تغییر عجیب رفتار خانوارها پس از یارانه نقدی

به گزارش خبرآنلاین، بررسی‌های صورت گرفته توسط بانک مرکزی در خصوص سبد درآمدی و هزینه‌ای خانوار نشان می‌دهد پرداخت یارانه‌های نقدی از سوی دولت سبب تغییراتی معنادار در سبد هزینه‌ای خانوارهای ایرانی شده است.

محاسبات نشان می‌دهد در دوره اجرای این طرح سهم هزینه‌ای ملزومات اولیه مانند خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، مسکن، سوخت و بهداشت و درمان افزایش و سهم هزینه‌های غیر ضروری که در قالب مانند تفریح و امور فرهنگی، خرید لباس و کفش و اثاث منزل و تحصیل و ... که در قالب رفاه طبقه‌بندی می‌شوند، کاهش داشته است.

این کاهش در حالی رخ داده است که سهم این امور در سبد هزینه‌ای خانوار پیش از این نیز اندک بود. به این ترتیب خانوار ایرانی پس از هدفمندی یارانه‌ها سیاست انقباضی‌تری را برای اداره زندگی برگزیده است. این بدان معناست اعطای یارانه نقدی به رغم اهداف اولیه تاثیری در بهبود وضعیت زندگی خانوار ایرانی نداشت.

تاکنون 60 یارانه نقدی به ایرانیان یارانه‌بگیر پرداخت شده است؛ به این ترتیب هر ایرانی از ابتدای اجرای این طرح تاکنون دو میلیون و 730 هزار تومان یارانه دریافت کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در حالی که سال پیش از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها سهم خوراک در سبد هزینه‌ای خانوارهای ایرانی 25.2 درصد بود، این سهم در سال‌های پس از اجرای هدفمندی حتی تا رقم 27.2 درصد نیز افزایش یافت. سهم خوراک در سبد هزینه‌ای خانوار سال گذشته به رقم 25.4 درصد بازگشته است.

بر اساس این گزارش، هزینه بهداشت و درمان نیز در این دوره زمانی در سبد هزینه‌ای خانوار افزایشی ملموس را تجربه کرده است.

سهم بهداشت و درمان در سبد هزینه‌ای خانوار پیش از اجرای هدفمندی یارانه‌ها 5.4 درصد بود اما این رقم در سال‌های پس از اجرا به شش درصد رسید.

سهم مسکن نیز با از 33.3 درصد پیش از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها به 35.3 درصد افزایش یافت و سال گذشته این سهم معادل 34.5 درصد گزارش شد. بر اساس این گزارش، بانک مرکزی در سرفصلی تحت عنوان کالا و خدمات متفرقه، افزایشی 2.7 درصدی را گزارش کرده است. به این ترتیب هزینه‌های متفرقه خانوارهای ایرانی از 5.2 درصد در سال پیش از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها به 7.9 درصد در سال گذشته رسیده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم حمل و نقل در سبد هزینه‌ای خانوار از 9.5 در سال 1388 به 8.2 درصد در سال گذشته رسیده است. کاهش سهم حمل و نقل به این ترتیب 1.3 درصد برآورد می‌شود.

این گزارش حاکی است، از دوازده سرفصل مورد بررسی بانک مرکزی در سبد هزینه‌ای خانوارهای ایرانی، هزینه ارتباطات و دخانیات تغییر چندانی را تجربه نکرده است. هرچند قیمت دخانیات و تعرفه مکالمه تلفن در این سال‌ها افزایش یافته اما سهم این دو در سبد هزینه‌ای خانوار ثابت مانده است.

سهم دخانیات در سبد هزینه‌ای پیش از هدفمندی یارانه‌ها 0.4 درصد و پس از آن نیز همین رقم برآورد شده است. سهم ارتباطات نیز با کاهشی اندک از 2.4 درصد به 2.2 درصد رسیده است. این ثبات نیز به معنای استفاده کمتر از وسایل ارتباطی و همچنین دخانیات است.

نمودار زیر نشانگر سهم اقلام مختلف سبد هزینه‌ای یک سال پیش از اجرای هدفمندی یارانه‌ها و سال‌های پس از آن است.