اسحاق جهانگیری؛ معاون اول یا سپر بلا

فرارو- اسحاق جهانگیری در دو سال اخیر فراز و نشیب‌های فراوانی در سیاست ایران داشته است. در این دو سال روزی میانجی اصلاح طلبان و حاکمیت شد، زمانی کاندیدای پوششی حسن روحانی شد، مدتی پرچم دار مبارزه با فساد بود و حالا زمزمه‌های استعفایش از دولت مطرح می‌شود.

به گزارش فرارو، در دو روز اخیر بحث استعفای اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور در رسانه‌ها داغ بوده است. بحثی که از سوی دولت قویا تکذیب شده است، اما شواهد نشان می‌دهد اختلافاتی در دولت وجود دارد که این اختلافات نارضایتی اسحاق جهانگیری را در پی داشته است.

روز یکشنبه خبرگزاری‌ها به نقل از یک منبع آگاه رقابت میان اعضای هیات دولت و شایعه استعفای حسن روحانی را تکذیب کردند.

این منبع آگاه گفت: «هدف خبرسازی‌های دروغین و غیرواقعی و موهوم اخیر به امید ایجاد فضا برای انتخابات آینده، ناامیدکردن مردم و حرکت در مسیر خواسته بیگانگان و آب به آسیاب دشمن ریختن است.»

به گفته او " تصویرسازی‌های غیرواقعی از رقابت‌های خیالی درون دولت به نحوی که گویی جریانات مختلفی در دولت مشغول مبارزه مستمر با یکدیگر هستند یا کابینه به مثابه یک شرکت سهامی است، آن هم در شرایطی که کشور درگیر جنگ اقتصادی تحمیلی از سوی بدخواهان جهانی و منطقه‌ای است و دولت متمرکز به حل مشکلات مردم است، اقدامی ناپسند و خلاف مصالح ملی است. "

این منبع آگاه اعلام کرد در صورت استمرار شایعه‌پراکنی، پیگیری‌های حقوقی و قضائی علیه منتشرکنندگان شایعات اخیر از سوی مراجع ذی‌ربط دنبال خواهد شد.

این واکنش تند از سوی دولت در حالی مطرح شد که محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت و معاون رییس جمهور نیز در موضع گیری در توئیتر اعلام کرد"حضور دکتر جهانگیری در کابینه نقطه قوت دولت دکتر روحانی است. همواره شاهد مواضع منطقی و امیدآفرین از ایشان بوده‌ام. "

در گزارش‌های مطرح شده درباره استعفای جهانگیری از نقش حلقه نزدیکان دولت و اعضای حزب اعتدال توسعه در دولت سخن گفته شده بود. براساس برخی از گزارشات محمود واعظی و محمد باقر نوبخت" در صدد کنارگذاشتن جهانگیری هستند. این گزارشات همچنین از کاهش اختیارات جهانگیری در دولت سخن رانده بودند.

 

در همین حال امروز روزنامه سازندگی وابسته به حزب کارگزارن شایعه استعفای جهانگیری را محصول باج خواهی یک سایت اینترنتی و شیطنت مخالفین دولت دانست.  این روزنامه نوشت: "به نظر می رسد رییس جمهور به مشورت دوستانش برای تغییر ترکیب اقتصادی کابینه بها دهد."

بیشتر بخوانید: استراتژی سكوت جهانگیری در دولت دوازدهم

---

اختلاف یا استیضاح؟!
پس از تکذیب‌ها انتخاب این بار مدعی شد که رییس جمهور در برابر استعفای جهانگیری مقاومت می‌کند، "روحانی برای از بین بردن اختلافات و تزریق نیرو و روحیه‌ای جدید به جهانگیری، با ماموریت ویژه به معاون اول خود موافقت کرده است. "

این خبر از سوی مراجع رسمی تائید نشده است.

با این حال جهانگیری عازم اصفهان شد. سفری در ادامه ماموریتی‌های دولتی او. اکبر ترکان از نزدیکان به دولت نیز در گفت و گویی با روزنامه ایران وجود اختلاف در دولت را رد کرد.

همچنین کاظم پالیزدار مشاور جهانگیری درباره استعفای او به روزنامه ایران گفت: «هیچ خبری از این دست مطرح نیست و ایشان محکم کار‌های خود را دنبال می‌کند. چنان که روز شنبه نیز آقای جهانگیری جلسات کاری خود را برگزار کرد، یا در جلسات دولت بوده و جلسات دیگر خود را هم برگزار می‌کند.»

