هر کشوری به نحوی امنیت خود را تامین میکند و به نظر میرسد که امارات متحده عربی نیز طی دو سال گذشته سعی دارد از طریق گسترش سرمایهگذاری خارجی در برخی کشورها در خاورمیانه، آسیا و آفریقا ضریب امنیت خود را افزایش دهد. به گزارش رویترز، امارات به مدت بیش از ده سال است که به پایتخت سرمایهگذاری در خاورمیانه تبدیل و اخیرا وارد میدان رقابت با عربستان سعودی شده است.
اعتماد در ادامه نوشت: این رقابت چه در حوزه منطقه در سطح استراتژیک و چه در حوزه تجاری و سرمایهگذاری در جریان است. اخیرا امارات با هدف تحکیم جایگاه خود در منطقه وارد توافقات تجاری سرمایهگذاری با کشورهایی نظیر کرهجنوبی، اندونزی، کنیا، اتیوپی و ترکیه شده است. امارات برای تحکیم این توافقات برخی دشمنیهایی که سابق بر این با برخی کشورها داشته را نیز کنار گذاشته است.
برای مثال امارات و ترکیه سالها در خصوص سیاستهای ترکیه در حمایت از اخوانالمسلمین دچار اختلاف بودند. اینگونه به نظر میرسد که ما شاهد چرخشی در سیاست خارجی امارات متحده عربی هستیم به گونهای که این کشور از مناقشات و درگیریهای منطقه در یمن و لیبی آرام آرام کنار کشیده و سعی دارد دشمنان قدیمی خود را به دوستان کنونی تبدیل کند.
امارات از سال ۲۰۱۱ میلادی و پس از خیزش بهار عربی سیاست خارجی تهاجمی را در پیش گرفته بود، اما حالا به نظر میرسد آن سیاست جای خود را به سیاست خارجی تعاملی داده است. اما تحرکات اخیر امارات در سه حوزه عراق، سوریه و روابط این کشور با رژیم صهیونیستی میتواند اثرات عمیقی بر تحولات منطقهای بگذارد.
اخیرا دولت عراق در توافقی با شرکت المصدر امارات توانست موافقت امارات را با سرمایهگذاری ۳ میلیارد دلاری این کشور در ساخت ۵ نیروگاه تولید برق خورشیدی جلب کند. این توافق در راستای کاهش وابستگی عراق به انرژی فسیلی و همچنین واردات برق از ایران منعقد شد.
ایران از تامینکنندگان اصلی برق عراق محسوب میشود. هر چند پس از خروج امریکا از توافق هستهای در اردیبهشت ۹۷ و اعمال مجدد تحریمها، صادرات برق ایران به عراق و پرداخت پول آن از سوی بغداد با مشکلاتی روبهرو شد، اما واشنگتن در دو سال گذشته برای واردات برق از ایران برای عراق معافیتهایی در نظر گرفت که این معافیتها معمولا ۹۰ یا ۱۲۰ روزه هستند و تمدید میشوند.
هر چند امریکا بارها به عراق توصیه کرده برای مصون ماندن از تاثیر تحریمها برق و گاز مورد نیاز خود را از منابع دیگری تهیه کند، به نظر میرسد که قرارداد عراق با امارات برای ساخت ۵ نیروگاه خورشیدی که برقی معادل ۲ هزار مگاوات تولید میکنند یکی از تدابیر عراق خروج از دایره وابستگی به ایران است و در این میان دو کشور امارات و عربستان نیز در راستای تضعیف نفوذ و جایگاه ایران در عراق، از هیچ اقدامی در کمک به عراق فروگذار نمیکنند.
هر چند عراق همچنان برای تامین بخشی از برق مورد نیاز خود در نیروگاههای داخلی به گاز وارداتی از ایران نیاز دارد. این ۵ نیروگاه خورشیدی در صورتیکه در شبکه برق عراق قرار بگیرند، ۲۰ درصد برق مورد نیار این کشور را تامین خواهند کرد. البته به گفته احسان عبدالجبار، وزیر انرژی عراق، این کشور در نظر دارد تولید برق از طریق نیروگاههای خورشیدی را به ۷ هزار و ۵۰۰ مگا وات برساند.
نبود خدمات مناسب در این بخش دستکم از سال ۲۰۱۱ به ویژه در ماههای گرم تابستان، با اعتراضات گسترده مردمی و درخواست اصلاحات همراه بوده است. نیاز عراق به برق با افزایش جمعیت با یکی از سریعترین نرخها در خاورمیانه، بیشتر احساس میشود. بنابراین، حرکت به سمت توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در عراق را میتوان بخشی از استراتژی امارات برای به دست آوردن قلب و ذهن عراقیها دانست.
بهرغم همه تلاشهای ابوظبی بین سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ برای سرنگونی بشار اسد صورت داد، اما این کشور یکی از مهمترین شرکای تجاری سوریه محسوب میشود. در سال ۲۰۲۰، سوریه و امارات درحاشیه نمایشگاه اکسپو دوبی گفتگوهایی صورت دادند و توافق کردند روابط اقتصادی خود را تقویت کنند. اخیرا نیز سامر الخلیل، وزیر تجارت خارجی سوریه و همتای اماراتیاش توافق کردند تا شورای تجاری امارات و سوریه را بار دیگر راهاندازی کنند.
