"هویچ" ترامپ برای کیم!

فرارو- آمریکایی‌ها برای ترغیب کره شمالی به کنار گذاشتن تسلیحات هسته‌ای‌اش، وعده‌های اقتصادی قابل توجهی به این کشور می‌دهند. رسیدن به توسعه اقتصادی ویتنام یکی از عمده‌ترین وعده‌هاست.

به گزارش فرارو، عصر روز چهارشنبه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در هانوی، پایتخت ویتنام، برای بار دوم ظرف کمتر از یک سال، دیدار کرد. همزمان با این دیدار مهم، ترامپ به اون می‌گوید که کره شمالی می‌تواند ظرف مدت نسبتا کوتاه، در ازای خلع سلاح هسته‌ای، مانند ویتنام به کشوری توسعه یافته تبدیل شد.

ترامپ در دیدار با نخست‌وزیر ویتنام، پیش از دیدار با رهبر کره شمالی، گفت: «امشب با رهبر کیم دیدار می‌کنم. امیدوارم که دیدار موفقی باشد. خواهیم دید چه اتفاقی می‌افتد. اما او هم می‌خواهد کاری عظیم انجام دهد و من معتقدم او می‌خواهد کاری انجام دهد که (با ویتنام) برابری کند.»

رئیس‌جمهور آمریکا، پس از رسیدن به هانوی، توئیت کرد: «ویتنام مانند معدود جا‌های زمین، در حال شکوفایی است. کره شمالی هم اگر خلع سلاح هسته‌ای شود، به سرعت هیمنطور خواهد بود. برای دوستم کیم جونگ اون، پتانسیل، شگفت‌انگیز و یک فرصت بزرگ است که تقریبا در تاریخ نظیر ندارد. تقریبا بزودی خواهیم دانست. بسیار جالب است.»

تمرکز ترامپ بر ویتنام، به عنوان الگویی برای توسعه اقتصادی کره شمالی، توجه ناظران را جلب کرده است. برخی معتقدند رهبر ۳۵ ساله کره شمالی، فقط به دنبال امضای توافق هسته‌ای با آمریکا نیست. بلکه هدف بلندمدت او این است که ضمن رفع تحریم‌های اقتصادی بین المللی، کشورش را از انزوای دیپلماتیک خارج کند. لی هونگ هیپ، پژوهشگر انستیتوی مطالعاتی یوسف اسحاق سنگاپور، از جمله این ناظران است که طی یادداشتی در وبگاه تحلیلی «پراجکت‌سیندیکیت» تصریح کرد تجریه سه دهه گذشته ویتنام در توسعه اقتصادی ممکن است برای کیم جونگ اون مفیدترین مدل باشد. کیم علاوه بر دیدار با ترامپ، دیدار‌های جداگانه‌ای دوجانبه‌ای با مقامات ویتنام داشته که از حیث توجه به مدل توسعه این کشور قابل بررسی است.

ویتنام در اواخر دهه ۱۹۸۰ اصلاحات بازاری معروف به «نوسازی» (Doi Moi) را انجام داد و ظرف سه دهه به جایگاه نسبتا مطلوبی رسید. به گفته هیپ بین کره شمالی امروز و ویتنام قبل از اصلاحات یادشده شباهت‌هایی وجود دارد. به نوشته هیپ، در دهه ۱۹۸۰، ویتنام هم دارای یک اقتصاد دستوری بود که شرکت‌های بی‌کفایت دولتی دست بالا را در آن داشتند. هزینه بیش از حد بر مسائل دفاعی، به فقر گسترده و فقدان توسعه منجر شد و این کشور به خاطر اشغال کامبوج، با تحریم‌های بین المللی مواجه شد. اما پس از ۳۰ سال اصلاحات اقتصادی، اقتصاد ویتنام سه برابر شد و در سال ۲۰۱۰ هم از وضعیت کم درآمدی بیرون آمد. امروز، ویتنام یکی از بزرگترین اقتصاد‌های باز جهان است که حجم کلی تجارت آن سه برابر مقدار تولید ناخالص داخلی آن است. مهمتر از این، هرچند که ویتنام توسط فرد اقتدارگرایی مثل کیم اداره نمی‌شود، اما حزب کمونیست ویتنام قدرت انحصاری مشابهی دارد. اصلاحات اقتصادی ویتنام در طول سه دهه گذشته حکمرانی حزب کمونیست ویتنام را تقویت کرده و مشروعیت داخلی و بین المللی این حزب را هم افزایش داده است. بدون شک، این مورد علاقه کیم است. او عمیقا نگران امنیت خود و نظامش است.

