فرارو- کاشیک باسو* استاد اقتصاد در "دانشگاه کرنل آمریکا" در مقاله‌ای برای پایگاه تحلیلی "پراجکت سیندیکیت" به این سوال پرداخته که چرا باید در بحبوحه شیوع ویروس کرونا، همچنان امیدوار باشیم. وی در این رابطه می‌نویسد: «همه ما از خساراتِ بحران بزرگ اقتصادی جهان در دهه ۱۹۳۰ اطلاع داریم. اکثر ما از رکود اقتصادی جهان، پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ میلادی نیز آگاهی داریم. با این حال، هیچ کدام از ما تاکنون تجربه‌ای نظیرِ بحرانِ شیوع ویروس کرونا نداشته است. اپیدمیِ جهانیِ ویروس کرونا، جراحت‌های عمیقِ روانی از خود برجا خواهد گذاشت با این حال، مهمترین ویژگی آن، سرعت و شدتِ تخریب و خساراتِ سنگینِ آن به اقتصاد جهانی است. به نحوی که باید از مجازاتِ سنگینِ ویروس کرونا برای جهان سخن گفت.»
به گزارش فرارو، در ایالات متحده آمریکا، در ماه گذشته بیش از ۱۷ میلیون نفر درخواست بیمه بیکاری کرده اند (تن‌ها ظرف یک هفته، رکورد بی سابقه ۶.۹ میلیون درخواست برای بیمه بیکاری به ثبت رسیده است). این آمار، چند هفته قبل به هیچ عنوان باور کردنی به نظر نمی‌رسید. در آن زمان (شرایط عادی)، به طور متوسط هر هفته، نیم میلیون درخواست برای بیمه بیکاری به ثبت می‌رسید. دفترِ بانک مرکزی آمریکا در سنت لوئیس پیش بینی کرده است در اواسط سال جاری میلادی، نرخ بیکاری آمریکا به ۳۲.۱ درصد برسد. این میزان بیشتر از ۲۴.۹ درصدی است که در سال ۱۹۳۳ و در جریان بحران بزرگ اقتصادی آمریکا به ثبت رسید.
اوضاع در کشور‌های در حال توسعه، وخیم‌تر است. بانک جهانی اخیرا در گزارشی در مورد آفریقا گفته است: اقتصادهایِ "منطقه آفریقایِ زیرصحرا"، در سال جاری میلادی احتمالا با رشد منفی ۵ درصدی رو به رو خواهند شد. این درحالی است که این اقتصاد‌ها در سال ۲۰۱۹، شاهد رشدِ ۲.۴ درصدی بودند. در میان اقتصاد‌های آفریقایی، آفریقای جنوبی در مراحل ابتدایی شیوع ویروس کرونا با خروج ۱.۷۵ میلیارد دلاری سرمایه رو به رو شد که این امر، کاهش شدید ارزش "رند" (واحد پول این کشور) را به همراه داشت.
با این حال، مهمترین دغدغه قاره آفریقا در بحبوحه شیوع ویروس کرونا، مساله کمبود کالا‌های اساسی مخصوصا مواد غذایی است. بانک جهانی پیش بینی کرده که احتمالا تولیدات کشاورزی بین ۲.۶ تا ۷ درصد کاهش یابد. واردات مواد غذایی نیز بینِ ۱۳ تا ۲۵ درصد کاهش پیدا کند.
با این همه، علی رغمِ همه این پیش بینی هایِ تیره و تار، زمینه‌های برای امیدواری نیز وجود دارند. به لطفِ تلاش‌ها و همکاری‌های علمی گسترده در سطح جهان (امری که در شرایط عادی در جهان به ندرت شاهد آن هستیم)، سردرگمیِ ابتدایی ما در مورد ویروس کرونا به تدریج جایِ خود را به نوعی فهم و درک در مورد اینکه این ویروس چگونه گسترش می‌یابد و یا اینکه ما چگونه می‌توانیم بدون ایجادِ گرسنگی و فقرِ گسترده با آن مقابله کنیم، داده است.
