خنده‌های نابجای خندوانه

---

یادداشت دریافتی- احمد اولیایی؛ این روز‌ها برنامه خندوانه یکه تاز رسانه ملی ست. برنامه‌ای که خنده و خندیدن را موضوع خود قرار داده و نشاط و شادی را هرشب به خانه بینندگان می‌آورد.

رامبد جوان، جوان خوشفکری ست که توانسته تواناییش را در تولید به رخ بیننده بکشد و خندوانه را به یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های سیما تبدیل نماید.

این روز‌ها بیشترین جذابیت این برنامه را استنداپ کمدی‌ها برعهده دارند. کمدین‌ها در یک مسابقه دو به دو برای خنداندن مخاطب با یکدیگر رقابت می‌کنند. فارغ از اصل لزوم نشاط و خنده، جذابیت خندوانه و بدیع بودن مسابقه بر‌ترین کمدین، اما موضوعات انتخابی کمدین‌ها برای اجرای خود، قابل تأمل است.

تقلید لهجه شیرازی‌ها، استفاده از طنزهای مبتنی بر تقابل جنسیت مرد و زن و حتی تمسخر پدر بعضی از روش‌هایی ست که کمدین‌ها در این مسابقات اتخاذ کرده تا گوی سبقت را در خنداندن مخاطب بربایند.

سجاد افشاریان یکی از کمدین‌ها بود که با تقلید لهجه شیرازی جوک‌های قومیتی را برای خندان مردم بکار برد. مهران غفوریان و علی مسعودی کمدین‌های دیگری که با تمسخر پدرشان سعی در خنداندن مخاطب داشتند و خانم شقایق دهقان که جوک‌های فمینیستی و مبتنی بر تفاوت جنسیت‌ها را دستمایه اجرای خود قرارداده بود.

خنده شاید در بدو امر، هدفی مطلوب باشد اما خنده‌های بدون دلیل به تدریج برای خود موضوع و دستاویز می‌خواهند و همین امر برنامه خندوانه را دچار مشکل خواهد کرد.

خنده‌های الکی و فقدان سوژه و موضوع برای خنده به تدریج در برنامه خندوانه حس می‌شود. از طرف دیگر شباهت‌های بسیاری بین موضوعات خنده در برنامه خندوانه و موضوعاتی که این روز‌ها در شبکه‌های اجتماعی به عنوان جوک انتشار می‌یابد می‌بینیم؛ از شوخی با پدر (مثل ماجراهای پدر و کولر) گرفته تا تمسخر دختران و پسران بر مبنای جنسیت بر‌تر و البته جوک‌های قومیتی.

خنده الکی که خودِ مجری بار‌ها آن را تأیید و سفارش کرده می‌تواند توصیه‌ای نابجا باشد چرا که در مبانی دینی ما نیز خنده بدون دلیل و زیاد نکوهش شده است.

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: کَثرَةُ الضِّحکِ تَمحُو الإیمانَ؛ خنده زیاد، ایمان را محو می‌کند. (میزان الحکمه، ج۷، حدیث ۱۰۹۸۶)

قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: إیّاکَ و کَثرَةَ الضِّحکِ؛ فإنّهُ یُمِیتُ القَلبَ؛ زنهار از خنده زیاد، که آن دل را میمیراند. (میزان الحکمه، ج۷، حدیث ۱۰۹۸۵)

در مورد خنده بی‌جا و بدون تعجب (دلیل)، امیر مومنان علی علیه السلام می‌فرمایند: کَفی بِالمَرء جَهلاً أن یَضحک مِن غیر عَجَب؛ در نادانی انسان همین بس که بدون دلیل بخندد. (غرر الحکم، حدیث ۷۰۵۱)

این روز‌ها در برنامه خندوانه بسیار شاهد خنده‌های الکی و زیاد هستیم. شاید فوایدی نیز بر تلقین شادی به روش خنده الکی و زیاد، قابل اعتنا باشد اما بهرحال توصیه‌های دینی ما هم به مراتب قابل اعتناترند که باید در روند آسیب‌شناسی از چنین برنامه‌هایی به عنوان معیار بررسی شوند.

البته هدف و نیت قلبی رامبد جوان و همکاران وی قطعا شاد کردن مردم و اندوه زدایی از میان مخاطبان بوده و هست و امید ست برنامه خندوانه که موضوع و روش نسبتا جدیدی را انتخاب کرده دچار لغزش‌ها و آسیب‌های عرصه شوخی و خنده نشود و بتواند به مانند روز‌های اول خود، مسیر موفقش را ادامه دهد.