گزینه‌های احتمالی بعد از رئیس جمهور ازبکستان

به نظر می‌رسد جانشین اسلام کریم‌اف از دایره نزدیکانِ وی انتخاب شود که نه به عنوان یک رهبر سیاسی بلکه به عنوان نماینده‌ای از نخبگان سیاسی خواهد شد.
 
به گزارش تسنیم، اسلام کریم‌اف رئیس‌جمهور ازبکستان در پی بروز سکته مغزی از 27 اوت در بیمارستان بستری شده و اخباری مبنی بر وضعیت وخیم جسمانی وی هر روز از تاشکند در حال انتشار است. حتی عصر روز 29 اوت سایت خبری «فرقانه» خبر فوت رئیس‌جمهور ازبکستان را منتشر کرد، اما این خبر توسط مقامات رسمی تاشکند تکذیب شد. «دیمیتری پسکوف» سخنگوی ریاست جمهوری روسیه هم در این خصوص گفته است که خبر جدیدی در مورد آخرین وضعیت کریم‌اف وجود ندارد.
 
با این وضعیت به نظر می‌رسد یکم سپتامبر امسال روز استقلال ازبکستان معنای حقیقی خود را از دست خواهد داد چرا که با وجود اینکه این روز برای مردم ازبکستان فراموش‌نشدنی است، اما بعد از یک دوره مبارزه سرسختانه کریم‌اف برای قبضه قدرت در این کشور، گروه‌های پرنفوذ ازبکی برای سهم خواهی از میراث به جا مانده از کریم‌اف به مبارزه با یکدیگر بر خواهند خواست.
 
در این خصوص "آدی‌گوزل ممدوف" سیاستمدار آذری معتقد است: «سؤالِ "وارث کریم‌اف چه کسی خواهد شد؟" فقط سؤال مردم ازبکستان نیست بلکه این سؤال هم برای کشورهای منطقه و هم برای قدرت‌های جهان تبدیل به سؤال اساسی شده است.»
 
ازبکستان نسبت به دیگر کشورهای آسیای میانه یک فرق اساسی دارد و آن اینکه در مواجهه با خطرات داخلی کشورش بسیار قدرتمند است و ریاست جمهوری این کشور بر همه امور داخلی کشورش مسلط است.
 
یکی از چهره‌های مهم و تأثیرگذار در سیاست داخلی ازبکستان، «رستم اینویاتوف» رئیس سازمان اطلاعات این کشور است که در هر زمانی وفادار به رئیس‌جمهور ازبکستان بوده است که با توجه به وضعیت بحرانی به وجود آمده در این کشور می‌تواند نقش اساسی در آینده ازبکستان بازی کند.
 
اینویاتوف به تنهایی کار سختی برای ریاست بر ازبکستان دارد. در ازبکستان بالاترین نفوذ قدرت در بین قبایل تاشکند و سمرقند وجود دارد که لازمه ریاست بر ازبکستان جلب حمایت این قبایل است. به نظر می‌رسد که اینویاتوف شخصیتی است که این قابلیت دارد که شخصیت مناسبی را برای ریاست بر ازبکستان به قدرت برساند.
 
«رستم عظیم اف» معاون نخست‌وزیر ازبکستان از دیگر گزینه‌های احتمالی ریاست جمهوری این کشور است که امید زیادی برای رسیدن به این مقام دارد. وی نماینده قبیله تاشکند است و علاقه زیادی به گسترش روابط با آمریکا و اروپا دارد. حتی بنا به اطلاعات به دست آمده، عظیم اف لابی غرب در ازبکستان به حساب می‌آید.
 
از طرف دیگر «شوکت میرزیویف» نخست‌وزیر ازبکستان به ‌عنوان نماینده قبیله سمرقند از دیگر گزینه‌های ریاست جمهوری ازبکستان به حساب می‌آید.
 
به اعتقاد برخی کارشناسان «تاتیانا کریموا» همسر رئیس‌جمهور این کشور تمام تلاش خود را خواهد کرد تا خود به عنوان جانشین همسرش انتخاب شود که احتمال این مسئله بسیار ضعیف است.
 
