ترامپ به دنبال یکدست کردن کاخ‌سفید

پمپئو، رابطه نزدیکی با ترامپ دارد و نگاهش نسبت به مسائل خصوصا در مورد ایران و کره شمالی، سخت‌تر و رادیکال‌تر از تیلرسون است.

به گزارش شهروند، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در حرکتی بسیار سریع، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه دولتش را اخراج و مایک پمپئو، رئیس سازمان سیا را جایگزین او کرد؛ آن‌هم چند ساعت پس از بازگشت تیلرسون از سفر آفریقا. حالا به نظر می‌رسد که ترامپ بیش از پیش به دنبال آن است تا اطراف خود را با «وفاداران» پر و کسانی را دور خود جمع کند که دیدگاهشان به دیدگاه «اولویت آمریکا» نزدیک‌تر باشد.

پمپئو، رابطه نزدیکی با ترامپ دارد و نگاهش نسبت به مسائل خصوصا در مورد ایران و کره شمالی، سخت‌تر و رادیکال‌تر از تیلرسون است. به گفته بسیاری از تحلیلگران، اخراج تیلرسون آن هم در این شرایط حساس گفت‌وگو با کره شمالی هشداری جدی برای وضع آمریکا و جهان است و خطر نگاه‌های ناسیونالیستی که ترامپ در انتخابات‌ سال ٢٠١٦، بر آنها تأکید کرده بود بیشتر می‌شود.

«یان برمر»، رئیس گروه اوراسیا که یک مرکز مشورتی است در پیامی توییتری نوشت: «تیلرسون فرد منفور دیپلمات‌های وزارت خارجه آمریکاست، اما در زمان حساسی از کار برکنار شد. پامپئو اما در مورد ایران و کره‌شمالی بسیار عجیب رفتار خواهد کرد. روزهای چالش برانگیزی برای سیاره زمین وجود دارد.»

تیلرسون حین پرواز از نیجریه به کیپ ورد پیش از بازگشت به‌ آمریکا به خبرنگاران گفته بود: «من واقعا نگران روسیه هستم. ما ‌سال گذشته تلاش بسیاری برای همکاری با یکدیگر کردیم تا مشکلات را حل کنیم اما پس از گذشت یک‌سال به آنچه می‌خواستیم دست پیدا نکردیم.» برخی گمانه‌زنی‌ها وجود دارد مبنی بر این‌که انتقاد تیلرسون از روسیه ممکن است با اخراج وی همزمانی داشته باشد چراکه ترامپ از چنین انتقادهایی درباره روسیه امتناع کرده است. با این حال اما، برخی دیگر معتقدند که ترامپ می‌خواهد ترکیب کابینه‌اش را آن‌طور که دلش می‌خواهد بچیند.

اخراج وزیر خارجه دولت نشان می‌دهد که پس از گذشت بیش از یک‌سال از دولت دونالد ترامپ، او اعتمادبه‌نفس بیشتری برای چیدن اعضای کابینه‌اش پیدا کرده و می‌خواهد همه افراد را بر مبنای تطابق کامل با دیدگاه‌های خودش تغییر دهد.

گزارش‌هایی نیز شنیده می‌شود که به دنبال اخراج تیلرسون، احتمال دارد ژنرال مک‌مستر مشاور امنیت ملی و دیوید شالکین وزیر امور کهنه‌سربازان نیز به‌زودی اخراج شوند.

دونالد ترامپ روز سه‌شنبه پیش از آغاز سفرش به کالیفرنیا، گفت: «من در نقطه‌ای هستم که واقعا نزدیک به آن چیزی است که در مورد چیدمان کابینه و بقیه موارد می‌خواهم.» ترامپ همچنین گفت که با تیلرسون در مورد برنامه اتمی ایران و سایر مسائل، مخالف است. او گفت: «ذهنیت او کاملا متفاوت از من است.»

به گزارش روزنامه نیویورک تایمز، عدم خشنودی دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا از رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه اخراج شده دولت واشنگتن امری شناخته شده است و جانشین شدن مایک پامپئو، رئیس سیا در سمت وزیر امور خارجه از پاییز گذشته میلادی بر زبان‌ها افتاده بود؛ اما برکناری نابه‌هنگام در این زمان حساس، همه را شگفت‌زده کرد.

