چوب مسواک؛ با مسواک گیاهی ایران آشنا شویم

بسیاری از افراد از چوب مسواک به جای مسواک‌های معمول استفاده می‌کنند و معتقدند این مسواک‌ها عملکرد بهتری دارند، در عین حال برخی نیز همچنان استفاده از فلوراید و مسواک معمولی را بهترین روش برای نظافت دهان و دندان می‌دانند.

به گزارش ایرنا، گفته می‌شود طی سالیان اخیر استفاده از چوب مسواک موسوم به " اراک" در بسیاری از کشور‌های اروپایی رایج شده به گونه‌ای که در حال حاضر در قالب تبلیغات مختلف، داروخانه‌ها، مراکز عرضه محصولات آرایشی و بهداشتی در این کشور‌ها اقدام به فروش این نوع چوب مسواک‌ها می‌کنند.

سؤالی که در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد این است که چرا بسیاری از ما با وجود مقید بودن به استفاده از مسواک و خمیردندان حداقل یک یا دو نوبت در روز و مراعات بسیاری از توصیه‌های دندان‌پزشکان، باز هم وضعیت دندانهایمان چندان تعریفی ندارد و غالب افرادی که سن آن‌ها به بالای ۲۰ یا ۳۰ می‌رسد، با مشکلات حاد دندان و لثه مواجه هستند.

چالش‌های پرسروصدایی درباره استفاده از فلوراید و تشکیک در قدرت این ماده برای جلوگیری از پوسیدگی دندان راه افتاده است به‌گونه‌ای که برخی تحقیقات مستقل، نه‌تن‌ها فلوراید را به هیچ عنوان مانع پوسیدگی دندان نمی‌دانند بلکه از این ماده به‌عنوان یکی از عوامل پرخطر برای بدن انسان یاد می‌کنند که تنها یکی از عوارض آن، پوسیدگی دندان و تخریب بافت‌های استخوانی ذکر می‌شود.

با مسواک گیاهی بومی ایران آشنا شویم

الهام اشرفی دکترای تخصصی اصلاح نباتات دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز با بیان اینکه چوب مسواک یا (Arak) یکی از مواد مؤثر در بهداشت دهان و دندان است اظهار داشت: سازمان بهداشت جهانی استفاده از مسواک گیاهی را توصیه کرده است؛ چرا که تأثیر مثبت چوب مسواک بر پاتوژن‌های پوسیدگی دندان ثابت شده است.

وی با بیان اینکه گیاه مسواک درختچه‌ای از خانواده «سالوادوراسه» با نام علمی «سالوادورا پرسیکا» و نام عمومی مسواک است و در زبان فارسی آن را اراک (Arak) می‌خوانند افزود: این گیاه بومی نواحی جنوبی ایران است و برگ، میوه، دانه، پوست و ریشه آن مصارف درمانی بسیار دارد. ریشه این گیاه چوبی مانند رشته‌های مسواک است و بیش از ۱۴۰۰ سال است که در بسیاری از کشور‌ها به جای مسواک امروزی برای پاکیزه سازی دندان از آن استفاده می‌شده است.

اثرات آرامبخشی چوب مسواک

این متخصص اصلاح نباتات با اشاره به اینکه تحقیقات مربوط به اثرات فارماکولوژیک در زمینه چوب مسواک، اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ترمیم کنندگی زخم و اثرات آرامبخشی آن را به اثبات رسانیده است افزود: درخت مسواک به دلیل دارا بودن ترکیباتی نظیر «تری متیل آمین»، «الکالوئید‌های سالوادرین»، «کلراید»، «فلوراید»، «سیلیکا»، «سولفور»، روغن خردل، ویتامین C، صمغ، مقدار کمی «تانین» و «استرول» اثر ضد باکتری، ضد تب و ضد تحریک لثه دارد. از سویی دیگر ساقه‌ها و ریشه‌های این گیاه بافت لیفی دارد و به راحتی روی دندان‌ها ساییده می‌شود.

اشرفی افزود: بعضی از چوب‌های جویدنی ترکیبات قلیایی ضد باکتری دارند و نتایج پژوهش‌های اخیر روی درخت مسواک در باکتری‌های دهانی نشان داد که عصاره «خاماین» چوب اثر بازدارندگی در مقابل رشد باکتری‌های دهانی دارد. بر اساس اطلاعاتی که راجع به ترکیبات شیمیایی و خصوصیات دارویی چوب مسواک ارائه شده است، این گیاه به دلیل فلوراید بالا، اثر ضد پوسیدگی قوی دارد. همچنین استفاده منظم و مرتب از چوب‌های مسواک ممکن است موجب کنترل تشکیل و فعالیت پلاک‌های دهان و دندان شود.

این دکترای تخصصی اصلاح نباتات دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز اضافه کرد: با وجود اینکه دانش‌های مربوط به بهداشت دهان و دندان به صورت روزآمد در سطح دنیا در حال پیشرفت است، اما شاهد افزایش پوسیدگی‌های دندانی و بیماری‌های لثه هستیم که مهم‌ترین علت آن، استفاده وسیع قند‌ها در مواد خوراکی، کمبود فلوراید و کلسیم در تغذیه و نبود مراقبت‌های بهداشتی است. با این وجود امروزه استفاده از گیاه مسواک برای تمیز کردن، استحکام و جلوگیری از پوسیدگی دندان توصیه شده است.

وی افزود: مطالعات بسیاری نشان داده است که اثر ضد باکتری، ضد پوسیدگی، ضد پلاک و ضد قارچی این چوب‌ها از طریق واکنش‌های مکانیکی و شیمیایی ایجاد می‌شود.

درخت مسواک، یا اراک (به عربی: الأراک)، درختی است همیشه سبز که از چوب آن مسواک می‌سازند. وچوبی رشته مانند دارد.

ارتفاع درخت اراک بین دو تا پنج متر است. شاخه‌های آن باریک و گرد، و برگ‌های آن به خاطر وجود مادهٔ روغنی سبز رنگ، درخشان است، و شیره‌ای به رنگ زرد مایل به سبز روشن از آن خارج می‌شود. از گل آن میوه‌ای شبیه به گیلاس بدست می‌آید که به صورت خوشه و خوردنی است.

آب و هوای گرم و استوائی محل مناسبی برای رشد این درخت است. درخت اراک در مناطقی از ایران، حبشه، سودان، عربستان، مصر، هند، یمن یافت می‌شود. مهمترین نواحی رویش آن در ایران لار، بندرعباس، میناب، مکران و چاه بهار است