تغییر زمین بازی بورس‌بازان

 شاخص کل بورس تهران روز گذشته با رشد 178 واحدی مواجه شد. رشد قیمتی نمادهای بزرگ پالایشی و خودرویی و همچنین برخی از نمادهای گروه فلزات اساسی از شاخص کل حمایت کرد. در حالی‌که شاخص کل رشد 2/ 0 درصدی را تجربه کرد، شاخص کل هم‌وزن افت اندکی را به ثبت رساند. این موضوع نشان می‌دهد که میزان افت قیمت نمادها با نوسانات منفی بیشتر از رشد قیمت نمادها با نوسانات مثبت بوده است. گروه‌های بزرگی که در دوران رکودی بازار به‌عنوان اهرم‌های فشار بر شاخص کل بودند در شرایط کنونی به کمک این نماگر آمده‌اند.

از سوی دیگر تعدد نمادهای کوچک در بازار که معمولا در دوران رکودی نگاه بازار را به خود جلب می‌کنند مسیر متفاوتی را برای شاخص کل هم‌وزن در مقایسه با شاخص کل ایجاد کرده‌اند. در شرایط کنونی با حرکت نقدینگی به سوی بزرگان بازار بار دیگر نمادهای کوچکتر با فشار فروش مواجه شده‌اند.

در حالی‌که شاخص کل با رشد ارزش بازار بزرگان بازار رشد کرد، کوچک‌تر‌های بازار در فضای منفی در حال معامله بودند. در این خصوص می‌توان به افت قیمت سهام قند و شکر، سیمان، کاشی و سرامیک و دیگر صنایع نسبتا کوچک بازار اشاره کرد. در 129روز معاملاتی از ابتدای سال تا پایان روز گذشته تنها در 12 روز شاخص کل مثبت بوده و در عین حال شاخص کل هم‌وزن افت کرده است. در فضای رکودی یا نگاه بازار به سمت کوچک‌تر‌های بازار که امکان سفته‌بازی در آنها وجود دارد جلب می‌شود یا اینکه در فضای منفی کل بازار شاخص‌سازان تنها توانایی مثبت کردن شاخص کل را دارند. در این شرایط به نظر می‌رسد فعالانی که پیش از این به نمادهای کوچک مزبور وارد شده‌اند به دنبال جانماندن از قطار هیجان سایر گروه‌ها هستند.

 شاخص با موتور خودرویی‌ها روشن شد
از دقایق ابتدایی معاملات بار دیگر گروه خودرو در صدر صنایع با بیشترین تقاضا قرار داشت. طبق عادت معاملات این گروه با موج هیجانی از تقاضا مواجه شد و صف‌های طولانی از خرید تشکیل شد. پیشتاز این گروه را می‌توان نماد «خساپا» دانست. قیمت پایانی این نماد در لحظات ابتدایی معاملات با موج تقاضای ایجاد شده در بازار تا بیشینه مقدار خود رشد کرد. در ادامه با عرضه‌های سنگین صف خرید این سهم برچیده شد اما بار دیگر تقاضا از عرضه پیشی گرفت و سهم با صف خرید معاملات دیروز را به پایان رساند. فضای مثبتی که در صنعت خودرو کشور به وجود آمده را می‌توان به‌عنوان عاملی برای رشد قیمت سهام خودرویی در بورس تهران عنوان کرد. در این خصوص خرید سهام بن رو توسط شرکت رنو و همچنین امضای قرارداد سایپا و سیتروئن از اخبار مثبتی است که در بازار شنیده می‌شود.

اما در این خصوص باید به این موضوع توجه داشت که قرارداد سایپا از ماه‌ها قبل مطرح بود و در شرایط کنونی که نهایی شده است همچنان نمی‌توان انتظار اثر مثبت در صورت‌های مالی این شرکت در کوتاه مدت را داشت. درخصوص بن رو نیز «دنیای اقتصاد» دیروز در مقاله‌ای مشروح به واگذاری سهام این شرکت و طرف‌های قرارداد اشاره کرده است. سایپا پیش از این سهام بن رو را به منظور رد دیون به‌صورت کامل به سازمان گسترش و نوسازی (مالک بیش از 17 درصد سهام سایپا) واگذار کرده بود. محصولات این سرمایه‌گذاری مشترک ممکن است بتواند به‌عنوان رقیب جدیدی در بازار داخل معرفی شود. این موضوع نیز مشخص است که این واگذاری اثر مستقیمی بر صورت‌های مالی سایپا نخواهد داشت.