اضافه بر این، دولت‌های مختلف، منابع عظیمی را برای مقابله با بحران اپیدمیِ ویروس کرونا بسیج کرده اند. در آمریکا، یک بیمارستان سیار دریایی (مستقر بر روی یک کشتی نظامی آمریکایی) به بندرِ نیویورک آمده تا از شدت فشار بر نظام بهداشت و سلامت شهر نیویورک بکاهد. در چین، بیمارستان‌های اختصاصی برای بیمارانِ کرونایی، با سرعتی شگفت انگیز ساخته شده اند. هند نیز ۵۰۰۰ واگن قطار در این کشور را به اتاق‌های قرنطینه تبدیل کرده است. هتل‌های مشهورِ "تاج" در شهر بمبئی نیز برای اسکانِ آن دسته از کارمندان نظام بهداشت و سلامت که نیاز است در فاصله زمانی میان شیفت هایشان در قرنطینه به سر برند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از سویی، دولت‌هایی نظیر کره جنوبی، با سرمایه گذاری‌های گسترده در بخش انجامِ آزمایش کرونا، ظرفیت‌های قابل توجهی را در این زمینه ایجاد کرده اند. در این راستا، کشور‌های مختلف دیگر نیز بر ظرفیت‌های خود جهت انجام تست کرونا از مردم در مکان‌های شلوغ افزوده اند. به عنوان مثال، دولت آفریقای جنوبی در صدد است تا ظرفیت روزانه خود برای انجام تست کرونا را به ۳۰۰۰۰ آزمایش تا پایان ماه جاری میلادی برساند.
انجام آزمایش کرونا در مقیاس گسترده، همزمان با تلاش‌های دولت‌ها برای به حداقل رساندن خسارات و تلفات ناشی از بحران شیوع ویروس کرونا، یک ضرورت است. در این راستا، باید توجه ویژه‌ای به "عدد تکثیرِ پایه" شیوع ویروس کرونا شود. عدد تکثیر پایه یک بیماری عفونی، اشاره به تعداد افراد سالمی دارد که یک بیمارِ مبتلا به ویروس کرونا می‌تواند آن‌ها را بیمار کند. در شرایط فعلی، عدد تکثیرِ پایه ویروس کووید ۱۹ حدودا ۲.۵ تخمین زده شده است.
اگرچه ما قادر نیستیم از قدرتِ شیوعِ ویروس کرونا بکاهیم، با این حال، می‌توانیم عدد تکثیرِ پایه آن را بواسطه رفتار‌ها و هنجار‌های اجتماعی نظیرِ فاصله گذاری اجتماعی، کاهش دهیم. در شرایط کنونی باید مناطقی را که شاهدِ شیوع گسترده ویروس کرونا بوده اند تحت مقررات سخت گیرانه قرار دهیم و در عین حال، به اقتصاد و فعالیت‌های اقتصادی اجازه دهیم تا در مکان‌های امن و کم خطرِ دیگر (با رعایت مقرراتی نظیر فاصله گذاری اجتماعی)، به حیات خود ادامه دهند. در این راستا، به عنوان مثال مقام‌های دولت اتیوپی اقدام به جا به جایی یکی از فروشگاه‌های بزرگ عرضه محصولات غذایی در این کشور، از یک منطقه شلوغ به یک فضای بازِ وسیع که امکان فاصله گذاری اجتماعی در آن مقدور باشد، کردند. در شرایط فعلی، دولت‌ها ابتکارات گوناگونی را برای مقابله با ویروس کرونا و در عین حال، زنده نگه داشتن شریان‌های حیاتی زندگی و اقتصاد جامعه در پیش گرفته اند.
باید به یاد داشته باشیم که همه ما، پیش از اینکه با یک حمله هیستریکِ (عصبیِ) جمعی، به دلیل شیوعِ ویروس کرونا مواجه شویم، در مراحل ابتدایی در مورد این بحران بسیار کوتاهی کرده و نسبت به آن خوش بین بودیم. از سویی، احمقانه خواهد بود اگر فکر کنیم از این به بعد، فقط بحران و ناامیدی پیش رویِ ما قرار خواهد داشت. شاید در آینده‌ای نه چندان دور، خبر‌های خوبی راجع به مقابله با بحران شیوع ویروس کرونا بشنویم. ضعف ما در پیش بینی آینده، خود، منبعی الهام بخش برای امید داشتن به آینده محسوب می‌شود.
*کاشیک باسو، اقتصاددانِ ارشد بانک جهانی و همچنین مشاور ارشد اقتصادی دولت هند بوده است. او هم اکنون استاد اقتصاد در دانشگاه کرنل آمریکا است.
