تدابیر اروپا و چین برای مهار غول آلودگی

این روزها و در شرایطی که بسیاری از کلانشهرهای ایران درگیر آلودگی شدید هوا شده و بسیاری از منتقدان را به گلایه واداشته، بسیاری از کشورهای جهان که در نیمکره شمالی زمین قرار دارند از جمله چین و اغلب کشورهای اتحادیه اروپا در زیر لایه سیاهی از دود مدفون شدند که کارشناسان علت آن را بروز پدیده اینورژن و شرایط پایدار جوی در نتیجه سرمای هوا عنوان کرده‌اند.

به گزارش روزنامه «ایران» با اشاره به گزارش یورونیوز افزوده است: در بین کشورهای اروپایی، شهرهایی از ایتالیا و مقدونیه در چند روز گذشته آلوده‌ترین هوا را داشتند و انگلیس، آلمان، فرانسه، اسپانیا، بلژیک، رومانی، هلند، لهستان و یونان به ترتیب در رده‌های بعدی آلودگی هوا قرار گرفتند، اما آمارها نشان می‌دهد دو کشور ایتالیا و انگلیس همچنان بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا را در اروپا در هر سال دارند. آلودگی شدید هوا در کشور مقدونیه در چند روز گذشته باعث شد تا سه‌شنبه گذشته، چند صد نفر از فعالان محیط زیست در پایتخت این کشور با پرتاب بالن‌های سیاه رنگ در مقابل دفتر شهردار اسکوپیه تجمع کنند.

فرانسه نیز چند روزی است که به‌شدت با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند. این کشور که در هفته‌های اخیر با بحران آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و رکود شدید در صنعت مرغداری مواجه شده حالا بحران دیگری را در پاریس، لیون و بسیاری از شهرهایش سپری می‌کند. کارشناسان می‌گویند این شدید‌ترین آلودگی هوا در کشور فرانسه در 10 سال اخیر است. از این‌رو مقام های فرانسوی از هفته گذشته طرح محدودیت تردد خودروها بر اساس پلاک‌های زوج و فرد را در شهرهای آلوده از جمله پاریس و لیون به اجرا آوردند و بر اساس آن تردد خودروهای با پلاک زوج در روزهای فرد و بالعکس در تمامی نقاط شهر ممنوع اعلام شده است و متخلفان در هر بار که توسط پلیس یا دوربین‌ به دام بیفتند 22 یورو (معادل 93 هزار و 500 تومان) جریمه می‌شوند.

این چهارمین‌بار است که طرح محدودیت تردد خودروها بر اساس شماره پلاک در یک دهه اخیر در این کشور به اجرا گذاشته می‌شود اما هر بار بیش از دو روز اجرا نشده ولی اکنون 5 روز است که این طرح اجرایی شده است. بر اساس آمارها میزان ذرات معلق کوچکتر از 5/2 میکرون در شهر پاریس در هفته گذشته عموماً بیشتر از 80 میکروگرم در مترمکعب بوده است. با این حال شهرداری پاریس برنامه 5 ساله خود را برای مقابله با آلودگی هوا که از سال گذشته آغاز کرده همچنان ادامه می‌دهد.

بر اساس این طرح قرار است 10 هزار پارکینگ دوچرخه در پاریس ساخته شود که برای این منظور 150 میلیون یورو هزینه خواهد شد تا پاریس به پایتخت دوچرخه جهان تبدیل شود.همچنین گاردین گزارش می‌دهد، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در شهر پاریس و حومه آن تا اطلاع ثانوی رایگان اعلام شده تا شهروندان به جای استفاده از خودروی شخصی از اتوبوس و مترو استفاده کنند.

شهر لندن نیز که در سال های اخیر، مسئولان شهری اقدامات قابل توجهی برای کاهش آلودگی هوای آن انجام داده‌اند باز هم روزهای اخیر را در میان دود و غبار سپری کرد. گویی حتی الزامی شدن استاندارد یورو 6 از سال 2014 برای تولید خودروهای جدید هنوز هم در روزهای سرد سال برای این شهر کارساز نیست با این حال مردم انگلیس هر سال هوای پاک و سالم بیشتری را تنفس می‌کنند، چراکه از سال 1956 که قانون هوای پاک به تصویب پارلمان این کشور رسیده با آلوده‌کنندگان هوا به‌شدت برخورد می‌شود.

