طرح پیشنهادی ایران برای قره باغ راه‌گشا خواهد بود؟

ایران برای خاتمه درگیری جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان صحبت‌های زیادی با طرفین این درگیری داشت، اما در نهایت این دو کشور نتوانستند راضی به صلح شوند، حال شاهد هستیم که ایران فرستاده ویژه‌ای را مامور این کار کرده است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، دقیقا یک ماه گذشته (۶ مهرماه) بود که درگیری میان جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه قره باغ شدت گرفت. از آن تاریخ تا به امروز حدود ۱۳۹ راکت خمپاره طرفین به خاک کشورمان در شهرستان خداآفرین اصابت کرده است.

درگیری‌های نظامی نیرو‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان همچنان در محور‌های مختلف منطقه مورد مناقشه قره باغ و مناطق اشغالی اطرف آن ادامه دارد. این دو کشور یک بار در تاریخ ۱۸ مهرماه با وساطت مسکو و بار دیگر با وساطت فرانسه، روسیه و آمریکا در تاریخ ۲۷ مهر به آتش‌بس بشر دوستانه رضایت داده بودند، این دو کشور برای سومین بار صبح ۵ آبان هم با درخواست ترامپ درباره آتش بس بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ به توافق رسیدند، که دقایقی پس از برقراری این آتش‌بس‌ها نیز به سرعت دو طرف همدیگر را به نقض آن متهم کردند.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه سه شنبه ۶ آبان ماه از سفر منطقه‌ای سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه بعنوان فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران و به منظور پیشبرد ابتکار ایران برای حل مناقشه قره باغ و در گیری‌های به وقوع پیوسته بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان خبر داد.

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین گفت که عراقچی علاوه بر حضور در مناطق مرزی و اطلاع از آخرین شرایط میدانی سفر‌هایی را به باکو، مسکو، ایروان و آنکارا در برنامه خواهد داشت.

عراقچی مامور انجام چه کاری شده است؟

معاون سیاسی وزیر امور خارجه هدف سفر خود به منطقه را بازدید از مناطق مرزی اصلاندوز و خداآفرین که در نزدیکی مناطق مورد مناقشه نیرو‌های ارتش جمهوری آذربایجان و ارمنستان واقع هستند، ذکر کرد و گفت که جمهوری اسلامی ایران بر روی رودخانه مرزی ارس ابنیه آبی و برقی مهمی دارد و در جریان این سفر موقعیت مرز و ابنیه مورد بازدید قرار خواهد گرفت.

او همچنین تاکید کرد که برای جمهوری اسلامی ایران امنیت مناطق مرزی، سد‌ها و ابنیه مرزی بسیار مهم و خط قرمز بوده و نباید در جریان مناقشه دو همسایه شمالی آسیبی به آن‌ها وارد شود. در جریان سفر به مناطق مرزی استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی در این زمینه مذاکره و بحث و تبادل نظر خواهد شد. همچنین عراقچی در این سفر از سد میل مغان در اصلاندوز بازدید کرد و برای بازدید از سد‌های خداآفرین و قیزقلعه سی در شهرستان خداآفرین عازم استان آذربایجان شرقی شد.

از آغاز جنگ قره باغ تاکنون تعدادی راکت خمپاره طرفین به خاک کشورمان برخورد کرده و سبب سلب آرامش ساکنان مناطق مرزی ایران در استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی شده است.

محسن پاک‌آیین سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان، درباره سفر عراقچی به کشور‌های منطقه، گفت که سفر معاون سیاسی وزیر امور خارجه به نقاط مرزی ایران، جمهوری آذربایجان و ارمنستان نشان دهنده دیپلماسی فعال ایران است که باید آن را به فال نیک گرفت، همچنین در این سفر‌ها طرح جمهوری اسلامی ایران برای حل مناقشه قره باغ هم مطرح می‌شود، البته هنوز ابعاد آن اعلام نشده است.

سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان تاکید کرد که هدف اصلی عراقچی در سفر منطقه‌ای اطلاع از مسائل میدانی است تا بتواند طرح ایران را تکمیل و به با طرفین ایروان و باکو مطرح کند.

محمد جواد ظریف عصر روز سه شنبه ۶ مهر ماه در حاشیه حضور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تحولات قره باغ را از محور‌های گفتگو‌های کمیسیون ذکر کرد و گفت که هم اکنون معاون سیاسی وزارت خارجه در آذربایجان شرقی هست و از سد خداآفرین بازدید می‌کند و بعد از آن به باکو، مسکو و ایروان خواهد رفت. جمهوری اسلامی طرحی را با تصویب مقامات عالی کشور برای حل دائم مناقشه قره‌باغ تدوین کرده که امروز و فردا این طرح مطرح خواهد شد و بعد هم در مسکو و ایروان آن را پیگیری خواهیم کرد.

حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل، گفت که سفر عراقچی به چند کشور منطقه به ویژه دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان در چارچوب طرح جدید ایران برای پایان دادن به بحران قره باغ قابل تعریف است. وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران طرحی را تهیه کرده که به موجب آن مسئله قره باغ و جنگ بین ایروان و باکو برای همیشه به پایان خواهد رسید به همین دلیل عراقچی این طرح را به دو کشور متخاصم ارائه خواهد داد و سپس به دو کشور روسیه و ترکیه به عنوان دو کشور تاثیر گذار در بحران قره باغ سفر می‌کند.

