سطوح تخصصی‌تر تنظیم کرده‌ایم که همگی باعث خواهد شد به تدریج سرطان زودتر شناسایی شود تا میزان بهبود پذیری آن بیشتر شود و تاثیرات اقتصادی آن نیز کاهش پیدا کند.

او در پاسخ به این سوال که آیا افزایش آلودگی هوا در شهر‌های بزرگ کشور می‌تواند موجب افزایش بروز سرطان در آینده شود، گفت: آلودگی هوا حدود ۷ سال پیش به صورت رسمی به عنوان عامل بروز سرطان از سوی آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان ذکر شد. در ظاهر به نظر می‌آید که آلودگی هوا با بروز سرطان ارتباط دارد، اما سال‌ها تحلیل نیاز بود که اثبات شود این دو مسئله اصولاً با هم مرتبط هستند. اما اینکه آلودگی هوا تا چه اندازه با بروز سرطان در ارتباط است هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است و نتایج آن هنوز منتشر نشده است، بنابراین در ایران هم نمی‌توان گفت که تا چه اندازه با افزایش بروز سرطان ارتباط دارد، اما به طور کلی ارتباط آن اثبات شده است.

رییس اداره سرطان وزارت بهداشت گفت: اما در کل می‌توان گفت عوامل محیطی کمتر از عوامل مربوط به شیوه زندگی در ایجاد سرطان به طور عام موثر هستند. دلیل آن نیز واضح است، زیرا عوامل مربوط به شیوه زندگی چیزی است که همیشه با ما همراه هستند و مواجهه ما با شیوه زندگی ناسالم بیشتر از عوامل محیطی است. برای مثال فردی که دچار اضافه وزن و تغذیه ناسالم است همیشه در مواجهه مستقیم این عوامل قرار دارد.

از میان همه عوامل احتمالاً عوامل تغذیه نقش بیشتری در بروز سرطان دارند. برای مثال مصرف غذای پر کالری، فست فود، روش‌های نامناسب پخت غذا مانند غذا‌های کبابی، سرخ شده و سوخته عواملی هستند که نقش بیشتری در بروز سرطان ایفا می‌کنند. مهمترین نکته این است که ۵۰ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند و مهمترین عامل مهم که در پیشگیری از سرطان نقش دارد، اتخاذ شیوه زندگی سالم است که می‌تواند باعث کاهش احتمال بروز سرطان در افراد شود.