واقع‌بینی در مورد زلزله‌های غرب تهران

سوال بسیاری از مردم در ۲ روز گذشته این بوده که این ریتم و روند لرزه‌خیزی به کدام سمت بیشتر است،گسل شمال تهران یا به سمت اشتهارد؟ این سوال‌ها به‌طور مکرر مطرح شده است.

جمیله واشقانی فراهانی دکترای زلزله‌شناسی مهندسی در دنیای اقتصاد نوشت:

از تاریخ ۲۹ آذرماه ۱۳۹۶ تا ۶ دی ماه ۱۳۹۶ چهار زلزله با بزرگای بیشتر از ۵/ ۲ ریشتر در غرب تهران رخ داده‌اند. مهم‌ترین گسل‌های مسبب رخدادهای مذکور همان‌طور که در نقشه نشان داده شده است گسل‌های ماهدشت-جنوب کرج و گسل راندگی اشتهارد بوده‌اند. زلزله ۲/ ۵ ریشتری غرب تهران (۲۹ آذر ماه ۹۶) و زلزله‌های ۶/ ۲ ریشتر و ۲/ ۴ ریشتر به تاریخ‌های به ترتیب ۳۰ آذر ماه و ۶ دی ماه ۱۳۹۶ در اثر جنبایی گسل ماهدشت-جنوب کرج و مسبب زمین لرزه ۲/ ۳ پنجم دی ماه ۹۶ گسل راندگی اشتهارد است.

سوال بسیاری از مردم در ۲ روز گذشته این بوده که این ریتم و روند لرزه‌خیزی به کدام سمت بیشتر است،گسل شمال تهران یا به سمت اشتهارد؟ این سوال‌ها به‌طور مکرر مطرح شده است. اگر کاملا واقع‌گرایانه بخواهیم به سوال مذکور پاسخ بدهیم، باید گفت که گسل شمال تهران به تنهایی پتانسیل و توان لرزه‌زایی زمین‌لرزه‌ای با بزرگای بین ۷ تا ۵/ ۷ را داراست.

تجمع زلزله‌های با بزرگای بالاتر از ۵/ ۲ پس از زلزله ۲/ ۵ ریشتری ۲۹ آذر ماه ۹۶ در پهنه گسل ماهدشت است و این گسل در مجاورت گسل شمال تهران واقع شده است. اما اصولا فعالیت زمین‌شناسی مناطق و گسل‌های مختلف به‌طور کلی هنوز به‌طور قاطع به ویژه از نظر زمین شناسی شناخته شده نیست که آیا حرکت یک گسل می‌تواند سبب تحریک گسل‌های دیگر بشود؟ این موضوع ناشناخته است اما در صورتی که گسل‌ها در مجاورت یکدیگر باشند این احتمال وجود دارد که حرکت یک گسل سبب تحریک گسل مجاور آن هم بشود.

با اشاره به تجربه زلزله گسل دشت بیاض در استان خراسان و در ۹ شهریور ماه ۱۳۴۷(زلزله ۱/ ۷ ریشتر) مشاهده شد که حرکت این گسل سبب تحریک گسل فردوس شده و به فاصله چند ساعت بعد از زلزله دشت بیاض در ۱۰ شهریور ۱۳۴۷ در اثر حرکت گسل فردوس زلزله ۴/ ۶ ریشتر به وقوع پیوست.

بنابراین بالاتر رفتن سطح تنش گسل ماهدشت قابل چشم‌پوشی نیست اما تا چه میزان بالاتر رفتن این تنش می‌تواند سبب افزایش تنش و تحریک و جنبایی گسل شمال تهران شود قابل پیش‌بینی نیست و ناشناخته است. بر اساس تحقیقات انجام شده وقوع زلزله در کوهپایه‌های جنوبی البرز و در گستره تهران و اطراف آن شامل شهرهای تهران-کرج و قزوین قابل انتظار بوده و نمی‌توان این واقعیت مهم را نادیده گرفت.

گسل شمال تهران با طول تقریبی ۱۱۰ کیلومتر، نزدیک‌ترین گسل لرزه‌زا به شهر تهران است و گسلی فعال و بسیار مهم است که در کوهپایه‌های شمال تهران نمایان است. با توجه به پیشینه تاریخی منطقه و از لحاظ زمین ساختی و بررسی‌های آماری و مطالعات احتمال رخداد خطر زلزله و همچنین با توجه به طول گسل شمال تهران در گستره تهران، می‌توان تحلیل‌های واقع‌گرایانه‌ای درخصوص رخداد جنبش قوی بین ۷ تا ۵/ ۷ در منطقه را انتظار داشت. هر چند هنوز علم زلزله‌شناسی به ما امکان تعیین زمان رخداد را نمی‌دهد.