آینده اردوغان و ترکیه بعد از کودتای نافرجام

فرارو- یک کارشناس مسائل بین الملل درباره تاثیرات کودتای نافرجام در ترکیه گفت: «دموکراسی در ترکیه قربانی نشد و دنیا نیز می بیند کشوری که قبلا سابقه کودتا داشته امروز با حمایت مردم کودتا در آن نافرجام می ماند و بنابراین این کودتا اتفاقا باعث تقویت دموکراسی در ترکیه خواهد شد.»

به نظر می رسد کودتا در ترکیه نافرجام مانده است اگرچه هنوز بخش هایی از نظامیان در حال مقاومت هستند. با این حال اکنون این سوال مطرح است که اردوغان چه سیاستی در داخل و خارج ترکیه در پیش خواهد گرفت؟ آیا کودتای نافرجام در ترکیه در سیاست های منطقه ای این کشور تاثیرگذار خواهد بود؟

دکتر افشار سلیمانی سفیر پیشین ایران در آذربایجان و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «بعد از نخست وزیری ایلدیریم و قبل از این کودتای نافرجام تحولاتی در عرصه سیاست خارجی ترکیه شروع شده بود که شامل تنش زدایی با روسیه و احیای رابطه با اسرائیل بود و گفته می شد ترکیه قصد دارد در روابط خود با مصر نیز تنش زدایی کند و در واقع دوستان خود را افزایش و دشمنان را کاهش دهد.»

وی ادامه داد: «حتی گفته می شد ترکیه قصد دارد در رابطه با سوریه نیز از وضعیت کنونی خارج شود و نه اینکه با بشار اسد رابطه برقرار کند اما حداقل تحولی در رابطه با سوریه ایجاد کند و تنش ها را کاهش دهد و بیشتر از دیپلماسی استفاده کند و بر جنگ علیه داعش متمرکز شود تا اینکه در کنار مخالفان اسد قرار بگیرد.»

وی افزود: «طبیعتا بعد از شکست این کودتای نافرجام (که البته از همان ساعات ابتدایی مشخص بود به جایی نخواهد رسید چراکه مشابه کودتاهای قبلی در ترکیه نبود) ترکیه بیشتر به سمت تنش زدایی در سیاست خارجی با پیرامون خود خواهد رفت و به سمت اعتمادسازی متقابل و تعامل حرکت خواهد کرد.»

این دیپلمات با سابقه ایران تصریح کرد: «البته پیش از این آقای داود اوغلو از تنش صفر صحبت کرده بود، اما تنش صفر خیلی ایده آل است و تنش می تواند کاهش یابد اما صفر نخواهد شد؛ اما به هر حال ترکیه در دوره جدید به دنبال تنش زدایی در سیاست خارجی است و در عرصه داخلی نیز به دنبال ثبات و برقراری بیشتر امنیت خواهد رفت چنانکه اکنون شاهد هستیم اختلافات با پ ک ک نیز فروکش کرده است.»

سلیمانی در پاسخ به این سوال که وقوع کودتا در ترکیه چه تاثیری بر سیاست های اردوغان خواهد داشت؟، گفت: «به نظر من اردوغان سوار کار خواهد شد و اتفاقا با توجه به حضور گسترده مردم در دفاع از آقای اردوغان ایشان با مشروعیت بیشتری کار را ادامه خواهد داد.»

وی افزود: «البته آقای اردوغان در گذشته یکسری تندروی ها داشت که قبل از کودتا شاهد بودیم به دنبال جبران مافات بود و بعد از کودتا نیز قطعا دوباره سعی نخواهد کرد آن تندروی ها را ادامه دهد چراکه فهمید این مردم هستند که توانستند دولت ترکیه و شخص ایشان را نجات دهند. بنابراین با اتکا به مردم روند تنش زدایی در سیاست خارجی را تشدید خواهد کرد.»

سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است این کودتا از سوی شخص اردوغان مهندسی شده باشد؟، گفت: «این گمانه ناشی از تئوری توهم توطئه است که بنده قبول ندارم. چرا که اولا مشروعیت آقای اردوغان خیلی آسیب ندیده بود و شکست این کودتا نشان داد که ایشان مشروعیت و محبوبیت دارد که مردم به خیابان ها آمدند و از ایشان و دولت دفاع کردند.»

