تغییر نام پول ملی تدبیر یا بی‌تدبیری؟

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله امروز نوشت: انتشار خبر موافقت هیات وزیران با تغییر نام واحد پول ملی کشور از ریال به تومان، موجی از اظهارنظرها و تحلیل‌ها را بدنبال داشت که همچنان ادامه دارد.

 

چرایی اتخاذ چنین تصمیمی توسط دولت و منطق اقتصادی که قاعدتاً باید مبنای این تصمیم باشد، مقوله‌ای است که باید به تفصیل به آن پرداخت و قطعاً دیدگاه‌های مختلفی نیز درباره آن وجود دارد اما گذشته از این مسائل به نظر می‌رسد باید به چند نکته درباره نحوه اعلام این خبر، رفتار مسئولان دولتی درباره این تصمیم و شیوه اطلاع رسانی دولت خصوصاً بانک مرکزی به عنوان اصلی‌ترین دستگاه مرتبط با این تصمیم توجه کرد چرا که مرور آنچه در این حوزه‌ها طی روزهای اخیر شاهدش بودیم، ایراداتی جدی را نشان می‌دهد که قطعاً مبنای انتقادات به عملکرد بخش اطلاع رسانی دولت، تکرار همین کاستی‌ها و اشتباهات در موارد مختلف و متعدد است.

 

خبر موافقت دولت با تغییر نام پول ملی از ریال به تومان برای اولین بار توسط پایگاه اطلاع رسانی دولت (پاد) منتشر شد. در خبری که روی خروجی پاد قرار گرفت به اعلام همین نکته بسنده شده بود که دولت با تغییر نام واحد پول ملی از ریال به تومان موافقت کرده است و هر ده ریال یک تومان خواهد بود. این خبر درباره حذف صفر یا صفرهایی از پول ملی ساکت بود ولی بعضی رسانه‌ها بر مبنای اعلام محاسبه هر تومان ده ریال، دو موضوع حذف صفر از پول و تغییر نام واحد پول را با یکدیگر خلط کردند و به این ترتیب انبوهی از گزارش‌ها درباره سابقه، فوائدو مضرات آن منتشر شد درحالی که براساس توضیحات رئیس کل و قائم مقام بانک مرکزی که شامگاه چهارشنبه منتشر شد، این دو مقوله، موضوعات متفاوتی هستند و آنچه دولت با آن موافقت کرده تنها تغییر نام واحد پول بوده است. حال سوال اینجاست که دلیل انتشار چنین خبری از سوی پایگاه اطلاع رسانی دولت چیست؟ اگر یکی از رسانه‌ها به چنین خبری دست پیدا می‌کرد قطعاً انتشار آن قابل فهم بود چرا که از ارزش خبری خوبی برخوردار بود و در چارچوب رقابت‌های رسانه‌ای قابل درک. پایگاه اطلاع رسانی دولت، یک رسانه به معنای معمول نیست بلکه همان گونه که از نامش پیداست بولتن دولت است. آیا انتشار خبر موافقت دولت با چنین موضوعی نباید حساب شده‌تر و پس از آمادگی لازم برای ارائه توضیحات کافی به جامعه منتشر شود؟

 

نکته مهم‌تر اینکه رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام او در توضیحات جداگانه‌ای تصریح و تاکید کرده‌اند که تغییر نام واحد پول موضوعی جدا از حذف صفر از پول ملی است و نباید این دو را با هم خلط کرد. حال پرسش این است که آیا بانک مرزی تصمیمی برای حذف صفر یا صفرهایی از پول ملی دارد یا خیر؟ اگر چنین تصمیمی دارد که از نظر کارشناسان اقدام مثبتی خواهد بود، چرا تغییر نام پول را تا زمان حذف صفر به تعویق نمی‌اندازد؟

 

این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت که در صورت تغییر نام واحد پول از ریال به تومان باید اسکناس‌ها و سکه‌ها هم تعویض شوند که هزینه‌های فراوانی خواهد داشت و درصورتی که قرار باشد صفری در آینده از پول ملی حذف شود همین هزینه‌ها مجدداً باید پرداخت شود. از مجموع موضع گیری‌های مسئولان بانک مرکزی طی روزهای اخیر به نظر می‌رسد مسئولان این بانک هم از تصمیم دولت غافلگیر شده‌اند چرا که هیچ توجیهی برای این تصمیم ارائه کرده‌اند جز «احترام به عرف جامعه»!

 

اینکه چرا دولت ناگهان و درحالی که لوایح پیشنهادی برای بانک‌های کشور هم اشاره‌ای به تغییر نام پول ملی نشده، تصمیم گرفته ریال را به تومان تبدیل کند؟ چرا چنین تصمیمی را بدون در نظر گرفتن الزامات آن از جمله تعویض اسکناس‌ها گرفته است از جمله پرسش‌هایی است که نشان می‌دهد، تامل و تدبیر لازم برای این اقدام صورت نگرفته است. با این حال متاسفانه تدابیر درستی برای تشریح و توضیح ابعاد مختلف این تصمیم به افکار عمومی توسط بانک مرکزی اتخاد نشده و تنها به یک نوشته تلگرامی به نام رئیس کل بانک مرکزی و مصاحبه‌ای که روابط عمومی با قائم مقام بانک مرکزی انجام داده، اکتفا شده است درحالی که مردم پرسش‌های متعددی در این باره دارند که قاعدتاً باید توسط رسانه‌ها با مسئولان بانک مرکزی مطرح و پاسخ آنها منتشر شود ولی غفلت مسئولان بانک مرکزی از اصول اطلاع رسانی باعث شده است «تک گویی‌های تلگرامی» و «مصاحبه با کارمندان روابط عمومی» جایگزین پاسخگویی به رسانه‌ها شود!