ابهام زمستانی بورس تهران

روز گذشته شاخص کل بورس تهران برای دومین روز متوالی صعودی بود و این‌بار نیز به رشد اندک ۲/ ۰ درصدی بسنده کرد تا در مجموع پرونده هفتگی این بازار با رشد ۴/ ۲درصدی شاخص کل بسته شود. مانند روزهای اخیر بار دیگر بیشترین توجه بورس‌بازان به نمادهای با ارزش بازار پایین‌تر بود و بزرگان دلاری مانع رشد بیشتر شاخص کل شدند.

به گزارش دنیای اقتصاد؛ در حالی به گفته کارشناسان، بازار جهانی تنها محرک بورس تهران به شمار می‌رفت که در سه روز کاری گذشته با انتشار اخباری درخصوص مشاهده مواردی از ویروس جهش‌یافته کرونا در بریتانیا، فلزات و نفت نیز از سقف‌های ثبت شده در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته فاصله گرفتند.

در شرایط فعلی بورس‌بازان در انتظار روانه شدن گزارش‌های عملکرد ماهانه شرکت‌ها به سامانه کدال نشسته‌اند. پس از آن نیز نوبت به عملکرد میان‌دوره‌ای شرکت‌ها می‌رسد که می‌تواند چشم‌انداز روشنی پیش‌روی معامله‌گران قرار دهد. اما در ماه‌های پایانی سال ۹۹ سهام چه سمت و سویی خواهند داشت؟ شاخص کل در پایان سال به چه عددی می‌رسد؟ تحلیلگران معاملات آخرین فصل سال را مبهم توصیف می‌کنند. هر چند این کارشناسان افت قیمت‌ها را محتمل نمی‌دانند اما معتقدند در سه ماه آینده خبری از رشد پرشتاب قیمت‌ها نیز نیست.

سرنوشت پایانی بورس؟

اهالی بازار سهام پس از یک افت شدید چهارماهه حالا منتظرند تا آن روی خوش بازار را همانند چهار، پنج ماه اول سال ببینند. به نظر می‌رسد همه عوامل دست به دست هم داده‌اند تا بار دیگر بورس‌بازان شاهد روزهای سبز این بازار باشند. تضعیف شاخص جهانی دلار همزمان با رشد قیمت‌ها در بازار جهانی و رکود بازارهای موازی می‌تواند بورس را وارد مرحله جدیدی از صعود قیمت‌ها کند. روی کاغذ اوضاع به نفع سهامداران است اما بازار سرمایه در هفته آخر آذر بسیار پرنوسان ظاهر شد و پس از فراز و فرودی عجیب درآخرین روز پاییز روی کانال یک میلیون و ۴۳۹ هزار واحدی آرام گرفت تا پیش‌بینی حرکت شاخص بورس در سرد‌ترین فصل سال را سخت‌تر کند.

بورس تهران پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بنا را بر ریزش بیشتر دلار گذاشته بود. ریزشی که هر چند می‌توانست بسیاری از سرمایه‌گذاران بازار ارز را از خیابان فردوسی به سعادت‌آباد بکشاند اما کاهش سودآوری شرکت‌هایی را به دنبال داشت که بیش از ۶۰ درصد از کل ارزش بازار سهام را در اختیار دارند.

حال پیش‌بینی تحلیلگران حاکی از آن است که شاخص کل در سه ماه پایانی سال در خوش‌بینانه‌ترین حالت به یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد برسد. بورس‌بازان همچنان سردرگم هستند و در این میان عواملی وجود دارد که می‌تواند جلوی رشد شاخص را سد کند. همه احتمالات بازگشت بایدن به برجام، ابهامات سیاست خارجی کشور، تنش‌های بین‌المللی، واکنش مجلس به بودجه ۱۴۰۰ و گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌های بورسی عوامل تعیین‌کننده‌ای هستند که سرنوشت بورس به آنها گره خورده است، این در حالی است که به گفته کارشناسان اعتماد از دست رفته مردم برای بازار تهدید بزرگی محسوب می‌شود. به گفته این کارشناسان در بازار سرمایه ایران، حرف اول را جریان نقدینگی می‌زند و بعد از آن عوامل بنیادی و تکنیکال.

خبری از محرک نیست

آیا بازار سهام در این روزهای سرد می‌تواند جریان تازه‌ای به معاملات ببخشد؟ «بازار همچنان سردرگم است از این رو آینده را نمی‌توان پیش‌بینی کرد. عوامل بسیاری باعث به وجود آمدن این شرایط شده اما موضوعات سیاسی و مشخص نشدن تکلیف مذاکرات بین‌المللی ایران مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده سرنوشت آتی بازار سهام است.» این را حمید میرمعینی کارشناس بازار سرمایه می‌گوید و اظهار می‌کند: واکنش منفعلانه جو بایدن در مورد بازگشت آمریکا به برجام روند صعودی شاخص در آذرماه را با نوسانات جدی مواجه کرد.

