فرارو- در آستانه انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، بازار تهران مرکز نارضایتی و اپوزیسیون بود.
به گزارش فرارو، اخیرا در برخی مراکز تجاری تهران، از جمله بازار بزرگ تهران، به دلایل اقتصادی تجمعاتی صورت گرفت که به سرعت مورد توجه رسانههای آمریکایی و غربی قرار گرفت. این رسانهها ضمن اشاره به ناآرامیهای بازار تهران، مدعی شدند که ایران ممکن است در آستانه یک تغییر بزرگ باشد.
معمولا به بازار به عنوان فشارسنج وضعیت اقتصادی-اجتماعی و سیاسی اشاره میشود. هنگامی که تاجران بازار اعتصاب میکنند - همانگونه در آستانه انقلاب ۱۳۵۷ مکررا انجام دادهاند-، باید منتظر یک تغییر بنیادین دیگر بود. اما آیا این استنتاج با واقعیت سازگار است؟
در همین رابطه، روزنامه بریتانیایی ایندیپندنت طی تحلیلی ضمن بررسی وضعیت بازار تهران، استنتاج مزبور را "یکطرفه" و "ناقص" دانست.
ایندیپندنت نوشت: " در تهران معاصر، بازار دیگر نقش سیاسی و تجاری مرکزی ایفا نمیکند. همان نقشی که در آستانه انقلاب ۱۳۵۷ ... آن را بازی میکرد".
به گفته این روزنامه، بازار در انقلاب، نقش نمادین بزرگی ایفا کرد، زیرا کانون اپوزیسیون بود. اپوزیسیونی که پایگاه قدرتش، متشکل از طبقه متوسط رو به پایین سنتی بود. در آن زمان، بازار نقش بزرگی در امور روزمره جمعیت تهران داشت. بازار یک شهر در دورن شهر بود و محل زندگی جمعیتی بود که مملو از گلهمندیهای اجتماعی-اقتصادی و سیاسی علیه شاه بود. زیر سقفهای قوسیشکل آن یک زیرساخت جامعه مدنی ایجاد شد که جنبش انقلابی را سازماندهی کرد. در محیط پیچدرپیچ بازار، انقلابیون قادر بودند استقلال سازمانیشان را در برابر یورشهای نیروهای امنیتی شاه حفظ کنند. در اوج انقلاب، بازاریان به تظاهراتکنندگان نوشیدنی و غذای مجانی دادند و به آنها کمک کردند تا از نیروهای اطلاعاتی وحشتزده شاهنشاهی پنهان شوند.
پس از انقلاب، در سلسله اماکن اسلامی که قدرت تازه تاسیس جمهوری اسلامی را تحکیم کردند، بازار بزرگ، نقطه کانونی بود. بنا به ادعای ایندیپندنت، این اتحاد با حکومت باعث شد بازار به یک واحد اقتصادی با مرکزیت سیاسی کم تبدیل شود. در حالی که بازار در جریان انقلاب ۱۳۵۷، کانون خشم انقلابی بود، امروز مکمل حکومت است.
ایندیپندنت ادامه داد: " امروزه، تهران یک شهر مدرن، غیرمتمرکز و مگالاپلیسی است که ۱۵ میلیون جمعیت دارد. بازار و تجارت سنتیاش در محاصره مالهای پرزرقوبرق است. در این مالها، تهرانیهای پولدار وقت خود را در بوتیکهای شیک و کولرداری سپری میکنند که مجموعه بزرگی از کالاهای مصرفی و موارد طراحی را عرضه میکنند".
بازار، پایگاه قدرت محافظهکاران
به گفته ایندیپندنت، بازار همچنان به عنوان یکی از چند ستون حکومت ایران دیده میشود. اما اکنون، علیرغم تاریخ اپوزیسیونیاش در مقابل حکومت پهلوی، به عنوان یک کانون نهادی برای سیاستورزی محافظهکارانه در ایران دیده میشود.
با توجه به این امر، نارضایتی اخیر بازار را میتوان بوسیله دو عامل، که هر دو تا حدود زیادی متاثر از وضعیت اقتصادی ایران هستند، توضیح داد.
ایندیپندنت افزود: " در شش ماه گذشته، پول ملی ایران، ریال، متاثر از جنگ اقتصادی دولت ترامپ علیه ایران، تقریبا در برابر دلار، نصف ارزش خود را از دست داد. در نتیجه، تورم شایع شد. واردات پرهزینه شد و نرخ تبادل (ارز) نوساندار باقی ماند. اعتصاب یک روزه بازاریها در ۲۵ ژوئن، به این نگرانیهای بسیار خاص و مشروع اقتصادی مربوط میشود".
"به طور همزمان، ناامیدی فزایندهای درباره عملکرد اقتصادی دولت حسن روحانی وجود دارد... . اعتصاب اخیر بازاریها، میتواند به عنوان اعتراض علیه روحانی و یک اقدام حمایتی برای یک رئیسجمهور آینده محافظهکار دیده شود".
ایندیپندنت در پایان با بیان اینکه ایرانیان، مطالبات بسیار خاص اقتصادی مطرح کردهاند، تصریح کرد که اعتراضات اخیر در بازار یک "جنبش انقلابی" نیست.