دیپلماسی تهاجمی ظریف در نیویورک

 

فرارو- سفر متفاوت ظریف به نیویورک در حالی پایان یافت که سیگنال‌های شروع سفر با سیگنال‌های پایانی متفاوت بود. در حالی که ظریف ابتدا از پیشنهاد مذاکره و تبادل زندانیان و جدا کردن حساب ترامپ از "تیم ب" سخن گفت، در پایان، از سفر به کره شمالی خبر داد و احتمال خروج از "ان پی تی" را مطرح کرد.

در گفتگو با محسن جلیلوند و حسن کنعانی مقدم به ارزیابی دیپلماسی محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در سفر به نیویورک پرداخته ایم.

محسن جلیلوند، مدرس روابط بین الملل، دیپلماسی ظریف در این سفر را "تهاجمی" دانست. این استاد دانشگاه به فرارو گفت: ظریف در این سفر دیپلماسی تهاجمی اتخاذ کرده بود. او به مسائلی پرداخت که ایران را از موضع دفاعی خارج و در موضع تهاجمی قرار دهد. به عنوان مثال در مورد مصاحبه با فاکس نیوز (فارغ از محتوای مصاحبه) همین قدر که رسانه محبوب ترامپ برای مصاحبه انتخاب می‌شود و ظریف با کسانی که طرفدار ترامپ هستند مصاحبه می‌کند، یک رویکرد تهاجمی است. مطرح کردن اختلاف بین هیئت حاکمه آمریکا، مساله مبادله زندانیان و... موضع تهاجمی است.

او افزود: این که نتیجه چه خواهد شد در آینده مشخص می‌شود، اما در مجموع موضع تهاجمی بود. در کل ارزیابی بند از خود اقدامات ظریف مثبت است، اما باید منتظر بمانیم و ببینیم نتیجه چه خواهد شد.

این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد واکنش سرد مقامات آمریکایی به سیگنال‌های ظریف گفت: دیپلماسی آمریکا اینطور نیست که وقتی پیشنهادی روی میز گذاشته می‌شود دقیقا همان موقع اعلام موافقت یا مخالفت رسمی کنند. درست است که مصاحبه بولتون و صحبت‌های ترامپ نشان می‌دهد که خیلی تمایلی به مذاکره ندارند، اما این ظاهرِ دیپلماسی است. اساس دیپلماسی مسائل پنهانی است که در پشت قضیه وجود دارد. بنابر این باید ببینیم آمریکایی‌ها بعدا می‌خواهند چه گام‌هایی بردارند. میانجی‌هایی که انتخاب می‌کنند، گفتمانی که بین آن‌ها انجام می‌شود و...

جلیلوند ادامه داد: یکی از مسائلی که مطرح کردند در مورد مبادله زندانیان بود که یکی از ۱۲ شرط پمپئو است. ظریف روی یکی از آن شروط مانور می‌دهد تا ببینید آمریکایی‌ها چه واکنشی نشان می‌دهند. ایران امکان سنجی یا به اصطلاح "مزه مزه" می‌کند تا ببیند آمریکایی‌ها که گفته اند مذاکره می‌کنیم، چقدر حاضرند روی آن شروط مذاکره کنند.

این کارشناس مسائل بین الملل در مورد اظهارات ظریف در مورد "تیم ب" و بیان اینکه شخص ترامپ دنبال جنگ نیست گفت: به طور کلی سیاست خارجی آمریکا توسط افراد نوشته نمی‌شود. آمریکایی‌ها برای اجرای سیاست‌هایی که قبلا تدوین شده است افرادی را انتخاب می‌کنند که روحیه و توانایی این کار را داشته باشند و به اجرای آن‌ها علاقه‌مند باشند.

او ادامه داد: به عنوان مثال اقای ال‌گور در سال ۲۰۰۰ رای بیشتری داشت، اما پس از کش و قوس فراوان جرج بوش روی کار آمد، چون قرار بود دیپلماسی و سیاست خارجیِ تدوین شده آمریکا را کسی اجرا کند که این روحیه را داشته باشد. در انتخابات اخیر هم رای مردم آمریکا به هیلاری کلینتون ۳ میلیون بیشتر بود، اما کالج‌های انتخاباتی ترامپ را انتخاب کردند تا سیاست‌های پیش بینی شده را اجرا کند.