به گونه‌ای که جمعی از سهامداران با نگرانی از وضعیت به وجود آمده در بازار و ترس از بازگشت شاخص کل به مسیر نزولی راهی صفوف فروش شدند. واقعیت این است که معاملات تالار شیشه‌ای در چنین وضعیتی توان بالارفتن ندارند. روند صعودی بازار، محرک جدی و قابل اعتنایی می‌طلبد که در حال حاضر خبری از این محرک نیست.

وی با بیان اینکه دولت بایدن در سه ماه اول حضورش در کاخ سفید احتمالا در مورد برداشتن تحریم‌های ایران به نتیجه قطعی نخواهد رسید، بیان می‌کند: با تداوم این شرایط کار بازار سرمایه سخت‌تر از چیزی که فکرش را می‌کنیم می‌شود اما آنچه مسلم است بازار در بدترین حالت ممکن نیز ریزش شدیدی را تجربه نخواهد کرد و به واسطه افزایش قیمت ارز، رشد صنایع دلار‌محور مانع از اصلاح شدید شاخص خواهد شد.

وی در پاسخ به اینکه با توجه به شرایط موجود، چه صنایعی از چشم‌انداز روشن برای سرمایه‌گذاری برخوردارند، می‌گوید: در حال حاضر وقتی بازار منفی می‌شود همه صنایع منفی می‌شوند و هرگاه بازار مثبت می‌شود بخش کوچکی از صنایع رشد می‌کنند.

به نظر من چشم‌انداز همه صنایع به روابط بین‌المللی کشور بستگی دارد.حمید میرمعینی در مورد تاثیرپذیری بورس تهران از قیمت‌های جهانی نیز خاطرنشان می‌کند: افزایش قیمت‌های جهانی با تاخیری یکی، دوماهه بر بازار سرمایه ایران تاثیر خواهد گذاشت اما باید دید این افزایش قیمت‌ها در سطح جهانی نیز تا چه مدت ادامه دارد.

عوامل بازدارنده رشد شاخص

روند نزولی شاخص در هفته آخر پاییز نگرانی‌هایی را از سوی معامله‌گران به دنبال داشته است. بازار سرمایه در زمستان ۹۹ با چه فرمانی جلو خواهد رفت؟ در همین رابطه پیمان حدادی کارشناس بازار سرمایه به عوامل تهدید‌کننده معاملات این بازار پر‌حاشیه می‌پردازد و به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: یکی از عواملی که می‌تواند مسیر معاملات سهام در زمستان را وارد فاز جدیدی کند، چگونگی تصویب بودجه ۱۴۰۰ است. با توجه به اینکه بازارسهام بازاری آینده‌نگر است لذا پیش‌بینی نرخ ارز بر اساس قیمت نفت در بودجه تاثیر بسزایی بر نحوه داد وستد‌های سهام در زمستان می‌گذارد.

به‌عنوان مثال اگر معامله‌گران برای سال آینده افزایش قیمت ارز را محتمل بدانند در زمستان خرید و فروش صنایع دلارمحور سمت و سوی دیگری پیدا می‌کند. در کنار قیمت نفت در بودجه میزان تامین مالی دولت از بازار سرمایه نیز روند شاخص را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می‌دهد.به گفته وی، دومین موضوع تاثیرگذار در روند معاملات بازار سهام، قیمت‌های جهانی است.

اینکه روند افزایشی قیمت‌های جهانی تا چه زمانی می‌تواند تداوم داشته باشد سوالی است پرابهام که ذهن تحلیلگران را معطوف به خود کرده است. در حال حاضر معامله‌گران نسبت به عدم پایداری رشد قیمت‌ها هشدار می‌دهند و به نظر می‌رسد همین عامل باعث شده تا افزایش قیمت‌های جهانی تاثیر مثبتی بر بازار سرمایه ایران نداشته باشد.

این تحلیلگر بازار سهام ادامه می‌دهد: صورت‌های مالی ۹ ماهه شرکت‌ها نیز که اواخر دی ماه مشخص می‌شود به تحلیلگران دید روشنی برای انتخاب صنایع برتر می‌دهد. در صورت موافقت مجلس با حذف دلار ۴۲۰۰تومانی نیز برخی صنایع می‌توانند از این اقدام بهره‌مند شوند و با جهش قیمتی رو به رو شوند. پیمان حدادی با بیان اینکه رکود بازارهای موازی به‌ شدت بر روند بازار تاثیرگذار است، اظهار می‌کند: تداوم رکود در بازارهای مسکن و خودرو از اهمیت زیادی بر نحوه معاملات سهام برخوردار است.

برآورده نشدن انتظارات بازار را به هم می‌ریزد

حدادی به تبعات روی کارآمدن بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا دربازار سرمایه ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: تحلیلگران بر این باورند که با روی کار آمدن بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده بخشی از تنش‌های بین‌المللی ایران خاتمه پیدا خواهد کرد که این امر می‌تواند به نفع بازار تمام شود اما هر چه زمان بیشتری از این اتفاق بگذرد و انتظارات در این حوزه برآورده نشود، تاثیر مستقیمی در اصلاح شاخص دارد و احتمالا به دنبال آن عرضه افزایش و تقاضا کاهش پیدا می‌کند.

