سال 88 براي وزارت راه و ترابري و پرندگان غول پيكر ايراني سال پر تنشي بود، چرا كه با شروع تغيير و تحولات در سازمان هواپيمايي كشوري روي خوش پروازهاي بيدغدغه و بيحاشيه از فرودگاههاي ايران خداحافظي كرد.
خداحافظي ناگهاني كاپيتان حسين خانلري، رييس سازمان هواپيمايي كشوري و همزماني آن با اولين سقوط هواپيما موجب شد تا موضوع آيةالكرسي خواندن خانلري براي پروازهاي هوایی نقل محافل اقتصادي شود.
چرا كه كاپيتان خانلري در اظهارنظري گفته بود كه "هر روز براي اين كه حادثه سقوطي نداشته باشيم آيةالكرسي ميخوانم". هر چند خداحافظي ناگهاني خانلري و حضور ايلخاني در سازمان هواپيمايي شروع دوباره حوادث پي در پي هواپيمايي در ايران بود، اما اين واقعيت را از اذهان دور نكرد كه ايلخاني مرد فني و بيحاشيه سازمان هواپيمايي توانست در كمتر از 2 ماه حضور در سازمان هواپيمايي چند سانحه سنگين هواپيمايي را به خوبي مديريت كند، كاري كه بعد از خداحافظي پرحاشيه ايلخاني، توسط مرد جوان سازمان هواپيمايي به خشونت و سيلي زدن در حضور نمايندگان مجلس ختم شد.
شايد به اين جهت است كه اگر بخواهيم پرتنشترين و جنجاليترين وزراتخانه كشور در سال 88 را معرفي كنيم، بيشك وزارت راه وترابري مقام اول را خواهد داشت.
سال 88 سال منحصربه فرد و به يادماندني در بخش حمل ونقل، هم از نظر مديريت وزيري كه در نيمه سال براي دومين بار سكاندار اين وزارتخانه شد و هم از جنبه وقوع سوانح هوايي و ريلي كه اين بار گوي سبقت از سوانح جادهاي را ربود، بود. سالي كه مسوولان حملونقل كشور بارها تاكيد كرده بودند كه ايمني در اين بخش به بيش از 95 درصد رسيده است و شاهد سوانح به ويژه در بخش هوايي نخواهيم بود.
اما هنوز از نيمه سال نگذشته سقوط 2 هواپيما در كمتر 10 روز سبب شد زخم كهنه فرسودگي ناوگان حمل ونقل كشور سرباز كند. جالب آنکه در این سال، ايمنترين وسيله حمل ونقل كشور به گفته مسوولان امر يعني قطار نيز با سانحه مرگبار مواجه شد.
شاید وقتی که حميد بهبهاني وزير راه وترابري در بهمن ماه سال 87 ادعا كرد كه "در چند سال اخیر هیچگونه سانحه سقوط هواپیما نداشتهایم وتنها ترکیدگی لاستیک و یا آتش گرفتن چرخ هواپیما رخ داده است" تصور نميكرد سال پيش رويش ركورد جديد سوانح حمل ونقل كشور در دوران مديريتش ثبت شود.
سقوط 2 هواپيما در فاصله كمتر از 10 روز و كشته شدن 180 نفر از هممیهنان و پس ازآن وقوع حوادث كوچك و بزرگ و فرودهاي اضطراري و نقص فني هواپيماها و از آن مهمتر از ريل خارج شدن چند قطار كه يكي از سوانح آن 38 كشته و زخمي برجاي گذاشت و پس از آن سقوط توپولفي ديگر، سريال سوانح حمل ونقل در سال 88 را تكميل كرد. هرچند تب سوانح در ماه پاياني اين سال به مدد روابط عمومي سازمان هواپيمايي مخفي شد نه فروكش، اما معلوم نيست ادامه اين سريال در سال جاري ختم به خير شود يا نه؟!
بررسي حوادث هوايي نشان ميدهد كه از زمان تصدي حميد بهبهاني بر كرسي وزارت راه و ترابري تاكنون 13 حادثه هوايي بزرگ و كوچك رخ داده است كه برخي از آنها در نوع خود منحصر به فرد بودند و حتي وقوع برخي از حوادث به فاصله كوتاه كه شايد در كشور پيش از آن سابقه نداشت، يكي از شگفتيها در اين بخش باشد.