جلیلوند در مورد جنگ طلب توصیف کردن"تیم ب" توسط ظریف گفت: اشخاص آمریکایی تیم ب، مشخصا جان بولتون، هم برای اجرای سیاست‌های کلی روی کار آمده اند. بولتون صراحتا گفته است قبل از اینکه من سر کار بیایم این سیاست‌ها آماده و بسته بندی شده بود. قوای اجرایی در آمریکا تدوین کننده سیاست نیستند، بلکه فقط آن‌ها را اجرا می‌کنند.

این تحلیلگر روابط بین الملل در مورد تلاش ظریف برای ایجاد شکاف بین ترامپ و بولتون و پمپئو گفت: جدا کردن این‌ها شدنی نیست. ما ایرانی‌ها یک اصطلاحی داریم که می‌گوییم «طرف خودش خوب است، دور و بری‌هایش بد هستند». اما اینجا اینطور نیست. دولت ترامپ تیم بندی شده و آماده است. تیلرسون، مک مستر، متیس و... کنار رفته اند. ترامپ در حال چینش تیم خود، برای برنامه‌های دور دوم ریاست جمهوری است.

این مدرس روابط بین الملل در پایان در مورد تهدید ظریف در مورد خروج ایران از ان پی تی گفت: این یک تهدید متقابل است که البته یک دستاورد به حساب می‌آید. از نظر حقوق بین الملل هیچ کشوری را نمی‌توان وادار کرد به یک سازمان بپیوندد یا از آن خارج شود یا خارج نشود. ماده ۱۰ ان پی تی هم امکان خروج را پیش بینی کرده است. اما تنها کشوری که تاکنون خارج شده کره شمالی است که تبعات آن را هم دیده است. ظریف صرفا تهدید کرده و ایران باید به خط قرمزی برسد تا این کار را بکند. تصور می‌کنم هنوز به آن خط قرمز نرسیده ایم.

حسن کنعانی مقدم، معتقد است دیپلماسی ظریف تغییری در رفتار ترامپ ایجاد نمی‌کند. این فعال سیاسی اصولگرا به فرارو گفت: ظریف تمام تلاش خود را می‌کند که از طریق دیپلماسی نسبت به خنثی سازی اقدامات ترامپ در صحنه بین الملل، جنگ روانی را دنبال کند. اما به نظر می‌رسد مقداری خوش خیالی است که فکر کنیم ترامپ تحت تاثیر صحبت‌های ظریف در مواضع خود تغییری ایجاد کند، چرا که طرفِ مشورت ترامپ، منافقین، سلطلنت طلب‌ها، صهیونیسم و... هستند.

او افزود: این که فکر کنیم اگر بگوییم ترامپ نمی‌خواهد بجنگد یا اقدام نظامی کند تغییری در رفتار آمریکا ایجاد می‌شود اشتباه است، اما می‌توان اقدامات ظریف را در چارچوب جنگ نرم یا جنگ روانی تحلیل کرد. استراتژی ترامپ جنگ هیبریدی یا ترکیبی (جنگ اقتصادی، اطلاعاتی، سیاسی، روانی، نظامی حتی استفاده از تروریسم) است. نباید در تحلیل‌ها دچار اشتباه بشویم و فکر کنیم با دادن پالس مثبت یا چراغ سبز می‌توانیم ترامپ را مال خود کنیم.

این فعال سیاسی اصولگرا در مورد تهدید ظریف در مورد خروج از ان پی تی گفت: خروج از ان پی تی تابع شرایط خاصی است و ظریف نمی‌تواند تصمیم بگیرد. این مساله قطعا با تصمیم رهبری و بر اساس سیاست‌های کلان نظام خواهد بود. خود امریکایی‌ها می‌دانند که ظریف در این مساله کاره‌ای نیست که بخواهد تهدید کند.

کنعانی مقدم در پایان گفت: اگر از ان پی تی خارج شویم وارد یک سیکل غیر قابل بازگشت خواهیم شد و دیگر پای میز مذاکره نخواهیم نشست. بستن درِ مذاکره در این شرایط به هدف ما کمکی نمی‌کند. باید به در مذاکره باز باشد، اما اهداف خود را دنبال کنیم.