این کارشناس تاکید می‌کند: اعتماد از دست رفته مردم به بازار سرمایه یکی از موضوعاتی است که برای بازار تهدید بزرگی محسوب می‌شود. در بازار سرمایه حرف اول را جریان نقدینگی می‌زند و بعد از آن عوامل بنیادی و تکنیکال. ممکن است عوامل بنیادی یا تکنیکالی مثبتی وجود نداشته باشد اما جریان نقدینگی می‌تواند بر روند بازار تاثیرگذار باشد.

وی در ادامه بیان می‌کند: حواشی انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نیز از آن دسته عواملی است که معاملات را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. این موضوع به دلیل فضای ابهام‌آلودی که در کشور به وجود می‌آورد حجم معاملات را کاهش می‌دهد و عدم نوسانات زیاد چه در روند مثبت و چه در روند منفی را رقم می‌زند.

این تحلیلگر در پایان می‌گوید: با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد در فصل زمستان بازدهی بازار سهام نسبت به فصل پاییز بیشتر است و بازدهی فصل زمستان بازار سرمایه از بازدهی زمستان سایر بازارهای موازی نیز بیشتر خواهد بود. برهمین اساس به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌کنیم سبدی از سهام صنایع بانکی، خودرویی، پالایشگاهی، فلزی و پتروشیمی را انتخاب کنند تا در صورت ریزش شاخص با ضرر و زیان کمتری مواجه شوند.

ریسک‌های بازار سرمایه

محمد مرادخانی یکی دیگر از کارشناسان بازارسهام در مورد وضعیت بورس در سه ماه پایانی سال به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: به نظر می‌رسید بازار سرمایه با پشت سرگذاشتن دوره سه ماهه اصلاح قیمت سهام و به دنبال آن آغاز واکسیناسیون جهانی کرونا وارد روند صعودی شود و شاخص با نوسانات کمتری دست و پنجه نرم کند، این در حالی است که بر خلاف متغیرهای تاثیرگذار از جمله کاهش نرخ دلار، رکود بازارهای موازی، رشد قیمت‌های جهانی و احتمال لغو تحریم‌های ایران، روند بازار سهام همچنان غیرقابل پیش‌بینی باشد.

وی بیان کرد: با وجود سیگنال‌های مثبت سیاسی روند بازار سهام پس از رسیدن به کانال یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد باز هم نزولی شد که عوامل بسیاری در این اتفاق دخیل هستند.به گفته این تحلیلگر، وضعیت بازار سرمایه در زمستان به رای مجلس در مورد بودجه و گزارش شرکت‌ها بستگی دارد. او در همین رابطه خاطرنشان می‌کند: تا زمانی که بودجه تصویب نشود و گزارش ۹ ماهه عملکرد شرکت‌ها ارائه نشود جهت شاخص مشخص نخواهد شد. شاخص کماکان نوسانی خواهد بود و احتمالا بین یک میلیون و ۴۰۰ تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد رشد و نزول خواهد داشت.

در خوش‌بینانه‌ترین حالت نیز شاخص کل تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد رشد می‌کند.مرادخانی بیان می‌کند: صنایع معدنی، فلزی، پتروشیمی، خودرویی، بانکی و صنایعی که در حال حاضر به دلیل شرایط تحریمی با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبانند در صورت تغییر شرایط بین‌المللی کشور با ریسک کمتر و مدیریت شده‌ای رشد قیمت را تجربه خواهند کرد.وی با تاکید بر نقش عوامل تعیین‌کننده بر روند بازار سرمایه اظهار می‌کند: مصوبات مجلس، کسری بودجه۴۰۰ هزارمیلیارد تومانی، سررسید۲۰۰ هزارمیلیارد تومان اوراقی که دولت در سال‌های قبل تامین مالی کرده، قیمت نفت و تغییر مسیر سیاست خارجی کشور و رکود تولید در کنار رشد نقدینگی از جمله عوامل مهمی هستند که می‌توانند سمت و سوی بازار را تعیین کنند.

وی در پاسخ به اینکه آیا در صورت تداوم رشد قیمت‌های جهانی، بازار سرمایه می‌تواند به روند صعودی بازگردد، توضیح می‌دهد: با تغییرات سیاست‌های چند ماهه اقتصادی آمریکا قیمت دلار بر مدار نزولی قرار گرفته تا در آن‌سوی بازار کامودیتی‌ها رشد کنند. چین نقش مهمی در افزایش قیمت کامودیتی‌ها بازی می‌کند. اما باید توجه داشت همان‌طور که در هفته گذشته شاهد بودیم روند رشد قیمت‌های جهانی به تنهایی نمی‌تواند قیمت سهام در داخل کشور را افزایش دهد. مشکلات بین‌المللی ایران ریسک تهدیدکننده‌ای برای معاملات تلقی می‌شود و تا تعیین تکلیف نهایی این مسائل بازار به تعادل نمی‌رسد.