موضوع تامین مالی سایپا از طریق بازار سرمایه و جایگزینی تسهیلات گران با نرخ‌های پایین‌تر از طریق بازار سرمایه نیز موضوعی بوده که مدیران مالی سایپا آن را در صورت‌های مالی ابتدای سال لحاظ کرده‌اند. البته این موضوع تاکنون قطعی نشده است و همچنان انتظار برای انتشار اوراق در بازار سرمایه از سوی این شرکت وجود دارد. در این خصوص در صورت‌های مالی سه‌ماهه این شرکت نسبت به اولین پیش بینی که در اسفند سال گذشته در سامانه «کدال» منتشر شده است شاهد کاهش بیش از 170 میلیارد تومانی هزینه مالی برآورد بودجه برای سال مالی منتهی به اسفند 95 هستیم. در حالی‌که در سه‌ماه نخست شرکت مجبور شده 35درصد از این هزینه را پرداخت کند به نظر می‌رسد سایپا به دنبال کاهش هزینه‌های مالی با جایگزینی تسهیلات ارزان‌تر است. با این حال تا تاریخ کنونی که خبری از تامین مالی از بازار سرمایه همچنان مشاهده نمی‌شود این شرکت موظف است، مطابق با روند سه‌ماهه هزینه‌های مالی خود را مطابق با گذشته پرداخت کند.

جبران هزینه‌ها در ادامه سال نیز در گرو عرضه صکوک در بازار سرمایه از سوی این شرکت است. به‌طور کلی باید در انتظار صورت‌های مالی نیمه نخست این شرکت‌ها بود. در هفته‌های آتی و تا پایان مهر انتظار انتشار این صورت‌های مالی از سوی شرکت‌های مختلف بورسی و خودرویی‌ وجود دارد. به نظر می‌رسد تحت تاثیر روند فروش در ایران‌خودرو بر اساس گزارش‌های تولید و فروش شاهد اثر مثبتی بر صورت‌‌های مالی این شرکت باشیم (میزان فروش خودرو در دوره 5 ماه ابتدایی سال از پیش‌بینی پیشین شرکت و همچنین در مقایسه با سال گذشته بهتر بوده است)، اما باید در انتظار بود که آیا میزان رشد سودآوری، می‌تواند نسبت قیمت به درآمد کنونی ایران خودرو را توجیه کند (نسبت قیمت به درآمد این شرکت بیش از 41 است).

 کالایی‌ها با سیگنال جهانی رشد کردند
در میان نمادهای اثرگذار بر شاخص کل علاوه بر خودرویی‌ها، گروه‌ پالایشی و همچنین برخی از نمادهای صنعت فلزات اساسی مشاهده می‌شوند. قیمت نفت در سه روز پایانی هفته گذشته در بازار جهانی رشدهای پرشتابی را ثبت کرد. قیمت هر بشکه نفت خام آمریکا با رشد هفتگی بیش از 8درصدی به سطح 2/ 48 دلار رسید. این موضوع بار دیگر توجه بازار را به گروه پالایشی جلب کرد. به نظر می‌رسد بازار بر اساس حافظه تاریخی خود از اثر تغییرات قیمت نفت بر سودآوری شرکت‌های پالایشی درخصوص سهام پالایشی تصمیم‌گیری می‌کند. سهامداران پالایشی و کل بازار حافظه تلخ ریزش قیمتی سهام پالایشی در 26 اسفند 93 را همچنان در ذهن دارند. نفت از میان تابستان این سال تا پایان سال افت نزدیک به 50 درصدی را به ثبت رساند. در این شرایط نمادهای پالایشی همگی با تعدیلات منفی سودآوری پس از مدت‌ها توقف به بازار بازگشتند.

بازگشت این نمادها به بازار با ریزش قیمت سهام این گروه و به دنبال آن ریزش بیش از 3500 واحدی شاخص کل همراه شد. سودآوری این شرکت‌ها افت شدیدی را تجربه کرده بود. در شرایط کنونی با رشد قیمت نفت به نظر می‌رسد بازار با انتظار بهبود سودآوری شرکت‌های پالایشی به استقبال سهام این گروه رفته است. در این میان باید در نظر داشت که مشکل اصلی در سودآوری شرکت‌های پالایشی کیفیت پایین محصولات است.

