چالش‌ها و موانع باقی‌مانده در مسیر مذاکرات وین

نشریه پولیتیکو پس از پایان دور پنجم مذاکرات هسته‌ای در وین، در گزارشی به چالش‌ها و مسائل باقی‌مانده پیش روی مذاکره‌کنندگان پرداخت. نشریه پولیتیکو در گزارشی درباره روند مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین در پی پایان یافتن دور پنجم مذاکرات، نوشت: با بازگشت مقامات هیات‌های مذاکره‌کننده به کشورهای‌شان، چندین نفر از آن‌ها تاکید کردند که آمریکا و ایران ممکن است به زودی به توافق برسند و مسیری به سمت بازگشت به پایبندی به توافق را در پیش بگیرند که در ازای لغو تحریم‌ها، بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران را متوقف می‌کرد.

پولیتیکو ادامه داد: مذاکره‌کنندگان متنی حداقل ۲۰ صفحه‌ای با انتخاب‌هایی متعدد در زمینه چگونگی حل کردن مشکلات باقی‌مانده تهیه کرده‌اند. در میان آنها، موضوع سانتریفیوژ‌های پیشرفته ایران، ماشین‌های مورد استفاده برای غنی‌سازی، اختلاف بر سر اینکه آیا بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دسترسی کافی به تاسیسات هسته‌ای ایران را دارند یا نه مطرح است. آمریکا و قدرت‌های اروپایی همچنین پافشاری می‌کنند که موضوع مذاکرات بعدی را هم که به برنامه موشکی ایران و رفتار منطقه‌ای آن خواهد پرداخت بگنجانند. تحریم‌ها نیز موضوع پابرجای دیگری در اختلافات باقی‌مانده هستند. آمریکا و ایران هنوز نمی‌توانند توافق کنند که آمریکا کدامشان را لغو کند.

در ادامه این گزارش آمده است: ایران و آمریکا همچنین در زمینه سانتریفیوژ‌های پیشرفته ایران که این کشور طی سال‌های گذشته برای غنی‌سازی فراتر از حد مجاز در برجام استفاده کرده است، اختلاف دارند. ایران ترجیح می‌دهد آن‌ها را نابود نکند، اما قدرت‌های اروپایی و آمریکا استدلال می‌کنند که فقط کنار گذاشتن آن‌ها کافی نخواهد بود.

این نشریه در بخش دیگری از گزارشش می‌افزاید: دسترسی بازرسان بین‌المللی فاکتور پیچیده دیگری است که بر مذاکرات سایه انداخته است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی محرمانه به کشور‌های عضو آژانس که پولیتیکو آن را رویت کرده است، نوشت: تصمیم ایران برای متوقف کردن تعهدات هسته‌ای‌اش بر راستی‌آزمایی آژانس و فعالیت‌های بازرسی آن در ایران اثر گذاشته است. در این گزارش همچنین آمده است که دسترسی روزانه بازرسان به تاسیسات اصلی در نطنز و فردو متوقف شده و آن‌ها به داده‌ها و اطلاعات ثبت شده و گردآوری شده توسط تجهیزاتشان دسترسی نداشته‌اند. بدون دسترسی کامل آژانس به تاسیسات اتمی ایران و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای‌اش، راستی‌آزمایی یک برنامه گام به گام امکان‌پذیر نخواهد بود.

این گزارش همچنین مطرح می‌کند: نقطه تنش‌زای دیگر در این مذاکرات این است که آیا ایران با تداوم این مذاکرات هسته‌ای با مذاکرات دومی درباره برخی مسائل دیگر که مدت‌ها مورد انتقاد کشور‌های غربی بوده است، موافقت می‌کند یا نه. آمریکا و قدرت‌های اروپایی به‌طور ویژه برنامه موشک‌های بالستیک ایران و حمایتش از برخی گروه‌ها در منطقه را مد‌نظر دارند. مذاکره‌کنندگان درحال‌حاضر درحال بحث و تبادل‌نظر بر سر این هستند که آیا در توافق هسته‌ای حاصل از این مذاکرات اشاره‌ای به مذاکرات بعدی که به این فعالیت‌ها خواهد پرداخت، بکنند یا نه. آمریکا و شرکای اروپایی‌اش برای انجام شدن این کار پافشاری می‌کنند، اما معلوم نیست ایران موافقت کند یا نه. ایران هم در عوض، از آمریکا (یا هر یک از کشور‌های عضو) ضمانت می‌خواهد که واشنگتن هیچ‌گاه برجام را دوباره ترک نخواهد کرد. هر دوی این درخواست‌ها باید تطبیق داده شوند که البته کار سختی است، به این دلیل که هیچ کدام‌شان بخشی از توافق هسته‌ای اصلی در سال ۲۰۱۵ نبوده‌اند. این نشریه همچنین بیان کرد: مذاکره‌کنندگان هسته‌ای تنها کسانی نیستند که هفته آینده به وین باز می‌گردند. شورای حکام، شامل ۳۵ کشور عضو نیز نشستی خواهد داشت تا مذاکراتی پیرامون گزارش‌های اخیر درباره ایران انجام دهد. شورای حکام همچنین درباره گزارش محرمانه دومی بحث و گفتگو خواهد کرد که به وجود ذرات اورانیوم به قدمت دهه‌ها قبل در چند محل در ایران می‌پردازد. به‌رغم این، دو دیپلمات که در مذاکرات وین مشارکت دارند و می‌خواستند نامشان فاش نشود، به پولیتیکو گفتند که گمان نمی‌کنند نشست شورای حکام آژانس مذاکرات هسته‌ای را از مسیر خارج کند، چون احتمالا شورا از صدور قطعنامه‌ای علیه ایران خودداری خواهد کرد.