آیت‌الله معرفت جبهه جدیدی در دفاع از تفسیر قرآن گشود

ایکنا نوشت:

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مؤدب، مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم، درباره شخصیت آیت‌الله معرفت اظهار کرد: ایشان از عالمان برجسته دوران معاصر هستند که جبهه جدیدی را در دفاع از قرآن و علوم قرآن و تفسیر بعد از حضرت علامه طباطبائی گشودند. این جبهه جدید منجر به این شد که آثار علمی‌شان در مراکز علمی، دانشگاه‌ها و حتی مراکز علمی جهان اهل سنت، مورد توجه واقع شده و توانسته به جای برخی از آثاری که هرچند جایگاه داشتند اما دیگر مدت عمرشان تقریبا به پایان رسیده بود قرار بگیرد.

وی تصریح کرد: نیاز جدی وجود داشت تا بحث‌های جدیدی در دفاع از اعتقادات شیعیان و ولایت مطرح شود. به همین جهت در این همایش که روز پنج‌شنبه ۲ آذر، در پژوهشگاه دفتر تبلیغات اسلامی به عنوان دهمین سالگرد اندیشه‌های تفسیری حضرت آیت‌الله معرفت مقالاتی آماده شده است. در این همایش تلاش این است که دیدگاه‌های تفسیری و علوم قرآنی آیت‌الله معرفت مرتبط با تفسیر بحث شود.
آیت‌الله معرفت جبهه جدیدی در دفاع از تفسیر قرآن گشود
دبیر علمی همایش «بررسی آرای تفسیری آیت‌الله معرفت» ادامه داد: حضرت آیت‌الله معرفت معتقد بودند که تفسیر قرآن امکان دارد و بهترین تفسیر، پس تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر روایی است. ایشان اعتقاد داشتند باید به احادیث تفسیری میدان گسترده‌تری داد و به همین جهت است که کتاب ارزشمند «التفسیر الاثری الجامع» را نگاشتند. ایشان در این تفسیر تلاش کرده‌اند هم جایگاه اهل بیت را نشان دهند و هم با آوردن برخی از آرا صحابه و تابعین نشان بدهند که آنها هم که در تفسیر نقش دارند و می‌توانند در تفسیر یاری رسان باشند. در تفسیر طبرسی در مجمع البیان و علامه طباطبائی در تفسیر المیزان این کار را کرده‌اند و برای مثال از تفسیر «درّ المنثور» و برخی از صحابه و تابعین یاد می‌کنند.

وی افزود: حضرت آیت‌الله معرفت تلاش کرده است نشان دهد که جایگاه اهل بیت(ع) در تفسیر قرآن ممتاز است و در این میان دیدگاه‌های صحابه و تابعین در این زمینه با تفاسیر اهل بیت(ع) قابل مقایسه نیست و اساسا منشأ نظرات اهل بیت(ع) نورانی و علمی است. این تفسیر تا جلد بیست و دوم فراهم شده است که امیدواریم به همین زودی منتشر شود.

مؤدب با بیان اینکه آیت‌الله معرفت در جبهه دفاع از قرآن در مقابل برخی از اخباریون هم بودند، گفت: ایشان تلاش می‌کردند که قرآن را به عنوان متنی اگرچه موجز اما گویا معرفی کنند که به قول خود قرآن عربی مبین است و این جایگاه را باید با ارجاع به آیات قرآن تببین کرده و اثبات کرد که قرآن تنها برای استخاره، عروسی و عزا نیست و استفاده‌های ارزشمندی می‌توان از قرآن داشت.

مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم ادامه داد: از نظر آیت‌الله معرفت قرآن کتاب هدایت جامعه است که آیاتش باید در جامعه مورد بحث قرار بگیرد و همین طور ایشان در خصوص بطن نظریه‌ای جدید دارند و معتقدند که هر آیه‌ای از قرآن می‌تواند بطنی داشته باشد و بطن پیام‌های درونی آیات است که با القای خصوصیت از ظاهر آیات، می‌توانیم به پیام‌های درونی آیات برسیم؛ اگر چه برخی از آیات قصص است اما همه این آیات بطن دارد. همچنین بخش دیگر آیات فقهی هستند نیز باید بطنی داشته باشند و استخراج این معانی نیز ضوابط خاص خود را دارند.

وی در پاسخ به این پرسش که جایگاه اجتهاد در نظریه تفسیری آیت الله معرفت چیست؟ گفت: حضرت آیت‌الله معرفت، نگاهی متفاوت با برخی از تفاسیر اثری گذشته دارند و معتقدند که اگر در برخی از تفاسیر گذشته روایات گزینش شده و در کنار دیگر آیات چیده شده‌اند، اما در تببین روایات و ارتباط آنها با آیه مورد نظر باید فعالیت صورت بگیرد.

دبیر علمی همایش «بررسی آرای تفسیری آیت‌الله معرفت» تصریح کرد: ایشان معتقد بودند که هر روایتی که از جانب معصوم می‌آید، هم مبین است و هم مفصل آیات است و از این‌رو ایشان حضور مجتهدانه در متن روایات دارند، روایتی را بر روایت دیگر ارتباط می‌دهند، همین طور که از نظر عقلی در خود روایات اجتهاد می‌کنند و ارتباط روایات را با آیات می‌سنجند و معتقد هستند که لسان روایات بسیار گویا در درون آیات است، همچنان که خود ائمه(ع) این مطلب را بیان داشته‌اند.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که حضرت آیت‌الله معرفت انصافا در تفسیری که نوشته‌اند حضور مجتهدانه دارند و همچنین دیدگاه‌های اهل سنت را آورده‌اند و با دیدگاه شیعه تطبیق داده‌اند و این تفسیر در مقایسه با دیگر تفاسیر روایی ممتاز و برجسته است.

حجت‌الاسلام مؤدب در پاسخ به این پرسش که ویژگی‌ها و دستاوردهای این همایش از نظر علمی چیست؟ گفت: تقریبا اکثر شاگردان آیت‌الله معرفت که آثار ایشان در حوزه و دانشگاه‌ها تدریس می‌کنند در این همایش حضور دارند. برخی از این مقالاتی را که بنده ملاحظه کردم هم در جهت معرفی آرای ایشان در تفسیر و هم در جهت نقدهایی که به ایشان وارد شده است، گام‌هایی در جهت ارتقای علوم قرآنی است و نظریه بطن، روش اجتهادی ایشان در تفسیر و نظریه غرض‌دار بودن سوره‌ها در برخی از این مقالات تحلیل شده است.