طالبان چطور از روابطش با ایران از آمریکا امتیاز می‌گیرد؟

فرارو- رییس جمهور افغانستان اعلام کرد حکومت فعلی نمی‌تواند در مورد مذاکرات صلح تصمیم بگیرد. اشرف غنی که ظاهرا دل خوشی از مذاکره طالبان با آمریکا ندارد با اذعان به ضعف فعلی حکومت گفت: توطئه‌هایی شنیده می‌شود که «خارجی‌ها می‌خواهند چنین و چنان شود، اما در مسائل ملی تنها افغان‌ها تصمیم می‌گیرند.»

به گزارش فرارو، به تازگی دور هشتم مذاکرات بین آمریکا و طالبان برگزار شد. با توجه به اظهارات رهبران طالبان، به نظر می‌رسد رهبران این گروه تا اینجای کار از نتایج مذاکرات راضی هستند. اما طالبان که با دولت اشرف غنی برای کسب قدرت رقابت دارند به جز آمریکا به دنبال حامیان دیگری هم هستند.

 

 

در حالی که تا همین اوایل سال گذشته مذاکره با طالبان به نوعی تابو به حساب می‌آمد، اما با توجه به نقش پررنگ این گروه در سیاست و امنیت افغانستان ایران و آمریکا مذاکرات خود با طالبان را علنی کردند.

 

پس از گذشت ۱۷ سال از حمله آمریکا به افغانستان، سال گذشته آمریکا با میانجیگری امارات و عربستان، با طالبان در ابوظبی و جده وارد مذاکرات صلح فشرده‌ای شد. همزمان با مذاکرات طالبان با آمریکا، مقامات ایران هم برای نخستین بار نه تنها تماس با طالبان را تایید کردند بلکه حتی از حضور هیئت طالبان در تهران خبر دادند. برای اولین بار در ۳۱ اردیبهشت ماه سال ۹۷ محمدرضا بهرامی، سفیر ایران در افغانستان اعلام کرد «به صراحت گفته‌ایم که با طالبان تماس داریم». بعد از آن روابط دو طرف گسترده شد.

دی ماه سال گذشته دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در سفر به افغانستان گفت: «هدف از هرگونه رایزنی با طالبان نیز تقویت جایگاه دولت و متقاعد کردن طالبان به مذاکرات با افغانستان به جای مذاکره با نمایندگان دیگر کشورهاست».

حالا به نظر می‌رسد با پایان دور هشتم مذاکرات با آمریکا، طالبان می‌خواهد از روابط نزدیک با ایران به عنوان اهرم فشاری در مذاکرات صلح با آمریکا استفاده کند. این هفته واشنگتن پست در گزارشی با اشاره به روابط تاریخی و اقتصادی ایران و افغانستان نوشت طالبان می‌تواند با استفاده از روابط با ایران از آمریکا امتیاز بگیرد.

پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل افغانستان در این مورد به فرارو گفت: طالبان یکپارچه نیست و جناح‌های مختلفی در آن‌ها وجود دارد. چند شورا خط مشی خود را دارند. گروهی که وارد مذاکره با آمریکا شده است شورای کویته است که رهبری آن را هبت الله آخندزاده بر عهده دارد. گروه‌ها و جناح‌های دیگری وجود دارد که گفته می‌شود این گروه‌ها تمایل ندارند ابتکار عمل در دست شورای کویته باشد تا بتوانند با آمریکایی‌ها زدو بند کنند. ظاهرا همین مساله سبب شده است که بخشی از طالبان به ایران، روسیه یا چین گرایش پیدا کنند.

او افزود: این کشور‌ها هم، چون از اوضاع افغانستان نگرانی دارند و فکر می‌کنند داعش بعد از اینکه سرزمین خود را در سوریه و عراق از دست داده است ممکن است در افغانستان و در مرز‌های امنیتی روسیه در آسیای مرکزی یا مرز‌های چین یا شرق ایران و غرب افغانستان مستقر شود. این سه کشور نگران هستند که آینده افغانستان امنیت آن‌ها را به خطر بیاندازد. این کشور‌ها فکر می‌کنند از همین حالا باید با طالبان وارد مذاکره شوند و بتوانند از این مساله برای آینده امنیت خود استفاده کنند.

 

ملازهی در مورد امتیازاتی که طالبان می‌تواند با استفاده از روابطش با ایران از آمریکا بگیرد گفت: بهره‌ای که طالبان از این مساله می‌برد تا حدی دست یافتنی است. طالبان به نوعی به آمریکایی‌ها گوشزد می‌کند که اگر شما با ما کنار نیایید و منافع ما را تامین نکنید ما در منطقه گزینه‌های دیگری داریم که به آن‌ها رجوع کنیم. من فکر می‌کنم طالبان به میزان محدودی می‌توانند از این اهرم استفاده کنند.

 

این کارشناس افغانستان ادامه داد: البته استفاده طالبان از ایران به عنوان اهرم فشاری در برابر آمریکا به این موضوع بستگی دارد که کدام جناح حاضر شده است با ایران، روسیه و چین وارد همکاری‌هایی شود و کدام جناح الان با آمریکایی‌ها کاملا هماهنگ شده است. تاکنون شورای کویته این نقش را بر عهده گرفته است. اگر شورای کویته بتواند در چانه زنی‌های سیاسی آمریکایی‌ها را قانع کند اگر آمریکا با آن‌ها کنار نیاید جناح‌هایی در طالبان وجود دارد که به طرف ایران و روسیه و چین بیایند شاید در سطح محدودی به عنوان اهرم فشار استفاده کنند.


ملازهی گفت: طرحی که شورای کویته در مذاکره با آمریکایی‌ها دارند این است که در قدرت با آمریکا شریک شوند و مناطق پشتون نشین جنوب افغانستان هم یک دولت محلی داشته باشد. البته لازمه این کار تغییر قانون اساسی است و احتمالا ساختار قدرت را از ساختار متمرکز ریاست جمهوری به سمت حکومت پارلمانی و فدرال ببرند. چرا که در اینصورت هزاره‌ها و تاجیک‌ها هم همین انتظار طالبان را خواهند داشت.

این تحلیلگر مسائل شرق آسیا در مورد احتمال مذاکره خود شورای کویته با ایران گفت: در صورت موفقیت مذاکرات بخشی از قدرت مرکزی به دست طالبان خواهد افتاد. طالبان ناچار است از دو زاویه با ایران تعامل داشته باشد. اولا ایران یک همسایه بزرگ است، دوما مرز مشترک زیادی با افغانستان دارد. بخش‌هایی از ولایات هلمند و نیمروز و کابل و قندهار یا با ایران هم مرز هستند و یا نزدیک ایران قرار دارند.

ملازهی در پایان گفت: بنابر این شورای کویته طالبان ناچار است برای تثبیت قدرت خود با ایران به نوعی کنار بیاید. به نظر می‌آید شورای کویته این آمادگی را دارد که با ایران وارد مذاکرات جدی شود و از این مساله در بلند مدت برای تثبیت موقعیت خود استفاده خواهد کرد. در این مسئله تردیدی نیست.