24 تیرماه سال جاری هواپیمای توپولفی که قرار بود از تهران به ارمنستان سفر کند، در دشت قزوين سقوط كرد.
اين هواپيما 16 دقيقه پس از برخاستن از فرودگاه بينالمللي حضرت امام خميني(ره) و در ساعت 11 و 33 دقيقه دچار سانحه شده است و 153 مسافر و 15 خدمه آن کشته شدند. اجساد مسافرانی که با پرواز مرگ سفر کرده بودند، کاملا سوخته و در برخی موارد غیرقابل شناسایی بود. این سانحه به قدری دلخراش بود که پیامهای تسلیت بسیاری از کشورها را خطاب به ملت ایران در پی داشت.
اين حادثه كه قرار بود كارشناسي شده و علت دقيق آن اعلام شود، جزو معدود سانحههايی بود كه از طرف مسوولان وزارت راه و ترابري و سازمان هواپيمايي به گردن خلبان نيفتاد و رسما نقص فني علت سانحه عنوان شد.
در نهايت وزير راه و ترابري با گذشت بیش از 6 ماه از این حادثه به ذکر این جمله بسنده کرد كه جعبه سیاه پودر شده و چیزی که از مکالمه خلبان و برج به دست آمده تنها فریاد "یا حسین" خلبان است و اينگونه پرونده پرحاشيه اين سانحه نيمهباز بسته شد تا تمام حواشي آن در اتاقهاي وزارت راه باقي ماند.
هنوز بحثها و حاشيههاي هواپيماي ارمنستان تمام نشده بود كه شوک دیگری به جامعه وارد شد و یک فروند هواپیمای ایلوشین مسافربری شرکت هواپیمایی آریاقشم در مسیر تهران-مشهد در هنگام فرود در فرودگاه هاشمینژاد مشهد از باند این فرودگاه خارج و با برخورد با ديوار كنار فرودگاه دچار سانحه شد. انواع و اقسام دلایل در ساعات اولیه روی خروجی خبرگزاریها آمد تا اینکه مشخص شد ورود مدیرعامل شرکت آریاقشم به کابین خلبان و برهم خوردن تمرکز خلبان هنگام فرود، علت سانحه بوده است! در این حادثه هم 18 نفر جان خود را از دست دادند.
وقوع اين حوادث و شوك ناشي از آن موجب شد تا ناوگان هوايي دچار رعب و وحشت خاص خود شود، اما پس از وقوع اين سوانح براي مدتي بخش هوايي كشور در امان بود. با این حال تاخیرها همچنان به قوت خود باقی ماند تا اینکه نقص فنی و برهم خوردن برنامه پروازی هواپیماها از راه رسید و باعث نگرانيهاي بيشتر شد.
در اول آذرماه هواپیمای ایران ایر پس از پرواز در تهران و پیش از فرود در فرودگاه شهرکرد دچار نقص فنی شد و به تهران برگشت.
بازگشت هواپیمای TU-154M ایران ایرتور به شماره پرواز 970 در مسير مشهد در دوم آذرماه از روی شهر مقصد یا به قولی Divert کردن هواپیما به دلیل نقائص فنی.
در هفتم آبان ماه نيز پرواز شماره 589 تهران ـ مشهد هواپیمای بویینگ شرکت هواپیمایی آسمان پس از 6 ساعت تاخیر انجام شد، اما پس از 45 دقیقه پرواز به دلیل بروز نقص فنی این هواپیما به تهران بازگشت و مجددا پس از 6 ساعت، ساعت 6 صبح با هواپیمای فوکر جایگزین شده، انجام شد.
شامگاه 19 دی ماه بود که يک فروند هواپيمای باري "ايليوشين 76" ايران که از تهران به مقصد کيف پايتخت اوکراين پرواز کرده بود در فرودگاه اين شهر از باند خارج و دچار سانحه شد. اين سانحه به هنگام فرود هواپيما در باند فرودگاه به وقوع پيوست. در اين سانحه به قسمتهاي بدنه و چرخهای هواپيما صدمه وارد شد. هواپيماي باري "ايليوشين 76" ايران حامل 8 خدمه و 5 سرنشين بود.