او درباره این موضوع که گفته می‌شود در یکی از جلسات جهانگیری در حضور رییس جمهور گفته است که استعفا می‌دهد و روحانی نیز سکوت کرده اظهار کرد: «من در جلسه نبودم، اما می‌دانم کیفیت جلسه این طوری نبود. آقای جهانگیری در این جلسه همان حرف‌هایی را مطرح کرد که همیشه مطرح می‌کند، به این معنی که ایشان گفت: باید تلاش و کار کرد و کسی که نمی‌تواند کار کند، نباید ادامه بدهد و اگر واقعاً در این شرایط کسی نمی‌تواند کار کند، ادامه ندهد. مضمون حرفش این بود کسی که نمی‌تواند کار کند یا اراده‌ای برای کار کردن ندارد، می‌تواند ادامه ندهد.»

او افزود: «آقای جهانگیری می‌گوید افراد باید کار کنند و هرکسی هم که نمی‌تواند یا نمی‌خواهد کار کند، می‌تواند ادامه ندهد، حالا می‌خواهد من باشم یا هر کس دیگری. مضمون صحبت‌های ایشان این بوده است، نه استعفای خودشان.»

به این ترتیب این روایت نشان می‌دهد، اختلاف دیدگاه‌هایی در دولت وجود دارد و جهانگیری از عملکرد برخی وزرا یا اعضای هیات دولت نارضایتی دارد.

توطئه واعظی؟
بحث کنار رفتن جهانگیری از دولت اواخر سال گذشته نیز مطرح و تا اویل سال جاری هم کشیده شد. زمزمه‌ها این بود که محمود واعظی رییس دفتر روحانی در دولت جدید اختیارات زیادی پیدا کرده و در واقع به نوعی بخشی از اختیارات معاون اولی به او واگذار شده است. گفته می‌شد کاهش اختیارات جهانگیری نارضایتی او را در پی داشته است.

بیشتر بخوانید: واعظی آمد، روحانی چرخید و جهانگیری کم‌رنگ شد

---

اما محمود واعظی اسفند ماه در پاسخ به این شایعات تاکید کرد "هیچ کدام این حرف‌ها درست نیست. رابطه من با آقای جهانگیری از ابتدایی که با هم کار کردیم، در چهار سالی که من وزیر ارتباطات بودم و در این ماه‌ها که رئیس دفتر رئیس جمهوری هستم، غیر از صمیمیت و همکاری نزدیک چیز دیگری نبوده است. اساساً در این مدت میان من و ایشان کوچک‌ترین مطلبی به وجود نیامده و چه بسا رابطه ما از دوران وزارت هم صمیمی و نزدیک‌تر است."

 

واعظی در دولت یازدهم وزیر ارتباطات بود، پس از پیروزی دوباره روحانی او به عنوان رییس دفتر رییس جمهور جانشین محمد نهاوندیان شد. گفته می‌شود واعظی و نوبخت نقش بسیار مهم و کلیدی در چینش کابینه روحانی داشته اند.

حالا همین دو چهره متهم شده اند به دنبال حذف یا گوشه گیری کردن جهانگیری در دولت هستند.

جهانگیری، سپر بلا!
با وجود تکذیب ها، شایعات پابرجا بود تا اینکه پس از پیش آمدن بحران ارزی درکشور، اوایل اردیبهشت ماه اسحاق جهانگیری پس از جلسه «ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی» اعلام کرد که دلار تک نرخی شده است و قیمت آن نیز ۴۲۰۰ تومان خواهد بود. جهانگیری تاکید کرد عرضه‌های دلار با نرخ‌های دیگر قاچاق به حساب می‌آید.

 

جهانگیری سیاست تازه دولت را اعلام کرد، سیاستی که تاکنون خیلی جواب نداده است. این سیاست به اسم او تمام شد و در هفته‌های اخیر بسیاری به تمسخر آن تصمیم پرداختند و "دلار جهانگیری" تبدیل به یک جوک سیاسی شد.

بسیاری ورود جهانگیری به ماجرای ارز را قدرت گرفتن دوباره او در دولت و از حاشیه خارج شدن او تفسیر کردند.

اما خود جهانگیری درباره آن شب و ماجرای طرح دلار ۴۲۰۰ تومانی گفت: "دلار ۴۲۰۰ تومانی تصمیم یک جمع اقتصادی بود که بنده اعلام کردم، چون می‌خواستند اراده دولت پشت این تصمیم باشد مبنای قیمت هم عدد آزاد ابتدای سال بود. "

با گذشت مدتی و ادامه بحران اقتصادی در دولت این شائبه در برخی محافل مطرح شد که اساسا جهانگیری در ماجرای ارز تبدیل به ضربه‌گیر دولت شده است. در واقع با پیشتاز شدن او مسئولیت این کار به گردن جهانگیری افتاده است. بیشتر حملات منتقدان به سوی او چرخیده و حسن روحانی و برخی دیگر از اعضای موثر دولت در این تصمیم در سایه قرار گرفته اند.

