جریمه ١٧ میلیون یورویی ٢ دکل

ماجرای سفارش ساخت کشتی به هیوندای کره و سیل انتقادات پس از آن کماکان دنباله‌دار است. همین چند روز پیش بود که قرارگاه‌ خاتم‌الانبیا هم به این ماجرا ورود کرد و گفت نباید توان داخل را نادیده گرفت.

به گزارش روزنامه شرق فرمانده قرارگاه، کسانی را‌ که توان داخلی را نادیده بگیرند خائن خواند. سردار عبادلله عبداللهی در سخنان گلایه‌آمیز خود از کشتی‌رانی ایران، به ارائه پیشنهادی پرداخته و گفته بود: «ما حاضریم با ایجاد کنسرسیومی از شرکت‌های داخلی مانند صدرا و ایزایکو به‌صورت EPCF با ٨٥ درصد فاینانس و ١٥ درصد سهم آقایان، این قرارداد را برای ساخت ١٠ فروند کشتی در داخل کشور اجرا کنیم». 

حال آنکه مسئولان کشتی‌رانی ایران تنها، قراردادی کهنه در سال ٢٠٠٨ را زنده کرده‌اند تا پول‌های فریزشده ایران را به کشور بازگردانند. معاون اول ریاست‌جمهوری هم در همایش قرارگاه خاتم‌الانبیا بر قدیمی‌‌بودن این قرارداد تأکید کرد و مهر تأییدی بر آن زد. ماجرا آنجا جالب می‌شود که به پیشینه صدرا نگاهی داشته باشیم.

 «شرق» در گفت‌وگو با مدیرعامل وقت شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران، پرده از قراردادی برداشت که در سال ٨٩ بین این شرکت به‌عنوان نماینده شرکت ملی نفت ایران با شرکت صدرا به‌عنوان زیرمجموعه قرارگاه خاتم‌الانبیا برای ساخت دو دکل دریایی منعقد شده بود. پیرو این قرارداد بنا بود با پیش‌پرداخت ١٧,٦ میلیون یورو، صدرا این دو دکل را بسازد و تحویل صنعت نفت ایران دهد.

 تعهدی که هرگز روی واقعیت به خود ندید و صدرا هم حاضر به پس‌دادن پیش‌پرداخت نشد. سرانجام کار به آنجا رسید که دیوان محاسبات به این ماجرا ورود کرد و مدیرعامل وقت شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران را مسئول این اتفاق و ازبین‌رفتن بیت‌المال دانست. در نهایت این مقام مسئول، ملزم به پرداخت ١٧.٦ میلیون یورو پیش‌پرداخت یا جبران ضرر و زیان ناشی از اجرانکردن قرارداد مورد تقاضا شد.

 سفارش ساخت ٢ دکل دریایی به صدرا هرگز اجرائی نشد

علی کیوان‌آرا، مدیرعامل وقت شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران، با بیان پیشینه این ماجرا، می‌گوید: مشابه پیشنهادی که اکنون قرارگاه خاتم‌الانبیا درباره سفارش ساخت کشتی برای ایجاد شغل به کشتی‌رانی ایران داده است، در سال ٨٩ به شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران هم داده بود. این شرکت مسئول خرید تمام کالاهای پشتیبان صنعت نفت ایران محسوب می‌شود و شرکت‌ ملی نفت ایران تمام سفارش‌های خود را به این شرکت ارجاع می‌دهد.

 کیوان‌آرا می‌افزاید: در آن زمان به‌عنوان مدیرعامل شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران، سفارش ساخت دو دکل دریایی را به شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) که وابسته به قرارگاه خاتم‌الانبیاست، دادم تا به جای اینکه برای چینی‌ها شغل ایجاد کنیم، برای هم‌وطنان خود اشتغال‌زایی کنیم.

 او در بیان علت انتخاب صدرا برای این پروژه می‌گوید: صدرا تنها شرکتی در ایران بود که سابقه ساخت دکل دریایی را داشت. این شرکت پیش‌تر دکل ایران-خزر و دکل امیرکبیر را ساخته بود که اکنون هر دو دکل در دریای خزر در حال بهره‌برداری هستند. 

