انگلیسی‌زدایی از مدارس؟!

فرارو- دو روز پیش خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه وزیر آموزش و پرورش ایران به همتای روس خود پیشنهاد داده دو کشور تفاهنامه آموزش زبان یکدیگر در مدارس را امضا کنند. هر چند پس از آن وزیر آموزش و پرورش توضیحاتی در این باره داد، اما انتقاد‌هایی از پیشنهاد وزیر آموزش و پرورش در رسانه‌ها و فضای مجازی صورت گرفت.

به گزارش فرارو، محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش که برای شرکت در نمایشگاه بین‌المللی "اکوسیستم جدید آموزشی" به روسیه سفر کرده بود، در دیدار با اولگا واسیلیووا، وزیر آموزش و پرورش روسیه پیشنهاد کرد که دو کشور تفاهنامه‌ای برای آموزش زبان یکدیگر در مدارس داشته باشند.

او گفته بود اگر زبان فارسی در مدارس روسیه آموزش داده شود، ایران نیز می‌تواند در چهارچوب تفاهم‌نامه‌ای، زبان روسی را در مدارس خود آموزش دهد.

محمد بطحایی در دیدار با ویاچسلاو نیکونوف، رئیس کمیته آموزش و علوم دومای روسیه پیشنهاد خود را تکرار کرد. او گفت که در سفر خود به روسیه، از یکی از مدارس این کشور بازدید کرده و به این نتیجه رسیده است که متاسفانه هیچ‌یک از دانش‌آموزان روسی شناختی از ایران نداشتند. او ابراز امیدواری کرده که با پیشنهاد او روس‌ها شناخت بیشتری از ایران پیدا کنند.

در همین حال ایرنا گزارش داد که ویاچسلاو نیکونوف رئیس کمیته آموزش پارلمان روسیه نیز با استقبال از این طرح درباره وضعیت آموزش زبان فارسی در روسیه گفت: «هم اکنون زبان فارسی در برخی از مراکز آموزش عالی روسیه از جمله انستیتوی کشور‌های آسیا و آفریقای دانشگاه دولتی مسکو تدریس می‌شود.»

این پیشنهاد بازتاب گسترده‌ای داشت و وزیر آموزش و پرورش با انتقاد‌های فراروانی روبه رو شد.

فاطمه سعیدی نماینده مجلس پیشنهاد وزیر را تعجب برانگیز خواند و گفت: «متاسفانه برخی مسئولان در کشور ما بی‌توجه به الزامات قانونی و ساختار اداری کشور وقتی با یک مقام خارجی دیدار می‌کنند، پیشنهاداتی می‌دهند که نه اجرایی است، و نه به صلاح است.»

به گفته سعیدی "برای ما سوال است که آقای بطحایی به پشتوانه کدام نظر کارشناسی چنین پیشنهادی مطرح کرده است. آیا این مساله در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان عالی‌ترین مرجع، کمیسیون آموزش مجلس به‌عنوان محل شور و مشورت تخصصی وکلای ملت در این خصوص و یا حتی کمیسیون‌های تخصصی دولت طرح شده است. "

سعیدی همچنین در توئیتی تاکید کرد که بهتر است مسئولان آموزش و پرورش به جای دنبال کردن ایده‌هایی مانند آموزش زبان روسی مساله آموختن حقوق شهروندی به دانش‌آموزان را پیگیری کنند.

در فضای مجازی هم واکنش‌های تندی به وزیر آموزش و پرورش به خاطر این پیشنهادش صورت گرفت.

بسیاری از کاربران تصور کردند که اظهارات وزیر آموزش و پرورش به معنای کنار گذاشتن آموزش زبان انگلیسی در مدارس است.

عده‌ای معتقد بودند آموزش زبان دوم در مدارس به خاطر کاربرد آن اهمیت دارد. آیا روسی کاربرد زیادی در جهان دارد؟ لیلا کاربری است که در همین باره نوشته است "مگه چند درصد از مردم دنیا به زبان روسی تسلط دارن که ما باید یاد بگیریم، به چه دردمون میخوره وقتی خود روس‌ها هم کارای علمی و تکنولوژیشون رو به زبان انگلیسی ارائه میدن. "

برخی نیز به پیشینه روسیه در مقابله با زبان فارسی اشاره و از پیشنهاد وزیر اظهار تعجب کرده اند. رضا در‌اینباره توئیت کرده است: "روسیه باعث نابودی زبان فارسی از طریق تغییر خط نوشتار و انهدام کتب فارسی تو تاجیکستان، ازبکستان و آذربایجان شده، حالا وزیر ما پیشنهاد تدریس زبان روسی در مدارس رو داده! "

یا عده‌ای دیگر به این مسئله پرداخته اند که اساسا سیستم آموزش زبان در ایران دچار نقص‌هایی فراوانی است و کسی با آموزش در مدارس ایران زبان خارجی یاد نمی‌گیرد چه انگلیسی، چه عربی و چه روسی.