سر منشا این تحلیل به انتخابات ریاست جمهوری باز می‌گردد. زمانی که اسحاق جهانگیری به رغم مخالفت حسن روحانی کاندیدای انتخابات شد و اتفاقا اگر او در رقابت‌های حضور پیدا نمی‌کرد احتمال شکست روحانی قریب الوقوع بود.

با این حال جهانگیری به عنوان کاندیدای "پوششی" و یا "ضربه گیر" روحانی عمل کرد. اقدامی که در نوع خود بی سابقه بود، ولی با اتخاذ این روش اصلاح طلبان و میانه رو‌ها توانستند در فرآیند تبلیغات انتخاباتی دست بالا را پیدا کنند. زمان بیشتری از تبلیغات تلویزیونی گرفتند و مواضع خود را مطرح کردند.

در واقع جهانگیری نقش "یار کمکی" روحانی را داشت که پس از مناظره‌های انتخاباتی و در آستانه برگزاری انتخابات انصراف داد.

هزینه‌های نامزدی در انتخابات
اما این یار کمکی شدن برای جهانگیری هزینه‌هایی هم در پی داشت.

شاید مهمترین هزینه آن تحت شعاع قرار گرفتن روابطش با رهبر انقلاب بود. جهانگیری در فرآیند انتخابات اظهارات و عملکردی داشت که انتقادات فراوانی برانگیخت.

او زمانی به عنوان مهره کلیدی اصلاح طلبان مطرح بود، کسی که می‌تواند به عنوان رابط این جریان با حاکمیت عمل کند. پس از درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال ۹۵ اصلاح طلبان نگران بودند که دیگر نتوانند با چهره‌های شاخص حاکمیت و به ویژه رهبر معظم انقلاب ارتباط برقرار کنند.

 

به همین خاطر سعی کردند اسحاق جهانگیری را در این موقعیت قرار دهند، ظاهرا او نیز از این نقش خود رضایت داشت. جهانگیری همان زمان با رهبر معظم انقلاب دیدار کرد.

جهانگیری درباره دیدارش با رهبر انقلاب گفت: "نظرات مقام معظم رهبری، نظرات بسیار روشنی راجع به افراد و جریان اصلاح‌طلب است و استقبال خیلی خوبی انجام شد. من به سهم خودم سعی می‌کنم تا آنجا که امکان دارد، در ایجاد و برقراری این کانال ارتباطی تلاش کنم. "

او افزود: «اینکه همیشه جریان اصلاحات ارتباطی داشته باشند، از تأکیدات مقام معظم رهبری بود. هیچ‌وقت ارتباط قطع نشده و اگر هم این اتفاق رخ داده، از طرف جریان اصلاحات بوده است، درحال‌حاضر هم همین ارتباط وجود دارد. ایشان گفتند که حتی شخصیت‌هایی گفته‌اند ما می‌خواهیم رئیس‌جمهور شویم و من وقتی پذیرفتم، به این معناست که اصلاح‌طلبان حضور داشته باشند. ایشان گفتند از نظر من مشکلی برای اصلاح‌طلبان وجود نداشته و الان هم دوست دارند رابطه مستقیمی با ما داشته باشند. از من خواستند که این نقش را ایفا کنم.»

اما پس از انتخابات و وقایع پیش آمده به نظر می‌رسد کمی موقعیت جهانگیری تضعیف شد.

 

---

جهانگیری بهمن ماه سال گذشته به فایننشنال تایمز گفت: "من روابط بسیار خوبی با مقام رهبری دارم، اما در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ قدری تندروی کردم. امیدوارم به زودی با رهبری دیدار کنم. "

از طرف دیگر او در فرآیند انتخابات در بسیاری موارد پیش‌رو‌تر از حسن روحانی ظاهر شد، بسیاری تصور نمی‌کردند که او اینگونه خوب عمل کند به همین خاطر این احتمال پیش کشیده شد که جهانگیری خود را برای ۱۴۰۰ آماده می‌کند.

ظاهرا درخشش جهانگیری برای دو دسته خوشایند نبود. حسن روحانی و تیم نزدیکانش (حزب اعتدال و توسعه) و اصولگرایان به ویژه طیف تندرو آنها. دسته اول نگران آن بودند که روحانی زیر سایه معاون اولش قرار گیرد، به همین دلیل در مقطعی پس از انتخابات زمزمه‌های مبنی بر احتمال اینکه جهانگیری از دولت کنار گذاشته شود مطرح شد. این اتفاق رخ نداد و جهانگیری دوباره معاون اول شد. اما از همان ابتدا میدان زیادی در دولت به او داده نشد.

اما گروه دوم از این نگران بودند که جهانگیری تبدیل به رقیبی قدرتمند برای آن‌ها در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ شود. پشتوانه اصلاح طلبانه جهانگیری این نگرانی را تقویت کرد. آن‌ها می‌دانند که او پیش روتر از روحانی خواهد بود.