مدیرعامل وقت شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران ادامه می‌دهد: شرکت صدرا پیش‌پرداخت این قرارداد را گرفت تا به ساخت این دو دکل اقدام کند. طبق قراداد باید شرکت صدرا در ازای پیش‌پرداخت، ضمانت‌نامه بانکی در اختیار شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران قرار می‌داد، اما قرارگاه خاتم‌الانبیا در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد، مصوبه‌ای از رئیس‌جمهور وقت دریافت کرد که به‌جای ضمانت‌نامه بانکی، ضمانت‌نامه خاتم‌الانبیا را با امضای بالاترین مقام قرارگاه (فرمانده خاتم) پیوست این قرارداد کند.

 او با تأکید بر اینکه این روند اکنون هم باقی است، می‌گوید: ١٧,٦ میلیون یورو به‌عنوان ١٠ درصد قرارداد، به‌عنوان پیش‌پرداخت به شرکت صدرا پرداخت شد و این شرکت ضمانت‌نامه قرارگاه خاتم‌الانبیا را در ازای پیش‌پرداخت در اختیار شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران قرار داد.

 تلاش بیهوده شرکت ملی نفت برای بازپس‌گیری پیش‌پرداخت

کیوان‌آرا با بیان اینکه پس از گذشت چندین سال، هنوز هم این دکل‌ها ساخته نشده، می‌گوید: شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفت پیش‌پرداخت خود را از این شرکت بازپس گیرد، اما قرارگاه خاتم‌الانبیا از پس‌دادن آن امتناع کرد. او در پاسخ به اینکه علت پس‌ندادن مبلغ پیش‌پرداخت از سوی قرارگاه خاتم‌الانبیا چه بود، تصریح می‌کند: قرارگاه خاتم‌ با استناد به حساب‌وکتاب فی‌مابین به گفته این قرارگاه، از این اقدام خودداری کرد.

 این مقام مسئول می‌افزاید: در چنین شرایطی اغلب کارفرمایان ضمانت‌نامه بانکی را به اجرا می‌گذارند تا به مبلغ موردنظر از سوی بانک به علت خلف وعده پیمانکار، دست پیدا کنند، اما چنین اقدامی درحال‌حاضر امکان‌پذیر نیست، زیرا ضمانت‌نامه هم از آن قرارگاه خاتم است. 

کیوان‌آرا با بیان اینکه مبلغ پیش‌پرداخت بر باد رفت و دکل‌ها هم ساخته نشد، می‌افزاید: در پی این اقدام، شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران،‌ میلیون‌ها دلار هم زیان داد، چراکه شرکت ملی نفت ایران، مجبور بود برای انجام پروژه‌های خود نسبت به اجاره دکل‌های دریایی اقدام کند. «اجاره هر دکل دریایی روزی ٣٠٠ هزار دلار است». این را مدیرعامل وقت شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران می‌گوید. به گفته او، اجاره دکل‌های دریایی به خاطر عظمت آن و فعالیت تعداد بالایی از نیروی انسانی روی آن بسیار گران است.

 ورود دیوان محاسبات به ماجرای ٢ دکل دریایی

سرانجام ماجرا این بود که دیوان محاسبات کشور به این مسئله ورود و علیه مدیرعامل پیشین شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران به‌عنوان فردی مسئول در این ماجرا کیفرخواست صادر کرده است. در متن این کیفرخواست آمده: «...اهمال و سهل‌انگاری خواندگان (علی کیوا‌ن‌آرا) در تعیین تکلیف موضوع قرارداد و پیگیری اجرا یا استرداد پیش‌پرداخت، اسباب بروز ضرر و زیان به بیت‌المال را فراهم نموده که از این حیث تخلف محرز و با معرفی آنان به‌عنوان مسئولین امر مستند به تبصره ٢ ماده ٢١ و بند د ماده ٢٣ قانون دیوان محاسبات کشور، موضوع جهت طرح و رسیدگی در هیأت مستشاری و صدور رأی به‌خواسته اجرای حکم تبصره ١ ماده ٢٣ همان قانون و استرداد یا جبران مبلغ ١٧٦١٨١٦٧ میلیون یورو پیش‌پرداخت انجام پذیرفته و جبران ضرر و زیان ناشی از عدم اجرای قرارداد مورد تقاضای دادسرا می‌باشد».

