(تصاویر) ماجرای مک‌فارلین و رسوائیِ "ایران‌گیت"

شاید جدای از رسوایی "واترگیت" که موجب کناره گیری رئیس جمهور امریکا ریچارد نیکسون شد ابعاد هیچ افشاگری ای به اندازه رسوایی موسوم به "ایران - کنترا یا "ایران گیت" پایه های قدرت یک رئیس جمهور در این کشور را لرزانده است؛ اتفاقی که البته با اظهار بی اطلاعی رونالد ریگان و محاکمه چند تن از مقامات نظامی- امنیتی وقت برایش به خیر گذشت.

به گزارش مجله تاریخ فرادید، در مرداد ماه سال 1364 دولت وقت ایالات متحده به ریاست رونالد ریگان جمهوری خواه دست به یک معامله تسلیحاتی با ایران زد که قرار بود از یک سو به آزادی گروگان‌های امریکایی در لبنان منجر شود و از سوی دیگر سود حاصل از آن بر خلاف تصمیم مجلس نمایندگان به شورشیان "کنترا" در نیکاراگوئه داده شود.

این ماجرا که در ایران به "مک فارلین" شهرت دارد بعدها به رسوایی سیاسی دولت ریگان منجر شد و او مجبور شد بعد از آنکه اعلام کرد در جریان اقدام همکارانش در این معامله نبوده مسئولیت آن را بر عهده بگیرد و عذرخواهی کند. 

اما قصه از آنجا آغاز شد كه سرهنگ "اولیور نورث" از اعضای شورای امنیت ملی آمریكا طرحی را آماده کرد که بر اساس آن گروه های شورشی نیكاراگوا موسوم به "كنتراها" كه علیه رژیم "ساندنیست" و ضد آمریكایی "ژنرال اورتگا" می جنگیدند با درآمد ناشی از فروش سلاح های آمریكایی، تقویت و تجهیز شوند. 

نیاز ایران که در آن زمان با رژیم صدام در جنگ بود به خرید موشک های ضد تانک "تاو" از یک سو و از سوی دیگر تمایل امریکا برای بهره بردن از نفوذ ایران برای آزادی گروگان هایش که در دست گروه موسوم به "جهاد اسلامی" در لبنان بودند باعث شد دولت ایالات متحده سعی در برقراری ارتباط با ایران کند. بر این اساس "الیور نورث"، "رابرت مک فارلین" تحلیل گر سازمان سیا و مشاور امنیت ملی رییس جمهور، "جورج کیو" از مقامات شورای امنیت ملی و "هوارد تیچر"مسئول تحویل پول به شورشیان نیکاراگوئه مامور شدند ضمن سفر مخفیانه به ایران از سوی دولت امریکا برای فروش سلاح و آزادی گروگان‌ها با طرف ایرانی وارد مذاکره شوند.

ماه ها پس از این سفر در 11 آبان سال 1365 روزنامه الشراع لبنان ادعا کرد، رابرت مک‌فارلین مشاور امنیت ملی ریگان در یک مأموریت مخفیانه به همراه یک کیک و یک انجیل امضاء شده توسط ریگان به تهران سفر کرده تا از طریق فروش سلاح‌های اسرائیلی به ایرانیان از کمک آنان برای آزادی گروگان‌های آمریکایی در لبنان استفاده کند. این ادعا که بعدها معلوم شد خبر آن توسط سید مهدی هاشمی به این روزنامه داده شده دو روز بعد در جریان سخنرانی هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس در راهپیمائی 13 آبان به نوعی تائید شد و دولت امریکا در برابر رسوایی بزرگی قرار گرفت. هاشمی اعلام کرد مشاورسابق امنیت ملی کاخ سفید با نام مستعار "شون دولین" همراه با پاسپورت ایرلندی به تهران سفر کرده و سعی در مذاکره با مقامات ایرانی داشته است.  

دولت امریکا ابتدا سعی در رد هرگونه ارتباط و فروش سلاح به ایران داشت اما با روشن شدن ابعاد مختلف آن اعلام کرد برای آزادی گروگان‌هایش در لبنان دست به این کار زده است. رونالد ریگان رئیس جمهور امریکا متعاقب این رسوایی در تلویزیون ظاهر شد و اعلام کرد كه مسئولیت همه اقداماتی را كه بدون اطلاع وی روی داده و به تجارت اسلحه در برابر گروگان ها از سوی ایرانی ها منجر شده می پذیرد. همزمان نظرسنجی ها نشان داد كه محبوبیت ریگان از 67 درصد به 46 درصد رسیده است.

در پی این رسوایی کنگره نیز وارد عمل شد و کمیته تحقیق تشکیل داد تا ابعاد مختلف آن را روشن کند؛ گزارش نهایی این کمیته رای به نفع رئیس جمهور بود و تائید می کرد که ریگان در جریان این فعالیت ها نبوده است. چندی بعد نمایندگان كنگره كه عمدتا دموكرات بودند، گزارش دیگری منتشر کردند كه در آن از ریگان به خاطر سهل انگاری در این موضوع به شدت انتقاد شده بود. ریگان در مقابل، تاسف عمیق خود را از این ارتباطات محرمانه با ایران اعلام كرد و تا 3 ماه در برنامه های تلویزیونی حاضر نشد. همچنین در این ماجرا 14 نفر از مسئولین وقت امنیتی نظامی امریکا نیز متهم شدند که از این تعداد 11 تن از جمله وزیر وقت دفاع "كاسپر واینبرگر" محكوم شدند. همگی محکومان بعدها در زمان ریاست جمهوری بوش پسر مورد عفو قرار گرفتند. گزارش تصویری زیر روایتی مصور از اتفاقاتی است که به رسوایی "ایران- کنترا"، "ایران گیت" یا همان مک فارلین شهرت دارد.