هانی زاده در ادامه گفت: از آنجایی که ترکیه به شدت از جمهوری آذربایجان و روسیه هم از ارمنستان حمایت می‌کنند، به نظر می‌رسد که این طرح قابل بحث و بررسی است و اگر مورد پذیرش طرف‌های درگیر و کشور‌های پشتیبان کننده ایروان و باکو مورد موافقت قرار بگیرد، راه گشا خواهد شد و ایران به عنوان کشوری که نگران گسترش بحران قره باغ است می‌تواند این طرح را اجرایی کند و نظارت ایران برای آتش بس بین ایروان و باکو می‌تواند برای همیشه به بحران قره باغ پایان دهد، لذا این سفر از اهمیت بالایی برخوردار است و نتایج آن در آینده نزدیک مشخص خواهد شد.

پاک آیین سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان با بیان اینکه حضور عراقچی به عنوان یک چهره سیاسی در مرز‌ها و بررسی ابعاد مختلف مناقشه قره باغ و اطلاع از میزان احتمال سرایت این درگیری به نقاط مرزی ایران یک اقدام خوب به شمار می‌آید.

این سفر عراقچی به دلیل مطالعه میدانی که انجام می‌دهد و اطلاع دقیق از واقعیات صحنه، بسیار مثمر ثمر است، همچنین قرار است عراقچی به باکو، ایروان و مسکو هم سفر کند و طرح ایران را برای حل مناقشه قره باغ با مقامات این کشور‌ها مطرح کند، اگرچه جزئیات این طرح مشخص نشده است، اما می‌توان حدس زد که بحث حمایت از تمامیت ارزی جمهوری آذربایجان و احترام به مرز‌های شناخته شده جغرافیایی می‎تواند محور این طرح باشد، طرحی که به نظر می‌رسد به دنبال یک صلح عادلانه است و امیدواریم که با استقبال طرف‌های درگیر هم روبه رو شود.

جزئیات طرح ایران برای حل بحران قره باغ

«سیدعباس عراقچی» به عنوان فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران و به منظور پیشبرد ابتکار ایران برای حل مناقشه قره باغ و درگیری‌های به وقوع پیوسته بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان در راس هیئتی و در قالب یک سفر منطقه‌ای به منظور دیدار و گفتگو با مقامات جمهوری آذربایجان، شب سه شنبه ۶ آبان ماه وارد باکو شد.

عراقچی در این باره گفت که این سفر در چارچوب یک سفر دوره‌ای به آن دسته از کشور‌های منطقه که در پایان دادن به درگیری‌های اخیر جمهوری آذربایجان و ارمنستان تاثیر گذار هستند، انجام می‌شود و هدف اصلی سفر نیز ارائه ابتکاری جمهوری اسلامی ایران برای حل و فصل این مخاصمه و رسیدن به صلح پایدار میان دو کشور و منطقه است.

فرستاده ویژه جمهوری اسلامی ایران همچنین گفت که چارچوب این طرح آماده شده و در این سفر با مقامات جمهوری آذربایجان مطرح و در مورد آن بحث و گفتگو می‌شود. این طرح در چند مرحله می‌تواند اوضاع را به یک صلح پایدار برساند و به اختلافات موجود و البته به اشغال اراضی جمهوری آذربایجان خاتمه دهد.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان، بحث خاتمه اشغال سرزمین‌های جمهوری آذربایجان را یک عنصر مهم در طرح ابتکاری ایران عنوان کرد و گفت که حفظ حقوق اقلیت‌ها و حقوق بشر دوستانه پایه دیگر طرح ابتکاری ایران برای پایان مناقشه قره باغ است. خاتمه مخاصمه و شروع گفتگو با کمک کشور‌های تاثیرگذار با هدف تضمین صلح از دیگر محور‌های اصلی طرح ابتکاری جمهوری اسلامی ایران است.

عراقچی با تاکید بر اینکه ما همه این مسائل را با کشور‌های منطقه به مشورت می‌گذاریم و امیدوار هستیم که این طرح بتواند به نقطه مطلوب برای اجرا شدن برسد، گفت که روابط گرمی میان ما و ایروان و باکو وجود دارد و ما همواره از تلاش جمهوری آذربایجان برای آزادسازی شهر‌ها و مناطق اشغال شده خود حمایت می‌کنیم و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و بقیه کشور‌ها در منطقه و تغییر ناپذیری مرز‌ها یک اصل مهم و خدشه ناپذیر است که باید کماکان حفظ شود.

وزارت خارجه روسیه نیز اعلام کرد که «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه ایران، روز پنجشنبه ۲۹ اکتبر (۸ مهر) به مسکو خواهد آمد و قرار است با «آندری رودنکو» معاون وزیرخارجه روسیه در ارتباط با بحران قره باغ دیدار و گفتگو کند. پس از درگیری‌های نظامی چند روزه ماه جولای (اواسط تیرماه) بین نیرو‌های جمهوری آذربایجان و ارمنستان که منجر به تلفات جانی از هر دو طرف شد، جنگ لفظی و برخی تحرکات دیپلماتیک به تنش در منطقه قفقاز دامن زد و بروز برخورد نظامی میان این دو کشور را قابل پیش‌بینی کرده بود. دو کشور چندین دهه برسر مالکیت منطقه قره‌باغ با یکدیگر اختلاف دارند.

در سال ۱۹۹۴ میلادی، به دنبال درگیری‌های چهارساله نظامی دو کشور، برخی دولت‌های اروپایی و منطقه برای پایان دادن به منازعات ارضی میان باکو و ایروان وارد عمل شدند و سرانجام با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، آتش‌بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، اما تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تاکنون نتیجه‌ای نداشته است، حال باید دید ایران چه برنامه‌ای برای پایان دادن به درگیری ایروان و باکو دارد و آیا این بار می‌توان به یک آتش بس نطلق برسیم یا خیر.