گور‌هایی که تکذیب شدند، اما واقعی شدند!

فرارو- افشین داورپناه؛ تقریبا ۹ پیش از این، یک رسانه خارجی، «واشنگتن‌پست»، تصاویری ماهواره‌ای از آرامستان بهشت معصومه منتشر کرد و مدعی شد در این قبرستان، ظرف چند روز عملیات نسبتا گسترده‌ای برای حفر و تهیه قبر‌های جدید انجام شده‌است. مسئولان در آن زمان ارتباط توسعه ناگهانی آرامستان با بیماری کرونا را تکذیب کردند. امروز خبرگزاری فرارو تصاویری از غسل و تدفین اموات کرونایی در آرامستان بهشت معصومه شهر قم منتشر کرد؛ در این تصاویر نمایی از قبور این آرامستان و قبور درگذشتگان کرونا وجود داشت؛ بر اساس این تصاویر و مقایسه‌ای ساده با تصاویر ماهواره‌ای ۹ ماه پیش، مشخص می‌شود که در عمل، فضا‌های مورد اشاره جدید در تصاویر ماهواره‌ای اسفند، به محل تدفین بیماران کرونایی تبدیل شده است!

حدود ۹ ماه پیش، واشنگتن‌پست با انتشار آن تصاویر ماهواره‌ای مدعی شده بود این تصاویر دو روز قبل از اعلام وجود رسمی کرونا از آرامستان شهر قم در ایران گرفته شده است ـ و بنابراین نتیجه گرفته بود که احتمالاَ برخی مقامات قبل از اعلام رسمی، از ورود کرونا به کشور و امکان وضوع مرگ و میر گسترده در قم خبر داشته‌اند! این ادعا نیز بار‌ها توسط مسئولان کشور تکذیب شده‌است و موضوع سخن ما نیز در این نوشته نیست.

در واقع این تصاویر ماهواره‌ای مذکور نشان می‌داد که در همان روز‌های آغازین اعلام نخستین مرگ کرونایی در قوم، در فاصله ۸ تا ۱۱ اسفند محوطه نسبتاً وسیعی برای تهیه قبور جدید گودبرداری شده است!

این خبر، به ویژه به این دلیل که منتشر کننده آن یک رسانه بیگانه بود، به سرعت توسط مسئولان آرامستان قم، تکذیب شد؛ مدیر عامل سازمان آرامستان‌های قم در ۲۳ اسفند ماه ۱۳۹۸، ارتباط گودبرداری‌های جدید با کرونا را تکذیب کرده و این اقدام را امری مرسوم در برنامه‌ریزی‌های این آرامستان عنوان کرده بود.

مدیر عامل سازمان آرامستان‌های قم همچین با اشاره به قطعات بحران گفته بود: این قطعات برای مواقع ضروری پیش بینی شده است که کار معقول و معمولی است؛ یعنی استان باید آمادگی آن را داشته باشد که اگر زلزله یا حادثه طبیعی و غیر طبیعی رخ داد مشکلی برای دفن اموات وجود نداشته باشد» (نقل از ایسنا، مورخ ۲۳ اسفند ۹۸).

در واقع ایشان در آن زمان، کرونا و شرایط کرونایی را «بحران» تلقی نکرده‌اند ـ و البته انصافاً ایشان مرجع پیش‌بینی یا تشخیص دادن بحرانی بودن یا نبودن کرونا نبوده‌اند و چنین موضوعی وظیفه کسانی است که در سطحی کلان‌تر مسئولیت مواجهه با چنین بحران‌هایی را برعهده دارند. از یاد نبریم که بسیاری از کارشناسان، به ویژه بر اساس تجربه چین و برخی کشور‌های درگیر با کرونا، در زمینه بحران‌ساز بودن این ویروس، هشدار‌هایی جدی می‌دادند ـ هشدار‌هایی که البته بسیاری از مسئولان آن را جدی نمی‌گرفتند و زودگذر تلقی می‎کردند.