وی ادامه داد: «ثانیا حزب عدالت و توسعه 49 درصد کرسی های پارلمان را بدست آورده و آقای اردوغان هم با رای مستقیم مردم انتخاب شده و دولت را در اختیار دارد و اساسا وارد فرایندی که نتیجه آن مشخص نیست نخواهد شد. یعنی معلوم نبود که اگر این کودتا نمایشی بود در جریان آن ارتش همچنان در این نمایش با اردوغان هماهنگ باقی می ماند.»

وی افزود: «از سوی دیگر اردوغان برای مهار مخالفان دلایل و بهانه های زیادی داشت و به خصوص بعد از حوادث پارک گزی در سال 2013 که این برخوردها را انجام داده بود و حتی قبل از این کودتا چند تن از ژنرال های بازنشسته ارتش دستگیر شده بودند و اتفاقا یکی از دلایل این کودتا این بود که قرار بود این دستگیری ها ادامه یابد و به همین دلیل برای ممانعت از این امر این کودتا خیلی زودتر شروع شد.»

این کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: «بنابراین اردوغان نمی تواند عامل این کودتا باشد چراکه این کودتا ضرر و زیان زیادی برای ترکیه ایجاد می کند و رشته امور را از دست وی خارج می کند.»

سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا این کودتا به وجهه بین المللی ترکیه از این منظر که کشوری دارای دموکراسی و الگو برای بسیاری از کشورها بود آسیب وارد نکرد؟، گفت: «مواضعی که دیگر کشورها در این باره گرفتند به نفع آقای اردوغان و حزب عدالت و توسعه و دموکراسی در این کشور تمام شد و اتفاقا همین دموکراسی و ابزارهای رسانه ای توانست ضامن دموکراسی ترکیه شود.»

وی ادامه داد: «در کودتای موفق سال 1980 رسانه های جدید کنونی وجود نداشت و شاید اگر امروز نیز این رسانه ها وجود نداشت کودتا با موفقیت انجام می شد و آقای اردوغان نمی توانست به مردم پیام بدهد و مردم به خیابان ها نمی آمدند و کسی هم خبردار نمی شد.»

وی افزود: «لذا دموکراسی در ترکیه قربانی نشد و دنیا نیز می بیند کشوری که قبلا سابقه کودتا داشته امروز با حمایت مردم کودتا در آن نافرجام می ماند و بنابراین این کودتا اتفاقا باعث تقویت دموکراسی در ترکیه خواهد شد.»

سفیر پیشین ایران در آذربایجان تصریح کرد: «به عبارت دیگر اکنون مسئولیت اردوغان در تثبیت و تقویت فرایند دموکراسی در ترکیه بیشتر شده است. یعنی اردوغان که خود از درون یک فرایند دموکراسی نیمه بسته در ترکیه به قدرت رسیده بود و در برهه ای کمی تندروی کرد و برخی از حرکت وی به سمت دیکتاتوری صحبت کردند که البته بنده با آن مخالف بودم، اکنون بیشتر به تقویت دموکراسی و حضور مردم توجه خواهد داشت.»

سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا افزایش مشروعیت و محبوبیت اردوغان باعث نخواهد شد ایشان به تندروهای ماههای قبل بازگردد و خط مشی مستبدانه ای را در پیش بگیرد؟، گفت: «خیر؛ اتفاقا این کودتا برای دموکراسی خوش یمن خواهد بود و آقای اردوغان هم از قبل از کودتا به تندروهای خود پی برده بود و شروع به برخی تعدیل ها در سیاست خارجی و داخلی کرده بود و اکنون با حمایت مردم بیشتر به این موضوع واقف شده است.»

سلیمانی در پاسخ به این سوال که آیا امکان کودتای مجدد و فروپاشی دولت ترکیه وجود دارد؟، گفت: «احتمال کودتای مجدد بعید است چراکه دولت آن را جمع و جور کرد و کودتاگران هر توانمندی داشتند بروز دادند و کودتا شکست خورده است.»

سلیمانی در پاسخ به این سوال که هدف نظامیان طرفدار کودتا از راه اندازی این کودتا در ترکیه چه بود؟، گفت: «علاوه بر موضوعی که پیشتر عنوان شد (برنامه دستگیری برخی نظامیان) این بخش از نظامیان احساس کردند با روندی که اردوغان در سیاست خارجی در پیش گرفته و به تنش زدایی روی آورده است موجب تثبیت بیشتر حزب عدالت و توسعه و به نفع حزب حاکم خواهد بود و مشروعیت آن را بیشتر می کند و به همین دلیل خواستند جلوی آن را بگیرند. البته اگر کودتاگران هم پیروز می شدند آنها نیز با روسیه و اسرائیل رابطه برقرار می کردند.»