این توافقات تجاری در حالی صورت میگیرد که تحریمهای امریکا علیه سوریه همچنان پابرجا هستند. امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۸ نخستین کشور عربی بود که روابطش با سوریه را عادیسازی و سفارت خود در دمشق را بازگشایی کرد. سفارت امارات در دمشق به مدت ۶ سال تعطیل بود. انور قرقاشق، وزیر خارجه امارات در آن زمان اعلام کرده بود که روابط ابوظبی و دمشق بعد از بررسی دقیق تحولات سوریه بار دیگر برقرار خواهد شد چراکه نقش اعراب در سوریه باید بار دیگر تقویت شود.
البته قبل از آغاز جنگ داخلی سوریه نیز امارات متحده عربی با ۲۰ میلیون دلار، دومین سرمایهگذار بزرگ در سوریه محسوب میشد. اخیرا وزیر اقتصاد امارات اعلام کرده کشورش اولین شریک تجاری بزرگ روسیه در منطقه و سومین شریک تجاری این کشور در جهان محسوب میشود.
مبادلات تجاری غیرنفتی دو کشور در سال گذشته به بیش از ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون درهم رسیده است. بهبود روابط امارات با سوریه و همچنین سرمایهگذاری ابوظبی در سوریه یکی از دلایل سکوت سوریه در قبال عادیسازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی بود.
امارات همچنین در زمینه سرمایهگذاری در بازساری سوریه تحرکاتی انجام داده است. تحرکات امارات در سوریه در حالی انجام میشود که ایران یکی از حامیان اصلی دولت بشار اسد بوده و امارات متحده عربی در سالهای جنگ داخلی سوریه از هیچ اقدامی برای سقوط بشار اسد فروگذار نکرده است.
البته شاید بتوان انگیزه امارات از تلاش برای بهبود با سوریه را در سخنان ملکعبدالله اردن دریافت. ملک عبدالله، پادشان اردن پس از گفتوگوی تلفنی با ملک عبدالله که هفته گذشته انجام شد اعلام کرد که بهبود روابط کشورهای عربی با دولت بشار اسد، سوریه را از ایران دور خواهد کرد.
اماراتیها در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ یک چرخش بزرگ در سیاست خارجی منطقهای خود صورت دادند و آن هم عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی بود. امارات و بحرین نخستین کشورهای عربی بودند که سفارتهای خود را در سرزمینهای اشغالی دایر کردند.
امارات، به عنوان یک کشور نفتی و یکی از مراکز بزرگ سرمایهگذاری در خاورمیانه و یکی از پیشرفتهترین مراکز تجاری جذابیتهای زیادی برای تلآویو دارد. خصوصا اینکه حضور شرکتهای اسراییلی در امارات، تلآویو را یک گام به ایران نزدیکتر خواهد کرد.
شرکتهای اسراییلی علاقهمند به معامله با امارات متحده عربی، میتوانند به راحتی بازار خلیجفارس را هدف قرار دهند. بیشتر این شرکتها در زمینههای تجهیزات امنیت سایبری، مدیریت آب و تجهیزات دفاعی در حال سرمایهگذاری در امارات هستند. امارات متحده عربی به عنوان یک مرکز تجاری بزرگ کشورهای حوزه خلیج را با سایر نقاط جهان ارتباط میدهد.
این کشور با قوانین و محدودیتهای کم میتواند به لحاظ اقتصادی زمینههای سودآوری برای شرکتهای اسراییلی فراهم کند. طبق برآوردها در حال حاضر حدود ۳۰۰ شرکت اسراییلی در امارات فعالیت میکنند که بیشتر آنها از طریق شعب بینالمللی فعال هستند.
درواقع عادیسازی، هزینههای سنگین شرکتهای اسراییلی را که در قالب شرکتهای بینالمللی در این کشور فعالیت میکردند را کاهش خواهد داد. علاوه بر این، اسراییل برای تامین بسیاری نیازهای اساسی امارات از جمله آب، کشاورزی در بیابان، انرژی خورشیدی، تولید مواد غذایی پیشرفته برنامه دارد و البته فروش سلاح و تجهیزات دفاعی نیز در برنامههای اسراییل است. تلاش برای ایفای نقش منطقهای برای حاکمان امارات به دلیل رقابت با ایران، ترکیه و عربستان اولویت دارد.
امارات میخواهد در نگاه غرب و امریکا جایگزین عربستان شود و نقش منطقهای ایفا کند. مخلص کلام اینکه امارات سعی دارد در دوره جدید سیاست خارجی خود با ارایه جذابیتهای سرمایهگذاری که در اختیار دارد و همچنین با استفاده از منابع مالی عظیمی که در اختیار دارد نهتنها در خاورمیانه، بلکه در بسیاری از نقاط جهان، نقش فعالی را برعهده بگیرد. به این ترتیب امارات موفق خواهد شد هم از حمایتهای بینالمللی بیشتر برخوردار شود و هم در خاورمیانه خود را به عنوان کشوری نقشآفرین مطرح کند.