سید سیف‌الدین موسوی نیارکی، مدیر عامل سازمان آرامستان‌های قم، در گفتگو با ایسنا در واکنش به ادعای واشنگتن ست نسبت به حفر یک خندق بزرگ برای تهیه قبر و دفن بیماران کرونایی در بهشت معصومه قم گفته بود: «بر خلاف آنچه در فضای رسانه‌ای در خصوص یک قطعه ویژه جانباختگان کرونا عنوان شده است، قطعه خاصی در این زمینه در بهشت معصومه قم وجود ندارد».

اینک که حدود ۹ ماه از این مصاحبه می‌گذرد، همین بخش از سخنان مدیرعامل آرامستان‌های قم را نیز می‌توان نشان‌دهنده فقدان آینده‌نگری و پیش‌بینی‌های لازم از سوی مسئولان در مواجهه با کرونا دانست. آیا گستردگی شیوع و مرگ و میر بالای این ویروس، چنان پیش‌بینی‌پذیر نبود که بخواهند برای درگذشتگان این ویروس قطعه خاصی در نظر بگیرند؟

علاوه بر این‌ها، مدیر عامل سازمان آرامستان‌های قم در این مصاحبه گفته بود: «در حال حاضر دفن در قبور به شکل جاری انجام می‌شود. برخی آمار‌ها نباید مردم را گمراه کند، زیرا به شکل معمولی هم قم حدود ۲۵ متوفی دارد یعنی پیش از کرونا هم هر روز به شکل متوسط ۲۵ نفر قم دفن می‌شوند» (نقل از ایسنا، مورخ ۲۳ اسفند ۹۸)؛ دقت کنید! ایشان گفته‌است آمار متوفیان در قم قبل و بعد از کرونا همین عدد ۲۵ بوده‌است؛ بدین معنا که کرونا تاثیری بر این مرگ و میر نداشته است!

امروز خبرگزاری فرارو تصاویری از کشور غسل و تدفین اموات کرونایی در آرامستان بهشت معصومه شهر قم منتشر کرد؛ در این تصاویر نمایی از قبور این آرامستان و قبور درگذشتگان کرونا وجود داشت؛ بر اساس این تصاویر، مشخص می‌شود که در عمل، فضا‌های مورد اشاره جدید در تصاویر ماهواره‌ای اسفند از آرمستان بهشت معصومه، به محل تدفین بیماران کرونایی تبدیل شده‌است!

مشخص نیست چرا مسئولان در آن زمان قصد بر عادی نشان دادن شرایط داشتند و اصرار داشتند بگویند حفر این قبور، آن هم در چنین حد وسیعی، ربطی به کرونا ندارد! اساساً چرا با دستپاچگی ارتباط این قبرسازی‌ها با کرونا را تکذیب کردند تا جایی که اساساً آمار مرگ و میر در قم، قبل و بعد از کرونا، را یکی اعلام می‌کردند! متاسفانه در سطوح اصلی سیاستگزاری و تصمیم‌گیری مواجهه با بحران کرونا نیز این «عادی پنداری» و «عادی سازی» بعضاً مشاهده شد.

طبیعتاَ بهترین کار در شرایط بحران، از جمله بحران کرونا، انتقال اطلاعات واقعی و صحیح به جامعه است؛ در موضوعی، چون کرونا، اگر جامعه از آغاز عمق و وخامت واقعی اوضاع را می‌دید، درک می‌کرد که کرونا یک آنفولانزای ساده آنچنان که متاسفانه برخی مسئولان کشور ادعا می‌کردند، نیست! مردم خطر را درمی‌یافتند، جدی تلقی می‌کردند و بهتر و موثرتر با برنامه‌های کلان کشور در مواجهه با کرونا همراهی می‌کردند؛ که متاسفانه چنین نشد.