"5+1 در مسیر صدور قطعنامه است"

دومین بعد تصمیم گیری تازۀ گروه 5+1 در نشست پاریس درباره پرونده هسته ای ایران دیروز با گزارش سولانا پس از دیدار با سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران تکمیل شد. 

معاونان وزاری امور خارجه کشورهای گروه ۱+۵ شامل پنج عضو دايمي شوراي امنيت يعني روسيه، چين، آمريكا، بريتانيا و فرانسه به همراه كشور آلمان است، که پیش از این توافق كرده بودند كه براي صدور سومين قطعنامه عليه ايران در شوراي امنيت تا پايان ماه نوامبر (جمعه، نهم آذرماه) صبر كنند، امروز درباره قعطنامه ای تازه علیه ایران گفتگو می کنند. 

این در حالی است که ایران طی ماهای اخیر همکاری های تازه ای را با آژانس در راستای شفاف کردن برنامه هسته ای خود آغاز کرده بود. 

در چنین شرایطی که پرونده هسته ای ایران در فضایی مبهم و مه آلودی سیر می کند، به سراغ یوسف مولایی کارشناس حقوق بین الملل رفته تا تحلیل های وی را در خصوص آخرین تحولات هسته ای ایران پیش از نشست گروه 5+1 و تصمیم های احتمالی این گروه در آیندۀ نزدیک جویا شویم. 

آنچه در پی می آید گفتگوی « فرارو» است با مولایی حول محور پرونده هسته ای ایران:

- ارزیابی شما از گزارش البرادعی و پیشبینی شما از گزارش سولانا به گروه 5+1 چیست؟ به نظر شما با این گزارشات گروه 5+1 چه تصمیمی را در قبال پرونده هسته ایران اتخاذ خواهد کرد.

البرادعی با گزارش خود بر تخطی ایران از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکید کرد. این گزارش هم بر خلاف آنچه گفته می شود خیلی دوپهلو نبود. همکاری های ایران را ذکر کرده ولی آن را کافی ندانسته بود و همکاری ها را در حدی ندانست که قعطنامه های شورای امنیت سازمان ملل انتظار آن را داشتند.

معتقدم خاویر سولانا هم در گزارش خود کم و بیش همین موضع را اتخاذ خواهد کرد. بنابراین در چنین شرایطی اعضای شورای امنیت و گروه 5+1 به در نظر گرفتن گزارشات حقوقی و فنی در مسیر صدور قطعنامه تازه ای گام خواهند برداشت.

- با وجود همکاری های اخیر ایران با آژانس و تاکیدات البرادعی مبنی بر بسته شدن پرونده برخی سوالات آژانس از جمله مهمترین آن یعنی موضوع سانتریفیوژهای P1 و P2 به نظر شما مشکل و گره کورمناقشه هسته ای ایران در حال حاضر کجاست؟

مشکل پرونده هسته ای ایران در حال حاضر این است که دو قطعنامه 1737 و 1747 علیه آن صادر شده است و این قطعنامه ها از نظر سازمان ملل حکم قانون را دارد وبرای اعضای آن به خصوص برای اعضای دایم شورای امنیت این قعطنامه ها الزام آوراست.

در این قطعنامه ها بحث تعلیق غنی سازی مطرح شده است؛ این در حالی است که موضع ایران این است که غنی سازی اورانیوم را تعلیق نمی کند.

با وجود نظر مخالف ایران، در شرایط موجود اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد به سمت و سوی تایید نظرات قبلی خودشان یعنی متقاعد کردن ایران به توقف غنی سازی حرکت می کنند. ممکن است این پروسه کمی هم طولانی شود. بر همین اساس است که درکوتاه مدت نباید انتظارحل مناقشه هسته ای ایران درعرصه بین المللی را داشت.

- چرا پرونده هسته ای ایران که از مسیر فنی و حقوقی خارج شد و در مسیر تصمیم گیری های سیاسی قرار گرفت؟ و در چنین شرایطی چرا گزارشات فنی و حقوقی آژانس در روند تصمیم گیری ها در قبال آن تاثیر گذار است؟

چون پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داده شد. شورای امنیت یک نهاد سیاسی است. از این نظر یک نهاد سیاسی است که تنها نمایندگان دولت ها می توانند درآنجا تصمیم گیری کنند. شورای امنیت یک نهاد قضایی مثل دیوان دادگستری بین المللی نیست.

بنابراین منافع دولت ها به علاوه ملاحظات سیاسی آنها همیشه در تصمیم گیری های شورای امنیت تاثیر گذار است، ولی این ملاحظات سیاسی برای اینکه مشروعیت پیدا کند معمولا به دلایل حقوقی و فنی استناد می شود.

اگر البرادعی در گزارش خود اظهارخوش بینی می کرد که تمام موارد در همکاری های ایران مثبت است و هیچ نوع تخلفی وجود ندارد و قعطنامه های شورای امنیت هم به اجرا گذاشته است در آن صورت شورای امنیت دستش برای تصمیم گیری خیلی بازنبود.

بنابراین گزارشات فنی و حقوقی آژانس و گزارشات سولانا برای اعضای شورای امنیت ابزاری است برای اقناع کردن افکار عمومی، این در حالی است که شورای امنیت در غیاب هر دلیل دیگری به محض اینکه اراده کند می تواند قعطنامه صادر کند.

در چنین شرایطی چرا جایگاه شورای امنیت و قعطنامه های آن در محافل سیاسی داخلی کوچک شمرده می شود.

شورای امنیت سازمان ملل متحد دارای وضعیت خاصی است. جایگاه شورای امنیت به این سادگی های که بر برخی دوستان تلقی می کنند نیست. این نهاد را باید خیلی بیشتر از این ها شناخت. هر مصوبه ای که در شورای امنیت تصویب میشود حکم یک قانون را دارد. براساس اساسنامه یا منشور سازمان ملل متحد قعطنامه های شورای امنیت حتی از تعهدات دولتها نیز بالاتراست.

- برای حل و فصل مناقشه هسته ای ایران در کوتاه مدت آیا راه حل دیگری غیر از تمکین به قعطنامه های شورای امنیت یعنی تعلیق غنی سازی وجود دارد یا خیر؟

قطعنامه های قبلی که علیه ایران صادر شد، چون به قانون شورای امنیت تبدیل شده تنها شورای امنیت است که می تواند از مصوبات قبلی خود عدول کند. در شرایط فعلی هم چنین زمینه ای وجود ندارد یا حداقل ما چنین چیزی را نمی بینیم. در واقع اگر شرایط به همین منوال باقی بماند و اعضای دایم شورای امنیت به تصمیم خودشون پافشاری بکنند راه دیگری غیر از تعلیق باقی نمی ماند مگر اینکه مدالیته یا برنامه عمل تازه ای در دستور کار قرار بگیرد که در نحوه اجرا، کمیت یا کیفیت آن بتواند بحث تازه ای را در شورای امنیت به وجود بیاورد و آنها را متقاعد بکند که راه حل دیگری هم وجود دارد.