البته برای تعیین جانشین رئیس‌جمهور ازبکستان بایستی قانون اساسی این کشور را هم در نظر گرفت. برخی از نیروهایی که می‌خواهند به قدرت برسند خود را برای قیام در این کشور آماده کرده‌اند، اما اینویاتوف در مقابل این قیام‌های خواهد ایستاد، وی فردی با تجربه و کارکشته است و همه جریانات کشورش را به خوبی می‌شناسد و اجازه شکل‌گیری این چنین قیام‌هایی را نخواهد داد.
 
اسم گلناره کریموا هم به عنوان وارث پدرش بر سر زبانهاست. بنا به دستور خود اسلام کریم‌اف، دخترش گلناره کریموا تا به امروز از بسیاری از مسائل سیاسی ازبکستان دور نگه داشته شده بود.
 
بسیاری از فرزندان نخبگان سیاسی ازبکستان تحصیل‌کرده دانشگاه‌های کشورهای غربی هستند و این قابلیت را دارند که به آسانی در سیستم اداره کشورشان نفوذ کرده و ازبکستان را متأثر از تعالیم غربی اداره کنند، اما نباید فراموش کرد که ازبکستان کشوری است که راهی به آب‌های آزاد جهان ندارد و این مسئله بسیاری از سیاست‌های این کشور را تحت تأثیر خود قرار داده است و نخبگان غرب‌گرای ازبکستان تأثیر منفی گرایش به آمریکا را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌اند.
 
مردم ازبکستان از لحاظ تاریخی و فرهنگی میل زیادی به روسیه دارند. مهاجرت و زندگی جمعیت زیادی از شهروندان ازبکستان در روسیه دلیلی بر این ادعاست و به نظر می‌رسد جانشین رئیس‌جمهور این کشور، فردی باشد که به روسیه گرایش داشته باشد.
 
آیا نمایندگان شرکت‌ها و ارگان‌های خدماتی و اقتصادی غیردولتی در ازبکستان در مسئله تعیین جانشین برای ریاست جمهوری ازبکستان مشارکت خواهند کرد؟
 
به طور طبیعی این شرکت‌ها و ارگان‌ها هم در این جنگ سیاسی سهیم خواهند بود، چرا که خیلی از مسائل به این شرکت‌ها و ارگان‌ها وابسته‌اند و اگر حس کنند که خودشان می‌توانند به طور مستقل قدرت را در دست بگیرند در این راه از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند.
 
به احتمال زیاد نخبگان سیاسی ازبکستان فردی را به عنوان رئیس‌جمهور موقت برای این کشور انتخاب خواهند کرد. با اینکه تجربه نشان داده است که رهبران موقت عمر سیاسی طولانی داشته‌اند، اما نخبگان سیاسی ازبکستان در جست و جوی چنین فردی هستند و با اینکه اسم موقت در پسوند این فرد خواهد آمد اما سعی می‌کنند فردی را انتخاب کنند که بسیاری از المان‌های شایستگی برای جانشینی اسلام کریم‌اف را داشته باشد و اگر این چنین انتخابی صورت نگیرد ارگان‌های غیردولتی به تنهایی حاکمیت را در ازبکستان به دست خواهند گرفت.
 
در ازبکستان اپوزیسیون به معنای واقعی وجود ندارد. به نظر می‌رسد جانشین اسلام کریم‌اف از دایره نزدیکانِ وی انتخاب شود که نه به عنوان یک رهبر سیاسی بلکه به عنوان نماینده‌ای از نخبگان سیاسی خواهد شد.
 
نسل جدید را می‌توان به دسته‌های دیگر نسبت داد و به نظر می‌رسد که نسل جدید نخبگان ازبکستان با سیاست غرب‌گرا وارد میدان خواهند شد. جامعه ازبک به شدت محافظه‌کار است و به نظر می‌رسد که بایستی شاهد تغییرات پی در پی در این کشور باشیم.