تاریخ این کیفرخواست که به امضای فیاض‌شجاعی، دادستان دیوان محاسبات کشور رسیده است، مربوط به سوم آبان‌ماه سال جاری است و اکنون قرار است در تاریخ بیست‌وپنجم دی‌ماه، به آن رسیدگی شود. به استناد متن این کیفرخواست، دیوان محاسبات کشور به این مسئله ورود کرده و مدیرعامل پیشین شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران را مسئول ازبین‌رفتن بیت‌المال می‌داند.

 کیوان‌آرا در این گفت‌وگو در پاسخ به اینکه چرا شرکت صدرا یا قرارگاه خاتم‌الانبیا مورد بازخواست دیوان محاسبات کشور قرار نگرفته است، می‌گوید: این مسئله مورد تقاضای ما بود، اما دیوان محاسبات می‌گوید نمی‌توانیم قرارگاه را مورد بازخواست قرار دهیم و شما نباید سفارش ساخت دکل را به قرارگاه می‌دادید. به گفته او، حتی در متن کیفرخواست هم به این مسئله اشاره شده و از شرکت صدرا به‌عنوان زیرمجموعه قرارگاه خاتم‌الانبیا به‌عنوان پیمانکاری که از ساخت دکل‌ها خودداری کرده، یاد شده است. 

بااین‌حال، مدیرعامل شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران، مسئول این اتفاق شناخته شده است. کیوان‌آرا می‌افزاید: اصولا دیوان محاسبات، سازمانی که در آن پول دولتی وجود داشته و این پول به دلایل مختلف به‌نوعی از بین رفته را ارزیابی می‌کند و افرادی را که در آن زمان مشخص در آن جایگاه حضور داشته‌اند، مورد بازخواست قرار می‌دهد.

 هشدار به کشتی‌رانی ایران

او با تأکید بر اینکه «صدرا همان صدراست و قرارگاه خاتم‌الانبیا همان قرارگاه»، می‌افزاید: سفارش ساخت کشتی به این شرکت تفاوتی با این ماجرا ندارد و قیمت‌ها نیز تقریبا یکسان است. ساخت یک کشتی ٣٠٠هزارتنی کانتینر‌بر، حدودا ٢٠٠ میلیون دلار هزینه دارد که تقریبا با قیمت ساخت جکاب‌های دریایی عمق زیاد (دکل‌های حفاری چاه نفت) برابری می‌کند. بنابراین مدیرانی که در جایگاه دولتی حضور دارند، نباید اقدام به عقد قرارداد با شرکتی مانند صدرا کنند تا در آینده دیوان محاسبات به‌عنوان سازمان بررسی‌کننده اموال دولت، آنها را مورد بازخواست قرار دهد، زیرا ضمانت اجرائی برای انجام پروژه‌ها در اختیار سفارش‌دهنده دولتی قرار نخواهد گرفت. 

کیوان‌آرا با بیان اینکه قصد شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت تهران، اجرای وظایف میهنی برای ایجاد اشتغال در داخل کشور بود، می‌گوید: نمی‌خواستیم در چین شغل ایجاد کنیم و به همین  دلیل، برای ساخت دکل، سراغ شرکت صدرا رفتیم که در نهایت با چنین پاداشی! روبه‌رو شدیم. به عقیده او، با توجه به اوضاع مالی شرکت صدرا که بیش از ‌هزار ‌میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکار است و حساب‌های بانکی آن نیز از سوی بانک‌ها، فریز شده است، این احتمال وجود دارد که ساخت کشتی بهانه‌ای باشد برای تأمین مالی این شرکت و رفع مشکلات آن. 

کیوان‌آرا می‌افزاید: این شرکت درحال‌حاضر، صلاحیت ساخت کشتی را به تنهایی ندارد، زیرا دانش فنی آن از بین رفته و با مشکلات مالی بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. به گزارش «شرق»، شرکت صدرا در یک دهه اخیر مشکلات مالی پرشماری داشته و چندین‌بار با فرازونشیب‌هایی در زمینه درآمد، اخراج و پرداخت‌نکردن حقوق کارگران روبه‌رو بوده است.