مذاکرات هسته‌ای در دو جبهه

فرارو- تلاش برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای در دوجبهه از سر گرفته می‌شود؛ از امروز در «وین» و از فردا در «کمپ دیوید». در جبهه نخست برای ادامه نگارش متن پیش نویس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در جبهه دیگر برای همراه کردن کشورهای عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس با توافق احتمالی هسته‌ای.

به گزارش فرارو، دور تازه مذاکرات هسته‌ای به منظور ادامه تدوین پیش نویس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) از امروز در وین آغاز می‌شود. این سومین دور از مذاکرات پس از تفاهم ایران و گروه ۱+۵ بر سر چارچوب چگونگی رسیدن به توافق جامع در ۱۳ فروردین ماه در لوزان سوئیس است.

پس از آن تفاهم دو طرف مذاکرات برای تدوین متن نگارش برجام را آغاز کردند. بر همین اساس تاکنون دو دور مذاکره یک دور در وین و دور دیگر در نیویورک پشت سر گذاشته شد که به گفته عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای، حاصل این دو دور مذاکره رسیدن به ۲۰ صفحه متن پیش نویس بوده است.

بعد از مقدمه، بخشی از این ۲۰ صفحه، مربوط به فعالیت هسته‌ای و بخشی مربوط به لغو تحریم‌ها و بخشی هم جدول زمانی آن است. هر چند به گفته عراقچی همین ۲۰ صفحه هم کامل نیست چرا که هنوز متن تهیه شده مملو از پرانتزهایی است که روی آن توافقی وجود ندارد و دو طرف باید در مذاکرات آینده تلاش کنند این پرانتز‌ها را به متون توافقی تغییر دهند.

جبهه اول؛ وین
بر همین اساس از فردا هیات‌های مذاکره کننده ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ در وین در راستای کم کردن پرانتز‌ها و توافق بر روی موارد اختلافی با یکدیگر مذاکره کنند.

این مذاکرات هم همچون دو دور قبلی در سطح معاونان و کار‌شناسان برگزار می‌شود. سرپرستی هیات معاونان تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران را سید عباس عراقچی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه بر عهده دارد و مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه او را در این مذاکرات همراهی می‌کند.

سرپرستی هیات کار‌شناسان تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران هم همچون اداوار گذشته بر عهده حمید بعیدی‌نژاد، مدیرکل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت خارجه بر عهده دارد که به موازات مذاکرات معاونان به همراه کار‌شناسان کشورهای عضو گروه ۱+۵ تلاش خواهند کرد تا رسیدن به متن پیش نویس را سرعت بخشند.

بعیدی‌نژاد در آستانه دور تازه گفت‌و‌گوهای هسته‌ای، هدف مذاکرات وین را کم کردن پرانتز‌ها و توافق بر روی موارد اختلافی عنوان کرده و گفته بود: همکاران ما دوره‌ سختی را در زمینه کار بر روی عبارت‌بندی مباحث سیاسی، فنی و حقوقی در تفاهم سیاسی پیش رو دارند که کاری شبانه‌روزی است و کاری است که تا روز و ساعت آخر مذاکرات مستمرا و بدون کمترین وقفه‌ای باید ادامه یابد.

در آن سوی میز هم ریاست هیات معاونان گروه ۱+۵ هم بر عهده هلگا اشمیت، معاون فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا است. او امروز و فردا به صورت دوجانبه با تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران مذاکره خواهد کرد تا از فردا سایر هیات‌های مذاکره کننده خود را به وین برسانند.

بر اساس اعلام وزارت خارجه آمریکا، هیات مذاکره کننده این کشور که متشکل از نماینده شورای امنیت ملی کاخ سفید و کار‌شناسان کنترل سلاح، تحریم‌های اقتصادی و انرژی هستند، فردا (چهارشنبه) وارد وین می‌شوند. سرپرستی این هیات را همچون گذشته وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا، بر عهده خواهد داشت.

با وجود انتظاری که پس از تفاهم لوزان حاصل شده بود و امیدواری‌ها به منظور رسیدن به توافق جامع در مدت زمان کوتاه را افزایش داده بود، مذاکرات نگارش متن برجام با کندی پیش می‌رود. کندی این دور از مذاکرات ناشی از اختلافاتی است که پس از تفاهم لوزان به خصوص بر سر چگونگی لغو تحریم‌های ایران پس از توافق جامع بروز پیدا کرد.

این اختلاف سبب شد که حتی دور نخست مذاکرات تدوین پیش نویس متن برجام در وین به رفع سوتفاهمات و اختلافات ایران و آمریکا درباره چگونگی رفع تحریم‌ها اختصاص پیدا کند.