از حیث روابط خارجی، ویتنام دشمن سرسخت آمریکا بوده است. آمریکا در سال ۱۹۹۴ تحریم‌هایش علیه ویتنام را رفع و راه عادی‌سازی روابط در سال بعدی را هموار کرد. از آن زمان، روابط دوجانبه به طور پیوسته تقویت شده تا اینکه امروز به سطح شبه اتحاد رسیده است. امروز، آمریکا بزرگترین بازار صادراتی برای ویتنام است و ویتنام یازدهمین سرمایه‌گذار بزرگ در آمریکا به شمار می‌رود. در عین حال، ویتنام به یک بازار مهم برای شرکت‌های آمریکایی و یک شریک کلیدی در استراتژی امنیت مطقه‌ای آمریکا تبدیل شده است.

به گفته هیپ، اگر کیم واقعا می‌خواهد روابط با آمریکا را بهبودی بخشد و اصلاحات اقتصادی انجام دهد، مدل ویتنام از مدل چین برای کشور او مناسب‌تر است. اولا، ویتنام از حیث اندازه بسیار به کره شمالی شبیه‌تر است. در مقابل، چین بیش از ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت دارد که این امر به حزب کمونیست چین فضایی برای اجرای سیاست‌هایی می‌دهد که کره شمالی و ویتنام نمی‌توانند انجام دهند. ثانیا و مهمتر از همه، کیم نمی‌خواهد به گونه‌ای ظاهر شود که با در پیش گرفتن مدل چین، به این کشور وابسته‌تر شود. چرا که این امر در بلندمدت کره شمالی را آسیب‌پذیر خواهد کرد و به تلاش‌های آن برای عادی‌سازی روابط با آمریکا ضربه می‌زند. آمریکا در حال حاضر به طور روزافزون چین را یک تهدید می‌بیند.

در دهه ۱۹۸۰ ویتنام برای اینکه بتواند از تحریم‌های بین المللی خلاص شود و روابطش با آمریکا را عادی کند، مجبور بود ابتدا مسئله کامبوج را حل‌وفصل کند. حالا کره شمالی نیز قبل از امیدواری به پاداش‌های آمریکا، باید مسئله هسته‌ای را حل‌وفصل کند. البته با توجه به ریسک‌های زیاد برای هر دو حزب، توقع حصول توافق هسته‌ای بزرگ پس از چند دور مذاکره، واقع‌بینانه نیست. با این حال، باتوجه به اینکه این دومین نشست است، می‌توان معتقد بود که دو طرف تلاش‌هایی برای دست یافتن به پیشرفت ملموس انجام خواهند داد. کیم برای نشان دادن حسن نیت خود و تسهیل گفتگو‌ها به نتایج مثبت نیاز دارد. در عین حال، ترامپ هم برای تقویت موضع داخلی خود پیش از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ به یک پیروزی در سیاست خارجی نیاز دارد. یک نتیجه محتمل این است که «هسته‌ای‌زدایی» از شبه جزیره کره به طور دقیق‌تر تعریف شود. یا اینکه آمریکا و کره شمالی با صدور بیانیه‌ای رسمی جنگ کره را پایان دهند. جنگی که به لحاظ فنی از آتش بس سال ۱۹۵۳ تاکنون در جریان بوده است.

هیپ ادامه داد سوای نتیجه نشست، کیم ممکن است درس سیاسی دیگری از تعاملات ویتنام با آمریکا یاد بگیرد. برخی از رهبران حزب کمونیست ویتنام از مقاصد آمریکا برای براندازی رژیم‌شان از طریق «تحول مسالمت‌آمیز» ابراز نگرانی می‌کردند. به این معنی که آمریکا از اقتصاد لیبرال و اصلاحات اقتصادی در ویتنام حمایت می‌کند. امری که نهایتا حکمرانی حزب کمونیست را تضعیف می‌کرد. اما برای رفع این نگرانی، آمریکا و ویتنام در بیانیه دوجانبه‌ای در سال ۲۰۱۳ تعهد کردند که به نظام سیاسی یکدیگر احترام بگذارند. کره شمالی ممکن است، با استدلال اینکه تضعیف نظام آن به نفع آمریکا نیست، تلاش کند تعهد مشابهی از آمریکا بگیرد. در حال حاضر و در چند دهه آینده، اولویت فوری آمریکا در شرق آسیا، مهار چین است. پس از اصلاحات اقتصادی وابستگی ویتنام از چین افزایش یافت؛ بنابراین اگر کره شمالی به لحاظ اقتصادی پویا و انزوای آن کمتر شود، بهتر می‌تواند منافع استراتژیک آمریکا را تامین کند. اما اگر کره شمالی فقیر و به چین وابسته باشد، نمی‌تواند منافع آمریکا را تامین کند.