کاربری به نام معین در این باره توئیت کرده است: "تو ایران ۶ سال عربی و ۶ سال انگلیسی یاد میدن، آخرم دانش آموزا نه انگلیسی بلدن و نه عربی. دیدم ۱۲ سالم فارسی یاد میدن و اون رو هم بلد نیستن! "

برخی نیز این پیشنهاد وزیر را دستمایه انتقاد از شراکت و همراهی سیاسی ایران و روسیه در عرصه بین الملل قرار داده اند.

 

کاربری در این باره نوشته است: "پیشنهاد زبان روسی به عنوان زبان دوم آموزشی کشور اصلا جای تعجب نداره. زبان دوم هر کشور زبان کشوریه که استعمارش کرده! " البته تعدادی از فعالان در فضای مجازی نیز اینگونه اظهارات را زیر سوال برده اند.

کاربری دیگر نیز پیشنهاد داده است: «برای تحکیم بسیار  بیشتر؛ ماجرای عهدنامه گلستان، ترکمنچای، به توپ بستن مجلس، دستگیری سران مشروطه و... از کتب درسی و حتی از تاریخ ایران حذف شوند.»

در بین سلبریتی‌ها هم واکنش‌هایی به ماجرا صورت گرفته است از جمله مهراب قاسم خانی که در ایسنتاگرام بسیار فعال است و مخاطبان فراوانی دارد به شدت از پیشنهاد وزیر انتقاد کرده است. قاسم خانی معتقد است کسی که این پیشنهاد را داده است هیچ درکی از دلیل وجود زبان دوم و فلسفه آموزشی‌اش ندارد. به گفته او زبان دوم براساس میزان کاربرد و گسترش جهانی انتخاب می‌شود.

واکنش وزیر به انتقادات
این انتقاد‌ها موجب شد که محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش توضیحاتی درباره پیشنهاد خود ارائه کند.

او گفت: «گسترش آموزش زبان روسی در ایران منوط به آموزش زبان فارسی در روسیه است. آشنایی با فرهنگ ایرانی در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان روسی نیز از دیگر موضوعات تفاهم‌نامه آتی است.»

بطحایی سعی کرد سوء تفاهم ایجاد شده برای جایگزینی زبان روسی با انگلیسی را رفع کند. او گفت: «تلاش می‌کنیم آموزش زبان‌های خارجی در مدارس متنوع شود و براساس قانون، شرایط آموزش زبان‌های فرانسوی، آلمانی، روسی و اسپانیایی در کنار زبان انگلیسی فراهم شود.»

بطحایی خطاب به مخاطبانش در توئیتر افزود: «شوخی‌های شما کاربران شبکه‌های اجتماعی هم خالی از لطف نبود.»

حذف زبان انگلیسی از مدارس ابتدایی
با وجود اینکه وزیر تلاش کرده است که سوء تفاهم احتمالی را رفع کند، اما به نظر می‌رسد تضعیف آموزش زبان انگلیسی در مدارس از برنامه‌های اصلی این وزارتخانه است.

زمستان سال گذشته مهدی نوید ادهم، دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش گفت که تدریس زبان انگلیسی در مدارس ابتدایی دولتی و غیر دولتی در ساعات رسمی یا غیررسمی ممنوع است و در صورت مشاهده، با مدارس برخورد خواهد شد.

ادهم افزود: «برنامه آموزش و پرورش در دوره ابتدایی تقویت زبان فارسی و فرهنگ ایرانی اسلامی دانش آموزان است و آموزش زبان‌های خارجی در دوره ابتدایی به هیچ عنوان توصیه نشده است و آموزش این زبان از دوره اول دبیرستان قابل اجراست.»

این در حالی بود که در بسیاری از مدارس غیردولتی در به شکل فوق برنامه و خارج از ساعت دروس اجباری، زبان خارجی به ویژه زبان انگلیسی تدریس می‌شد.

اوایل سال ۹۵ رهبر معظم انقلاب در سخنانی از آموزش زبان انگلیسی به تنهایی در مدارس انتقاد کردند. اظهارات رهبر انقلاب در راستای شکستن انحصار آموزش زبان انگلیسی به عنوان یک زبان خارجی در کشور تفسیر شد.

ایشان فرمودند: «بله، زبان خارجی را باید بلد بود، امّا زبان خارجی که فقط انگلیسی نیست، زبان علم که فقط انگلیسی نیست. چرا زبان‌های دیگر را در مدارس به‌عنوان درس زبان معیّن نمیکنند؟ چه اصراری است؟»

رهبر انقلاب افزودند: «[مثلاً]زبان اسپانیولی؛ امروز کسانی که به زبان اسپانیولی حرف میزنند کمتر از کسانی نیستند که به زبان انگلیسی حرف میزنند؛ در کشور‌های مختلف، در آمریکای لاتین یا در آفریقا کسان زیادی هستند. مثلاً میگویم؛ بنده حالا مروّج [زبان]اسپانیا نیستم که بخواهم برای آن‌ها کار بکنم، امّا مثال دارم میزنم. چرا زبان فرانسه یا زبان آلمانی تعلیم داده نمی‌شود؟»