چرا ترکیه به شمال عراق نیرو اعزام کرد

ترکیه این روزها تلاش می‌کند با توجه به چشم‌انداز آینده عراق و پیروزی‌های دولت بغداد در مبارزه با داعش، حضور خود را از اقلیم کردستان به مناطق سنی نشین عراق به خصوص موصل تسری بخشد.

به گزارش فارس، شب گذشته (جمعه) اعلام شد که 130 نیروی نظامی ترکیه به همراه ادوات سنگین شامل 20 تا 25 تانک و نفربر به شمال شرقی موصل رفته و در آنجا مستقر شده‌اند و پس از آن مقامات ترکیه اعلام کردند که  150 تا 300 نیروی خود را به روستای «باشیقه» در حدود 20 کیلومتری شمال شرق شهر موصل اعزام کرده‌اند.

منابع امنیتی ترک نیز علت حضور این نیروها در منطقه را آموزش نیروهای عراقی عنوان کردند که بنا بر اخبار واصله، این نیروها شامل پیشمرگه‌های کرد و نیز سنی‌های اهل موصل هستند که البته این حضور با اطلاع و موافقت نیروهای ائتلاف بوده است.

همچنین اعلام شد که این نیروها، همان نیروهای مستقر در منطقه اقلیم کردستان عراق هستند که به شمال شرق موصل منتقل شده‌اند. منظور از نیروهای مستقر در اقلیم کردستان همان نیروهایی هستند که چند ماه پیش و با افزایش درگیری‌ها بین ارتش عراق و تروریست‌های داعش و اخراج آنها از بخشی از خاک کشورشان در قالب کمک مستشاری و لجستیکی برای آزادسازی موصل وارد عراق شده‌ بودند.

در آن زمان صحبت‌ها مبنی بر حضور مستقیم ارتش ترکیه برای عملیاتی بزرگ به همراه ائتلاف ضد داعش و ارتش عراق بود که احمد داوود اوغلو نخست وزیر ترکیه حضور این کشور را تنها محدود به نیروهای آموزشی و کمک لجستیکی عنوان کرده بود.

گفته شده نیروهایی که شب گذشته به موصل وارد شده‌اند به کمپ محل استقرار نیروهای حشد شعبی، اعزام‌ شده‌اند. نیروهای حشد شعبی شامل نیروهای پلیس سابق شهر موصل و نیروهای داوطلبی هستند که توسط «اثیل النجیفی»، استاندار سابق نینوا تشکیل‌ شده است. قبلاً هم تعدادی از نیروهای ترکیه در این کمپ حضور داشتند.

در واکنش به این حضور بود که دفتر نخست‌وزیری عراق بلافاصله در بیانیه‌ای ضمن واکنش تند به این موضوع اعلام کرد که «نیروهای مسلح ترکیه در نزدیکی موصل، بدون اجازه به عراق وارد شده‌اند و باید سریع‌تر خاک کشور را ترک کنند.»

علاوه بر دولت عراق برخی نمایندگان مجلس این کشور نیز حضور ترکیه را محکوم کردند و در همین زمینه «حاکم الزاملی» رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس عراق گفت که ورود این گروه از نظامیان ترکیه به شمال عراق در راستای ارزیابی واکنش بغداد در قبال اعزام تعداد بیشتری از نظامیان ترکیه و همچنین نیروهای نظامی سعودی صورت گرفته است.

این تحرکات در حالی انجام می‌گیرد که عملیات در رمادی طی روزهای گذشته روندی رو به جلو داشته و انتظار می‌رود که طی یکی دو هفته آینده پاکسازی شود و پس از آن تمرکز نیروهای ارتش و حشد شعبی بر فلوجه خواهد بود و سپس نوبت به موصل خواهد رسید که این روند حدود 2 ماه به طول می‌انجامد.

با توجه به چشم انداز آزادی موصل در ماه‌های آینده، ترک‌ها بین 2 تا 3 ماه زمان برای آموزش نیروهای کرد پیشمرگه و نیز سنی‌های موصلی دارند.

حضور ترکیه آن هم در شرایط کنونی این سؤال را به ذهن متبادر می‌کند که چرا آنکارا در این زمان وارد میدان عراق شده است؟

در همین راستا باید عنوان کرد که ترک‌ها به دو دلیل تاریخی و سیاسی وارد میدان عراق شده‌اند.

دلیل تاریخی اینکه ترک‌ها به طور سنتی موصل را جزوی از خاک خود می‌دانند و بر این باورند که باید در حال حاضر در آنجا نفوذ داشته باشند. این وابستگی به اندازه‌ای است که در سال 1921 و با شکل گیری جمهوری ترکیه، برخی از اهالی موصل خواستار الحاق این منطقه به ترکیه بودند و مقامات ترک نیز هر از چندی با طرح همین ادعاها، در پی مشروعیت بخشی حضور خود در منطقه هستند.

همسایگی عراق با ترکیه دلیل سیاسی است که ترک‌ها را بر آن داشته که به شمال عراق وارد شوند چرا که تحولات در این کشور برای آنکارا از اهمیت برخوردار است. پس از سرنگونی رژیم صدام، این حضور با گسترش روابط با اقلیم کردستان ادامه یافت و به تدریج به گسترش روابط با اهل تسنن عراق نیز انجامید.

این سیاست اما، به کام دولت مرکزی بغداد خوش نیامد و از آن به «دخالت در شئون حاکمیتی و سرزمینی خود» یاد کرد.

دلایل زیادی برای نگرانی و واکنش منفی دولت بغداد به حضور نظامی ترکیه در شمال عراق وجود دارد که از آن جمله ارتباط نفتی اقلیم کردستان با آنکاراست.

در حالی که اختلافات دولت مرکزی و اقلیم کردستان عراق بر سر نفت بیش از یک دهه است که ادامه دارد، دولت ترکیه به اقلیم کردستان این امتیاز را داده که نفتش را به آنها فروخته و از درآمد آن نیز بدون اطلاع دولت مرکزی (عراق) بهره ببرد که البته طی دو سال گذشته این روند کمی بهبود یافته و پول حاصله با نظارت دولت مرکزی به اقلیم پرداخت می‌شود.

آنکارا طی دو سال گذشته و در شرایطی که دولت مرکزی عراق درگیر بحران داعش بود ترجیح داد از معرکه فاصله گرفته و تنها با کردستان عراق که از ثبات نسبی برخوردار بود، ارتباط داشت و از بخشی از کردهای این منطقه برای پیشبرد سیاست‌های خود به خصوص در شمال سوریه و کوبانی استفاده کرد و امروز که شرایط به سود دولت عراق در حال تغییر است، تلاش می‌کند تا تحت عنوان ائتلاف مبارزه با داعش وارد میدان شده تا از سهم حاصله در آینده بی نصیب نماند. این همان چیزی است که دولت مرکزی به خوبی دریافته و با واکنش تند، خواستار خروج ترک‌ها از شمال عراق شد.