پاس‌کاری اروپا در برجام

فرارو- پیش از پایان ضرب الاجل شصت روزه ایران به اعضای باقیمانده در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، گفتگو‌های نفتی ایران و اروپا شدت گرفته است. تداوم فروش نفت، یکی از خواسته‌های ایران است، اما اروپایی‌ها با بیان اینکه برجام یک توافق بین المللی است، سایر اعضا را هم مسئول تامین منافع اقتصادی ایران می‌دانند.

به گزارش فرارو، زمانی که ایران مهلت شصت روزه تعیین کرد، گرچه این مهلت برای همه اعضای باقیمانده در برجام بود، اما واضح بود که مخاطب اصلی مهلت یادشده، که اکنون حدودا یک هفته از آن می‌گذرد، اروپایی‌ها هستند. اروپا، در عین تاکید بر پایبندی به برجام، اولتیماتوم ایران را رد کرد. با این حال، گفتگو‌های ایران و اروپا ادامه یافت. به نظر می‌رسد که موضوع تداوم فروش نفت ایران، به یکی از مهمترین محور‌های گفتگو‌های دو طرف تبدیل شده است.

در ماه آوریل، آمریکا تمام معافیت‌های موقت فروش نفت ایران را لغو کرد و از اول ماه مه، تحریم‌های نفتی علیه ایران را کاملا اجرا کرد. از آن زمان، آمار دقیقی درباره مقدار صادرات نفت ایران پس از لغو معافیت‌ها منتشر نشده و هنوز کسی نمی‌داند که صادرات نفت ایران به چه نحوی صورت می‌گیرد.

مقامات جمهوری اسلامی ایران مدام تصریح می‌کنند که اروپا، از لحاظ تامین منافع اقتصادی ایران، به تعهدات برجامی پایبند نبوده است و در نتیجه اگر تا دو ماه دیگر اقدامی در این راستا انجام ندهد، ایران اجرای برخی تعهدات اصلی برجام را متوقف خواهد کرد. رایزنی‌های ایران با اروپا در این خصوص همچنان ادامه دارد. سید کمال خرازی، وزیر امور خارجه سابق و رئیس شورای راهبری روابط خارجی ایران، که به پاریس سفر کرده، امکان فروش نفت به اروپا را مورد بررسی قرار داده است. خرازی معتقد است که برخی شرکت‌های اروپایی می‌توانند از ایران نفت بخرند، اما به خاطر ملاحظات سیاسی چنین کاری نمی‌کنند.

این مقام پیشین ایرانی به روزنامه فرانسوی لوموند گفت: «شرکت‌های اروپایی هنوز هم می‌توانند از ایران نفت بخرند. برخی از آنان هیچ منافعی در آمریکا ندارند و لذا ترسی از تحریم‌ها ندارند. ایتالیا و یونان خرید‌های نفتی‌شان را متوقف کردند، در حالی که آمریکا برای آن‌ها معافیت‌هایی را از تحریم‌ها قائل شده بود. این نشان می‌دهد که این تصمیم (به نخریدن نفت) سیاسی است.»

در مقابل، اروپایی‌ها در حالی که در ظاهر اعلام می‌کنند که آنان به برجام و تضمین منافع ایران پایبند هستند، در محافل غیرعلنی و غیررسمی صریحا می‌گویند برجام یک توافق بین المللی است ولذا تأمین منافع ایران، فقط مسئولیت اروپا نیست، بلکه سایر طرف‌ها مانند چین هم مسئول تامین منافع ایران هستند.

اخیرا خبرگزاری رویترز در گزارشی از قول منابع آگاه مدعی شد ایران اصرار می‌کند که باقی ماندن در برجام به تداوم فروش نفت آن هم به مقدار حداقل ۱.۵ میلیون بشکه در روز مشروط است. چهار دیپلمات اروپایی به این خبرگزاری گفته‌اند که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در سفر اخیرش به نیویورک به طور شفاهی این شرط ایران را به اطلاع اروپایی‌ها رسانده است. یکی از منابع رویترز که در جلسه مقامات اروپایی و ظریف در نیویورک حاضر بوده است، مدعی شد وزیر خارجه ایران گفته که ایران خواهان فروش دو میلیون بشکه نفت در روز است.

سیدعباس موسوی در پاسخ به پرسشی در خصوص ادعای رویترز مبنی بر گره‌زدن ماندن در برجام از سوی ایران با فروش یک‌ونیم میلیون بشکه نفت در روز، ضمن رد این ادعا گفت: «نقطه نظرات و مطالبات بحق ایران در نامه ۱۸ اردیبهشت رئیس‌جمهور محترم کشورمان به سران کشور‌های باقی مانده در برجام به وضوح و با صراحت بیان شده است.» در این نامه، اشاره‌ای به صادرات نفت ایران نشده اشت.

اروپایی‌ها معتقدند که تداوم صادرات نفت، یکی از مطالبات اصلی ایران است که در برجام هم تضمین شده بود. با این حال، آنان در شرایط کنونی می‌گویند هند و چین مسئول خرید نفت ایران هستند نه اروپا. زیرا اروپا در حال حاضر مشتری نفت ایران نیست. در همین رابطه یک دیپلمات بلندپایه اروپایی، به رویترز گفت: «مشکل واقعی ایران، صادرات نفت است. اما این سوالی است که ایرانیان باید از چینی‌ها و هندی‌ها بپرسند. زنده ماندن این توافق، یک مسئولیت جهانی است و نه فقط مسئولیت اروپا؛ همانگونه که ایرانیان مدام ادعا می‌کنند... اگر ما بخواهیم توافق را نجات دهیم، چینی‌ها باید به خرید نفت از ایران ادامه دهند.» یک منبع دیگر نیز گفته است که اروپا کار چندانی در زمینه تضمین فروش نفت ایران نمی‌تواند انجام دهد.

از اول ماه مه، تحریم‌های نفتی ایران کاملا اجرا شد و مهلت دو ماه ایران برای تعلیق برخی تعهدات هم به سرعت در حال سپری شدن است. باید منتظر ماند و دید که آیا اروپا و سایر اعضای برجام منافع اقتصادی ایران، از جمله تداوم فروش نفت، را تضمین خواهد کرد یا اینکه به پاس‌کاری مسئولیت‌ها به یکدیگر ادامه خواهند داد.