بهشت و جهنم بازیکنان ایرانی؛ پرتغال خونی!

فوتبال ایران یکی، دو فصلی می‌شود که مدیون مهدی طارمی است؛ مهاجمی که با پیوستنش به باشگاه پورتو، نام ایران را در رسانه‌های مطرح اروپایی زنده کرده است. البته به غیر از مهدی طارمی، درخشش سردار آزمون در زنیت هم چشمگیر است و این دو در کنار هم نام و آوازه‌ای برای خودشان دست‌و‌پا کرده‌اند؛ ولی سیر صعودی مهدی طارمی و البته درخشش مثال‌زدنی‌اش در پورتو، به‌مراتب بیشتر از سردار آزمونی به چشم آمده که انگار دیگر لیگ روسیه و باشگاه زنیت برایش کوچک شده است.

به‌هر‌روی، مهدی طارمی از پرتغال، نام فوتبال ایران را زنده نگه داشته و به نظر می‌رسد با سبک متفاوت در گل‌زنی، از قیچی‌برگردان به چلسی در لیگ قهرمانان اروپا گرفته تا زدن گل ۴۰‌متری در لیگ پرتغال، باشگاه‌های متفاوتی را وا‌داشته تا فوتبال ایران و فوتبالیست‌های ایرانی را زیر ذره‌بین داشته باشند. هرچند کلا از سال ۲۰۱۴ به این طرف موج لژیونرشدن بازیکنان ایرانی اوج گرفته، ولی الزاما همه آن‌هایی که هوای لژیونرشدن به سرشان زده چندان موفق عمل نکرده‌اند.

اتفاقا کشور پرتغال و باشگاه‌های فوتبال این کشور، یکی از مقاصدی بوده که در سال‌های اخیر برای فوتبالیست‌های ایرانی جذاب از آب درآمده است. همین حالا مهدی طارمی یکی از ستاره‌های حاضر در این لیگ، ایرانی است و به‌جز او چهار ایرانی دیگر هم در فوتبال این کشور مشغول هستند. با وجود این، به نظر می‌رسد این روز‌ها به غیر از مهدی طارمی، ستاره ایرانی دیگری در پرتغال متولد نشود یا اینکه دیر معرفی شود. مشخص نیست از بین ایرانی‌ها چندین نفر به لیگ‌های پایین‌تر پرتغال رفته‌اند، ولی در بین ستاره‌های نام‌آشنایی که اخیرا در فوتبال ایران چهره شده‌اند یا پیش‌تر در تیم ملی بازی کرده‌اند، مهره‌های زیادی به فوتبال پرتغال رفته و چند فصلی را مشغول بازی شده‌اند. با‌این‌حال همه آن‌ها مهدی طارمی نشده و انتقال به پرتغال برایشان موفقیتی در‌پی نداشته است.

شاید یکی از چهره‌های پرسروصدای فوتبال ایران که راهش را به فوتبا پرتغال کشاند، علیرضا حقیقی، دروازه‌بان سابق تیم ملی ایران باشد. او در جام جهانی ۲۰۱۴ دروازه‌بان اصلی کارلوس کی‌روش شد و بعد از جام جهانی به لیگ پرتغال رفت. شایعات عجیب‌و غریبی همان زمان به راه افتاد که کی‌روش در این نقل‌و‌انتقالات دست داشته است. علیرضا در سه تیم مختلف اسپورتینگ کوویلیا، پنافیل و ماریتیمو بازی کرد، ولی هرگز نتوانست به‌عنوان دروازه‌بانی ستاره، خودش را در فوتبال پرتغال معرفی کند. بعد از علیرضا، چندین بازیکن ایرانی دیگر به پرتغال رفته‌اند که آن‌ها هم کم‌و‌بیش روز‌های تلخ و شیرینی را تجربه کرده‌اند.

۵ منهای یک نفر

همین فصل در فوتبال پرتغال پنج بازیکن ایرانی حضور دارند؛ مهدی طارمی، علی علیپور، علیرضا بیرانوند، پیام نیازمند و محمد محبی. از این پنج نفر فقط مهدی طارمی است که درخشیده و یکی از پنج بازیکن برتر لیگ پرتغال شده است؛ بقیه یا هنوز بازی نکرده‌اند یا اگر هم بازی‌ای داشته‌اند، توفیق چندانی به دست نیاورده‌اند.

علی علیپور مهاجم ماریتیمو است؛ او از پرسپولیس راهی این تیم شد تا جا پای مهدی طارمی بگذارد، ولی تا به الان توفیقی به دست نیاورده است. علیپور فصل گذشته را کابوس‌وار سپری کرد و تازه از اواخر فصل بود که با تغییرات صورت‌گرفته فرصت حضور در زمین را به دست آورد. در این فصل، اما شرایط برای او بهتر شده و تا‌به‌حال هفت‌بار برای ماریتیمو به میدان رفته که در این مدت دو گل زده و یک پاس گل هم داده است. نکته مهم درباره علیپور این است که در این فصل فعلا ۷۰ درصد بازی‌ها را از ابتدا بازی کرده که خودش موضوع ارزشمندی است. با‌این‌حال، او همچنان برای اثبات توانایی‌هایش در لیگ پرتغال نیاز به زدن گل‌های بیشتری دارد.