این اختلاف پس از تفاهم لوزان به این دلیل بروز پیدا کرد که هیات مذاکره کننده هسته‌ای ایران اعلام کرد که بر پایه تفاهم حاصل شده تمامی تحریم‌های ایران پس از توافق جامع لغو خواهد شد در حالی که آمریکاهایی مدعی شدند که تحریم‌های ایران نه یکباره بلکه دوره‌ای لغو می‌شود.

بر این اساس از تفاهم لوزان به بعد، در وین و نیویورک، دو طرف تلاش کردند تا به راه حلی برای این اختلاف برسند و متنی را در پیش نویس برجام بگنجانند که مورد توافق هم ایران و هم آمریکا واقع شود. همین امر نیز به نظر می‌رسد که به مانع اصلی در پیشبرد سریع تدوین نگارش متن برنامه جامع اقدام مشترک تبدیل شده است.

جبهه دوم؛ کمپ دیوید
اما مذاکرات وین میان هیات‌های مذاکره کننده ایران و گروه ۱+۵ برای پیشبرد متن برنامه جامع اقدام مشترک به منظور کم کردن پرانتز‌ها و کاهش اختلافات در حالی تا آخر هفته در وین دنبال می‌شود که همزمان در آمریکا، مذاکرات میان رییس جمهوری آمریکا و سران کشورهای عرب منطقه به منظور همراه کردن اعراب با توافق احتمالی هسته‌ای ایران در جریان است.

باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا، سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را به کمپ دیوید ایالات اورلاندو دعوت کرد تا آن‌ها را در جریان جزییات مذاکرات هسته‌ای و توافق احتمالی با ایران قرار دهد.

کشورهای عرب منطقه و در راس آن‌ها عربستان سعودی، همواره نگرانی خود را از هرگونه توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های بزرگ جهانی که می‌تواند جایگاه منطقه‌ای و بین المللی جمهوری اسلامی به عنوان یک رقیب منطقه‌ای ارتقا بخشد را اعلام کرده‌اند.

با این حال به نظر می‌رسد که بر خلاف نظر و رویکرد اعراب منطقه، کشورهای عضو گروه ۱+۵ و به خصوص ایالات متحده آمریکا تصمیم خود برای پایان دادن به ربع قرن چالش حول محور برنامه هسته‌ای ایران گرفته‌اند.

درک این واقعیت هم سبب شده است که سران کشورهای عرب منطقه این دعوت را بی‌پاسخ بگذارند و با وجود برنامه ریزی از قبل انجام گرفته، از میان ۶ کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، یعنی عربستان، بحرین، امارات، عمان، قطر و کویت تنها سران دو کشور قطر و کویت دعوت رییس جمهوری آمریکا را قبول کردند.

امری که نشانگر وجود شکاف و اختلاف میان اعراب منطقه به خصوص عربستان با آمریکا بر سر توافق احتمالی هسته‌ای با ایران تعبیر شد.

در همین حال دیروز روزنامه نیویورک‌تایمز، از قول برخی مقامات آمریکایی و عربی مدعی شده بود ملک سلمان و سران برخی دیگر از کشورهای عربی با هدف اعلام نارضایتی از وضعیت مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه ۱+۵ از سفر به واشنگتن خودداری می‌کنند.

هر چند با بالا گرفتن این گمانه زنی‌ها، عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در کنفرانس خبری در سفارت این کشور در واشنگتن گفت: عدم حضور سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در نشست کمپ دیوید به هیچ وجه نشانگر وجود اختلاف میان دو کشور نیست.

وی افزود: ما به سخن آمریکا اطمینان کامل داریم و هیچ شکی در مورد پایبندی آمریکا نسبت به امنیت عربستان و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نداریم.

پیش از این برخی رسانه‌های آمریکایی گزارش کرده بودند که در نشست کمپ دیوید، سران کشورهای عرب منطقه از آمریکا درخواست خواهند کرد که در جهت افزایش امنیت کشورهای منطقه نسبت به ایجاد یک سیستم دفاعی منطقه‌ای اقدام کند.

هر چند به گفته «رابرت مالی»، هماهنگ‌کننده کاخ سفید در امور خاورمیانه، شمال آفریقا و منطقه خلیج فارس این درخواست پیش از نشست کمپ دیوید رد شده است.

به گزارش فارن پالسی، رابرت مالی در جمع خبرنگاران اعلام کرد که «رئیس‌جمهور این کشور درخواست کشورهای حاشیه خلیج فارس برای معاهده‌های دفاعی را رد کرده است.» به گفته او، آمریکا از «چند هفته پیش» این موضوع را به اطلاع متحدان عربی خود رساند که معاهده دفاعی با آن‌ها امکان‌پذیر نیست.

بر این اساس نشست کمپ دیوید تنها نشست است برای اطلاع از تصمیم ایالات متحده آمریکا برای رسیدن به توافق جامع و این نشست نمی‌تواند تهدیدی علیه توافق احتمالی هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ و یا موقعیت منطقه‌ای ایران در خاورمیانه باشد.