2 روز بعد در 21 دی ماه بود که خبرگزاریها خبر از لغو تنها پرواز روزانه یاسوج – تهران به دلیل نقص فنی دادند. این پرواز مطابق معمول در ساعت 9 صبح از تهران به سمت یاسوج و در ساعت 11 نیز از فرودگاه یاسوج به سمت مهرآباد انجام میشد. این پرواز مطابق معمول در ساعت 9 صبح از تهران به سمت یاسوج و در ساعت 11 نیز از فرودگاه یاسوج به سمت مهرآباد انجام میشد.
تنها 5 روز بعد هواپیمای فوکر 100 متعلق به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) از تهران به سمت اصفهان پرواز کرد، اما به علت نقص فنی موفق به ادامه مسیر تا کیش نشد. این هواپیما 16 مسافر داشت که فرود آن بدون آسیب انجام شد و مسافران با پرواز دیگری به مقصد اعزام شدند.
در همین روز پرواز شماره 763 ايرباس شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران (هما)، هنگام بلند شدن از فرودگاه استكهلم به مقصد فرودگاه بينالمللي امام خميني(ره)، از باند خارج شد و در برف ليز خورد. پرواز شماره 223 فوکر به علت این که قسمت دماغه (نوز) آن دچار نقص فنی شده بود، در فرودگاه شهید بهشتی اصفهان ماند.
چهارشنبه 30 دی مسوولین صنعت هوایی ایران موفق شدند رکورد بینظیر 5 نقص فنی در يك روز را به نام خود ثبت کنند. در این روز یك فروند هواپیمای بوئینگ ایرانایر مسیر تهران - بندرعباس - چابهار پس از یك ساعت و ده دقیقه پرواز در این مسیر دچار نقص فنی شد و به فرودگاه مهرآباد برگشت.
یك فروند هواپیمای بوئینگ 727 شركت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، به شماره پرواز 358 مسیر تهران - بندرعباس - چابهار كه قرار بود در ساعت 6:15 دقیقه روز چهارشنبه 30 دی فرودگاه مهرآباد را به مقصد بندرعباس ترك كند، با 53 دقیقه تأخیر در ساعت 07:08 این فرودگاه را ترك كرد. بنا به گفته مسافران این پرواز، حدود یك ساعت و 10 دقیقه پس از انجام این پرواز و در حالی كه هواپیما در آسمان ایران در حال پرواز بود، خلبان اعلام کرد كه هواپیما دچار نقص فنی شده است و باید به فرودگاه مهرآباد بازگردد.
جالبترين و پرحاشيهترين سانحه هوايي سال نیز در همین سال به نام هواپيمايي رقم خورد، اگرچه اين سقوط كشتهاي نداشت اما نوع برخورد مسوولان هوايي كشور با اين سانحه منحصر به فرد بود. هواپیمای توپولف 154 متعلق به شرکت هواپیمایی تابان در فرودگاه مشهد فرودی ناموفق داشت و یک سوم انتهایی هواپیما آتش گرفت. پس از این واقعه وقتی نمایندگان مجلس خواستار توضیحات از مقامات مسوول شدند كه مرد جوان سازمان هواپيمايي كشوري به جاي شنيدن پاسخ مديرعامل تابان با نواختن سیلی برصورت عبداللهپور، مدیرعامل هواپيمايي تابان در مقابل نمايندگان مجلس برگي ديگري از مدیریت منحصر بهفرد خود را بر كارنامه سازمان هواپيمايي نوشت تا بفهمند اوضاع نابسامانتر از این حرفهاست.
اين درگيري فيزيكي هرچند با روبوسي و گل و شيريني ختم شد، اما ضعف مديريت حمل ونقل كشور را به خوبي عيان كرد تا مسوولان امر به فكر چارهاي برای سال پيشرو باشند، زیرا سوانح هوايي در ايران به تراژدي غمانگيزي منجر خواهد شد كه ديگر كمتر ايراني به فكر سفر با هواپيما خواهد افتاد.