اسکناس‌های «تومانی» از کی می‌آید؟

اگر مصوبه هیات دولت برای تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان به تایید و تصویب نمایندگان مجلس برسد و بعد از تعیین ساز و کار در دستور کار بانک مرکزی قرار گیرد، این بانک از ابتدای سال آینده برای چاپ و تزریق اسکناس‌های جدید با یک‌صفر کمتر و بر مبنای تومان اقدام خواهد کرد.

به گزارش ایسنا، در جلسه هفته گذشته هیات دولت، کابینه در جریان بررسی لایحه «قانون بانک مرکزی» در رابطه با بند (ب) ماده (۲) آن تصمیم به تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان گرفت، آنهم در شرایطی که بانک مرکزی در لایحه پیشنهادی عنوان کرده بود که واحد پول ملی ایران ریال است.

در شرایطی لوایح دوقلو پیشنهادی بانک مرکزی برای تغییر در قوانین و ساختار بانکی احتمالا طی دو تا سه هفته آینده در هیات دولت نهایی و به مجلس می رود که باید مورد تایید نمایندگان نیز قرار گیرد تا بندهای آن از جمله پیشنهاد تغییر ریال به تومان در دستور کار قرار گیرد، هر چند که ظاهرا کمیسیون اقتصادی مجلس با کلیت موضوع موافق است، اما حذف سه صفر را بر این پیشنهاد ترجیح داده است.

اما این قانون که ارتباطی به سیاست حذف سه یا چهار صفر از پول ملی نداشته و به گفته مقامات بانک مرکزی در جهت حرکت بر مبنای عرف جامعه به شمار می‌رود، موجب خواهد شد تا حتی در موارد محدودی هم که از ریال در مبادلات روزانه مالی و پولی کاربرد داشت، استفاده نشود. بر این اساس مواردی همچون دفاتر حسابداری، چاپ اسکناس، دسته چک و یا ضوابط نگهداری حساب‌ها در بانک‌ها با تغییراتی مواجه شده و ریال به تومان تبدیل می‌شود در عین حال که در بانکداری الکترونیک نیز این تغییرات اعمال خواهد شد.

در صورت اجرایی شدن این پیشنهاد، ساختار اسکناس‌ها تغییرات جزئی‌ خواهد داشت که  آن‌چه  برای عموم مردم شاید مورد پرسش باشد این است که تغییرات در اجزای پولی و بانکی از چه زمانی اتفاق خواهد افتاد؟

این در حالی است که همانطور که قائم مقام بانک مرکزی اعلام کرده در صورت اجرایی شدن این قانون امکان دارد اصلاحاتی جزئی در چاپ اسکناس‌های جدید آنهم از ابتدای سال آینده انجام شود و اسکناس‌ها بر اساس تغییرات جدید چاپ و به بازار پول تزریق شود. اما این اعلام کمیجانی،   به معنای آن نخواهد بود که از ابتدای سال بعد و در صورت تبدیل ریال به تومان تمامی اسکناس‌های موجود به یکباره جمع‌آوری شود. طبق ضوابطی که بانک مرکزی برای چاپ و تزریق اسکناس در دستور کار دارد، به طور معمول عمر اسکناس‌های موجود در بازار حدود پنج سال است که بعد از این مدت اسکناس‌های قدیمی به تدریج از چرخه خارج شده و چاپ‌های جدید وارد می‌شوند.

به طوری که سالانه حدود ۶۰۰ میلیون برگ اسکناس امحاء شده و نزدیک به ۹۰۰ میلیون برگ جدید بر اساس نیاز بازار، میزان امحاء و همچنین ذخیره‌گیری زیر نظر هیات نظارت بر اندوخته اسکناس چاپ و به مرور وارد چرخه پولی می‌شود، در این حالت به طور هم‌زمان هر دو اسکناس ریالی و تومانی موجود خواهد بود و طی یک دوره پنج  ساله به تدریج اسکناس‌های قدیمی از چرخه خارج شوند.

در عین حال که سایر ابزارهای پولی و بانکی مانند دسته چک و یا دفاتر حسابداری بانک‌ها و آن‌چه که بر اساس ریال وجود دارد، از همان ابتدا در مسیر تغییر قرار گرفته و بر مبنای تومان خواهد شد، البته تمامی این موارد منوط به تصمیم مجلس در این رابطه خواهد بود و آن‌طور که بانک مرکزی گفته هر گونه تغییری در زمان خود اطلاع رسانی می‌شود.