از علیپور که عبور شود، وضعیت برای سه بازیکن ایرانی دیگر در این لیگ اصلا تعریفی ندارد. علیرضا بیرانوند، دروازه‌بان اصلی تیم ملی ایران، در این فصل به بواویشتا پیوسته و هنوز در لیگ پرتغال بازی نکرده(بدون درنظر گرفتن بازی شب گذشته بواویشتا) و نیمکت‌نشین است. او به تازگی فقط در یکی از دیدار‌های حذفی برای بواویشتا به میدان رفته که اصلا کارنامه درخوری برایش محسوب نمی‌شود.

پیام نیازمند هم دیگر دروازه‌بان ملی‌پوش ایران است که این فصل راهی پورتیموننزه شده و هنوز کمترین دقیقه‌ای فرصت بازی به دست نیاورده است. در کنار این دو، محمد محبی، دیگر بازیکن ایرانی نیز در لیگ پرتغال حضور دارد که شرایط این بازیکن در سانتاکلارا دقیقا مشابه با دو دروازه‌بان تیم ملی است. محبی که یکی از مهره‌های تأثیرگذار سپاهان در فصل اخیر بود، همچنان روی نیمکت سانتاکلارا می‌نشیند. با همین بررسی کوتاه مشخص می‌شود که به‌جز مهدی طارمی، بقیه بازیکنان ایرانی کنونی لیگ پرتغال کار بسیار دشواری برای تحمیل توانایی‌هایشان دارند.

۲ تا خوب ۲ تا بد

البته بازیکنانی که در بالا از آن‌ها حرف زده شد، تنها ایرانی‌هایی نیستند که پایشان به لیگ پرتغال باز شده است؛ برای مثال می‌توان از چند نفر دیگر هم نام برد که آن‌ها هم روزگار متفاوتی در پرتغال داشته‌اند. به غیر از مهدی طارمی، سرشناس‌ترین ایرانی که فوتبال پرتغال در سال‌های اخیر به خود دیده، امیر عابدزاده است. دیگر دروازه‌بان ملی‌پوش ایرانی تا همین فصل پیش هم در پرتغال و باشگاه ماریتیمو بازی می‌کرد. با وجود تیم ضعیفی که آن‌ها داشتند، درخشش امیر عابدزاده مشهود بود و او نهایتا در انتهای فصل به عنوان یکی از برترین‌های لیگ انتخاب شد. ثبات، سیو‌های فراوان، کلین‌شیت‌های تأثیرگذار و البته بازی در چند فصل متوالی برای ماریتیمو، امیر عابدزاده را تبدیل به چهره‌ای متفاوت در فوتبال پرتغال کرده بود.

به‌جز امیر، باید از مهرداد محمدی نیز به‌عنوان یکی از چهره‌های برتر فوتبال ایران در پرتغال نام برد؛ او یک فصل بسیار درخشان در آوِس پرتغال داشت، ولی باشگاهش آن‌قدر با مشکلات مالی دست‌و پنجه نرم کرد که با وجود درخشش بازیکن ایرانی، راه به جایی نبرد. حضور مهرداد در این تیم کوتاه بود و او بعد‌ها به قطر رفت. برخلاف این دو که تجربه نسبتا موفقی در فوتبال پرتغال داشتند، ولی اوضاع تیم‌شان نامساعد بود، دو بازیکن دیگر که اتفاقا این روز‌ها حسابی سروصدا به پا کرده‌اند، اصلا موفقیتی نداشته‌اند.

ابتدا باید به شرایط جعفر سلمانی اشاره شود؛ بازیکنی که از صنعت نفت به پورتیموننزه رفت، ولی هرگز نتوانست خودش را ثابت کند. او با وجود عدم موفقیت در پرتغال از‌سوی اسکوچیچ به تیم ملی دعوت شد و همین فصل از سوی فرهاد مجیدی برای باشگاه استقلال خریداری شده، ولی بازی‌های بحث‌برانگیز ملی‌اش از یک‌سو و نمایش یک‌نیمه‌ای و ناامیدکننده‌اش با استقلال در آسیا از سوی دیگر، کیفیت فنی‌اش را زیر سؤال برده است. دیگر بازیکن ناکام فوتبال ایران در پرتغال، شهریار مغانلو است؛ مهاجمی که با درخشش در پیکان، نظر باشگاه سانتاکلارا را به خود جلب کرد، نیم‌فصل ناموفقی در لیگ پرتغال داشت و فقط یک گل در جام حذفی زد تا خیلی زود به فوتبال ایران برگردد. او احیای نصف‌و‌نیمه‌ای در پرسپولیس داشت و در این فصل با سروصدای زیاد به سپاهان منتقل شد.

حال با بررسی کوتاه همین موارد می‌شود به این نکته رسید که به غیر از یکی، دو بازیکن، بقیه ایرانی‌هایی که به فوتبال پرتغال رفته‌اند، یا موفق نبوده‌اند یا هرگز فرصتی برای درخشیدن به دست نیاورده‌اند. هرچند شاید در ادامه فصل بتوان امیدوار بود با فرصت‌دادن به بیرانوند، نیازمند و محبی، زخمی که لیگ این کشور بر دل بازیکنان ایرانی گذاشته است، التیام یابد.