در همین حال شهرداری لندن  نزدیک به دو دهه است که عوارض سنگینی را برای افرادی که می‌خواهند با خودرو وارد مناطق مرکزی لندن شوند در نظر گرفته، این هزینه به‌قدری است که اکثر مردم وسایل نقلیه عمومی را ترجیح می‌دهند. همین اقدام باعث کاهش چشمگیر حجم ترافیک و افزایش سرعت متوسط خودروها در مناطق مرکزی شده و آلودگی را سال به سال کم کرد. با این حال دیلی میل هفته گذشته به نقل از کارشناسان خواستار کاهش سرعت مجاز در بزرگراه‌های انگلیس برای جلوگیری از آلودگی هوا شده است.

در چین نیز نزدیک به دو ماه است که بیش از 300 شهر در شمال این کشور و نیز پکن و شانگهای در معرض آلودگی شدید هوا  قرار گرفته‌اند. بیشترین بخش از آلودگی هوا مربوط به استان هبی در شمال چین بوده که سازمان هواشناسی این کشور هفته گذشته در اخطارهای خود، بالاترین سطح خطر و وضعیت قرمز را برای این شهر صادر کرده بود.

درهمین حال مقام‌های چین شدیدترین سیستم حفاظتی و قضایی را به منظور مقابله با آلودگی‌های محیط زیست ارائه کردند، به طوری که در چند روز گذشته، دولت مرکزی بیش از یکهزار و 100 مأمور محیط زیست را برای رسیدگی به پرونده‌های آلوده‌کنندگان هوا به شهرها و استان‌های مختلف این کشور و همجوار پکن اعزام کرده است.

به گزارش نیچر، دولت همچنین طرحی را ارائه کرده است که براساس آن غلظت آلودگی ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون در شهرها تا سال 2020 باید ۱۸ درصد و انتشار آلودگی هوا توسط صنایع فولاد و سیمان تا 30 درصد کاهش یابد. این برنامه بر بهبود کلی کیفیت آب و خاک و هوا تمرکز دارد. در این کشور هرساله حدود ۳۵۰ تا ۵۰۰ هزار نفر به دلیل آلودگی هوا دچار مرگ زودهنگام می‌شوند. از این‌رو قرار است خط قرمزی برای حفاظت محیط زیست تا سال ۲۰۱۷ در چین اعمال شود تا اهداف مورد نظر برای سال 2020 محقق شود.

اینکه چرا اغلب شهرهای اروپا در روزهای اخیر گرفتار آلودگی هوا شده‌اند همچنان پرسش بسیاری از مردم است. کارشناسان مهم‌ترین دلیل را پدیده اینورژن عنوان می‌کنند. به گفته آنان در حالت عادی، هوای گرم به سمت بالا و هوای سرد به دلیل سنگینی به سمت پایین حرکت می‌کند. در اوایل روز لایه‌های زمین به دلیل برخورد نور خورشید گرم‌تر از لایه‌های زیرین می‌شود. در همین حال با شروع روز و آغاز فعالیت‌های انسانی و مصرف سوخت‌های فسیلی، دمای هوای سطح زمین نیز زیاد می‌شود. این هوای گرم هنگام حرکت به سمت بالا یا هنگام جابه‌جایی به وسیله باد با لایه‌ای هم دما از هوا که توسط خورشید در طبقات فوقانی جو تشکیل شده برخورد کرده و این مانع تبادل هوا می‌شود. نتیجه این امر تشکیل یک سطح پوششی بالای شهر است که با افزایش فعالیت‌های انسانی و به دلیل محبوس شدن هوا در زیر این لایه، آلاینده‌های تولیدی در سطح زمین باقی مانده و بالا نمی‌روند. در واقع هیچ‌کدام از آلاینده‌ها در به وجودآمدن چنین پدیده‌ای دخیل نیست و فقط وضعیت پایدار و آرام جوی است که آن را به وجود می‌آورد که به این وضعیت اینورژن یا وارونگی دما گفته می‌شود. هرچند انسان در آلوده کردن جو مؤثر است اما طبیعت نیز گاهی اوقات با پدیده اینورژن در تشدید موضوع در کلانشهر‌ها دخالت دارد.