پس از هیاهوی بسیاری که در این گروه درخصوص اجرای طرح‌های کیفی‌سازی در سال 93 به وجود آمد، سرانجام بنا شد که محصولات پالایشگاه‌ها بدون در نظر گرفتن کیفیت آنها نرخ‌گذاری شود. با این حال آخرین مصوبه وزیر نفت به اثرپذیری نرخ محصولات و همچنین مواد اولیه شرکت‌های پالایشی از کیفیت آنها اشاره دارد. این موضوع می‌تواند فشار زیادی را بر سود شرکت‌های پالایشی اعمال کند. درخصوص رشد قیمت نفت نیز با نگاهی به آمار سه ماه ابتدایی سال و صورت مالی «شبندر» برای این دوره شاهد ضعف سودآوری این شرکت هستیم. در این خصوص پالایش نفت بندر عباس در سه‌ماه ابتدایی سال با حاشیه سود ناویژه 6/ 1 درصدی مواجه بوده است. در حالی‌که میزان برآورد حاشیه سود ناخالص این شرکت برای دوره 12 ماهه منتهی به اسفند 95 معادل 3 درصد است. در حالی در سه‌ماه نخست سال شاهد ضعف سودآوری این شرکت هستیم که در این دوره قیمت نفت رشد بیش از 20 درصدی را تجربه کرده است.

بر این اساس نمی‌توان به‌صورت قطعی در مورد اثر رشد قیمت نفت در بهبود سودآوری شرکت‌های پالایشی صحبت کرد، زیرا در حالی‌که رشد قیمت نفت اثر مثبتی بر رشد ارزش موجودی‌ (مواد اولیه و محصولات نهایی) خواهد داشت اما نحوه نرخ‌گذاری و همچنین تغییرات حاشیه سودآوری تولید محصولات از نفت نیز اثرگذار خواهد بود. برخی نمادهای فعال در گروه فلزات اساسی به خصوص تولیدکنندگان محصولات سرب و روی، روز گذشته با افزایش تقاضا در سهام خود مواجه شدند. رشد قیمت مس نیز در بازار جهانی باعث شد توجه‌ فعالان بازار به «فملی» جلب شود. قیمت هر تن مس تا سطح 1840 دلار به ازای هر تن در روزهای اخیر رشد داشته است.با رشد قیمت مس در بازار جهانی سهام شرکت ملی مس ایران نیز در مسیر صعودی قرار گرفته است. شرکت‌های تولید‌کننده سرب و روی مانند «کروی»، «فاسمین» و همچنین «فسرب» در پی رشد قیمت روی و سرب به ترتیب تا سطوح 2370 و 2120 دلار به ازای هر تن با افزایش تقاضا و بعضا صف خرید مواجه بودند.

 فشار فروش بر قندی‌ها
سهام شرکت‌های قند و شکر در روز گذشته به‌طور عمده با صف فروش مواجه بودند. علاوه بر این دیگر نمادهای کوچکی که پیش از این در مسیر صعودی قرار داشتند در روز یکه‌تازی خودرویی‌ها و پالایشی‌ها در مدار منفی قرار گرفتند. به نظر می‌رسد سهامداران این گروه‌ها به منظور جانماندن از رالی هیجان گروه‌های بزرگ فروش سهام این شرکت‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌اند. علاوه بر این در روزهای معاملاتی گذشته شاهد عرضه سنگین حقوقی‌ها در نمادهای گروه قندی بودیم. قندی‌ها تا پایان هفته گذشته به‌طور عمده مسیر پرشتاب صعودی را در پیش گرفته بودند. در این میان سهامداران عمده این نمادها با رشد قیمت سهام، شناسایی سود کردند. در این خصوص می‌توان به عرضه 50 میلیون سهم از «قثابت» توسط سهامدار عمده اشاره کرد. این عامل هیجان ایجادشده در گروه را سرکوب کرد.

دیگر نمادهای این گروه مانند «قهکمت» نیز با عرضه سنگین سهامدار عمده مواجه بود. در معاملات دیروز نمادهای قندی در میان نمادهای با بیشترین افت قیمت سهام قرار داشتند. علاوه بر این برخی از نمادهای ساختمانی و سیمانی، کاشی و سرامیک، کانی غیرفلزی نیز در میان نمادهای با بیشترین افت روزانه قرار داشتند.