از روی این سخنان ترامپ می‌شد حدس زد که قرار است به‌زودی اتفاق‌هایی بیفتد. تیلرسون، صبح روز سه‌شنبه از اخراج خود باخبر شد، آن‌هم از طریق پیامی توییتری توسط دونالد ترامپ. با این حال، او روز جمعه گذشته از سوی جان کلی رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید هشداری دریافت کرده بود مبنی بر این‌که سفر آفریقا را کوتاه کند و این که: «احتمالا یک پیام توییتری دریافت خواهی کرد.»

گرچه اختلاف دیدگاه‌های ترامپ و تیلرسون در مورد مسائل زیادی ازجمله ایران، کره شمالی، عربستان، قطر و روسیه وجود داشت، اما به نظر می‌رسد سخنان اکتبر گذشته تیلرسون در دیداری با همکاران در پنتاگون که ترامپ را «ابله» نامیده بود، هیچگاه از یاد ترامپ نرفت و از آن زمان به بعد گمانه‌زنی‌ها برای برکناری وزیر امور خارجه آغاز شد. دستیاران ترامپ گفته بودند که ترامپ هیچگاه تیلرسون را بابت آن حرف نبخشید.

نیویورک‌تایمز در گزارش خود نوشت، درحالی‌که ترامپ خود را برای گفت‌وگو با رهبر کره‌شمالی آماده می‌کند، حضور پمپئو به‌عنوان وزیر امور خارجه می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. چراکه او در مورد روابط دیپلماتیک با کره شمالی فردی بسیار شکاک و دیرباور است و بسیار آماده است تا دو ماه پیش از تجدید وضع تحریم‌های ایران توسط ترامپ، توافقنامه هسته‌ای با تهران را برهم بزند.

از سوی دیگر، همزمان با برکناری تیلرسون و جایگزینی او با پمپئو، رئیس سیا، دونالد ترامپ زنی به نام «جینا‌هاسپل» را به‌عنوان رئیس جدید سازمان سیا معرفی کرده است. مدافعان حقوق بشر نسبت به روی کار آمدن جینا‌هاسپل به‌عنوان رئیس جدید سیا هشدار دادند چرا که وی در بازجویی از مظنونان تروریستی در سال‌های پس از حملات ۱۱ سپتامبر نقش فعالی داشت. اتحادیه آزادی مدنی آمریکا خانم ‌هاسپل را شخصیت اصلی در یکی از فصل‌های «غیرقانونی و خجالت‌آور» تاریخ مدرن آمریکا نامیده است.

«وینسنت وارن»،‌ مدیر اجرایی مرکز حقوق قانون اساسی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «جینا‌هاسپل را باید تحت پیگرد قرار داد، نه آن‌که به وی ارتقای سمت دهند.»

هنری کسینجر، وزیر امور خارجه اسبق آمریکا در یک مصاحبه تلفنی گفته است: «ساختار وزارت امور خارجه آمریکا به نحوی ساخته نشده که مورد نظر بوده است.»

کسینجر نظریه‌پرداز معروف، با حمایت از تغییر به‌وجود آمده در وزارت امور خارجه گفت که مهارت‌های سیاسی پمپئو او را انتخاب خوبی برای این کار می‌کند: «من اطمینان دارم که پمپئو این جایگاه را به خوبی درک می‌کند و از عهده کارش برمی‌آید، چراکه فکر می‌کنم او ارتباطات سیاسی را بهتر [از تیلرسون] می‌فهمد.»

با این اوصاف، باید دید که مایک پمپئو می‌تواند در جایگاه جدید خود که یکی از مهمترین و خطرناک‌ترین پست‌های سیاسی در جهان است به خوبی فعالیت کند یا نه. سوال مهم این است که آیا «صرف فهمیدن بهتر ارتباطات سیاسی می‌تواند وضع آمریکا و جهان را بهبود ببخشد یا نه؟»

«جیمز جفری»، دیپلمات ارشد سابق آمریکا می‌گوید: «رابطه وزیر امور خارجه آمریکا با زیردستانش رابطه خوبی نبود و این به یک مسأله عجیب بدل شده بود؛ چراکه در این وزارتخانه، افراد حاضرند برای منافع آمریکا همه کاری بکنند و تیلرسون نیز یکی از همین افراد بود.»