اجرای فاز دوم فیلترینگ هوشمند

روی‌کارآمدن دولت‌یازدهم با گسترش بیش‌ازپیش نقش شبکه‌های اجتماعی نوظهور و برنامه‌های موبایلی مانند وایبر، واتس‌آپ و اینستاگرام همزمان شد؛ برنامه‌هایی که دلواپسی برخی از کاربران و مسوولان را در پی داشت و پخش‌شدن برخی از مفاهیم از طریق آنها در نهایت منجر به اعتراض و اخطار قوه‌قضاییه به دولت و به‌ویژه وزارت ارتباطات شد. دولت مصمم بود راهی متفاوت از گذشته را در پیش گرفته و پروژه فیلترینگ هوشمند را اجرا کند تا از پیوستن نام این شبکه‌ها به فهرست فیلترینگ جلوگیری شود.

فیلترینگ هوشمند طبق تعریف وزارت ارتباطات، نوعی از فیلترینگ است که به مسدودشدن یک‌سایت به‌طورکامل نمی‌انجامد؛ بلکه تنها بخشی از یک‌سایت را از دسترس خارج می‌کند که طبق قانون، به انتشار مفاهیم مجرمانه پرداخته است. با این‌حال آنچه در اظهارات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات قابل تامل بوده، این است که مرحله‌اول فیلترینگ هوشمند از طریق یک‌نرم‌افزار و روی یک‌شبکه اجتماعی اجرا شده که طبق گزارش، این اجرا ٨٣درصد موفق بوده است.

از این‌رو به گفته محمود واعظی، وزارت ارتباطات تصمیم دارد مرحله‌دوم اجرای فیلترینگ هوشمند را توسعه داده و با استفاده از دونرم‌افزار، آن را در سایت‌های دیگر نیز پیاده‌سازی کند. البته او به این نکته نیز اشاره می‌کند سیاست وزارت ارتباطات در مورد فیلترینگ این است که مردم از شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده کنند؛ گرچه میزبانی این شبکه‌ها در داخل کشور است و چون مردم هنوز به‌خوبی فرهنگ استفاده از شبکه‌های اجتماعی را ندارند، ممکن است اطلاعات و عکس‌های شخصی خود را منتشر کنند و این اطلاعات از طریق کشورهایی که میزبانی شبکه‌های اجتماعی خارجی را دارند، ممکن است مورد سوءاستفاده قرار گیرد. بنابراین بر لزوم حفظ حریم شخصی مردم تاکید می‌شود. به گفته واعظی وزارت ارتباطات از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های داخل کشور برای ایجاد شبکه‌های اجتماعی داخلی حمایت کرده و امکانات مورد نیاز را در اختیار آنها قرار می‌دهد.

با نگاهی به نحوه تبادل اطلاعات از طریق پهنای باند و اینترنت، می‌توان به‌نحوه عملکرد این سیستم پی برد. این نوع فیلترینگ درواقع سیستمی است که گلوگاهی را روی پهنای باند ایجاد می‌کند تا از طریق آن محتوای سایت‌های مختلف را بررسی کند. پیش‌بینی برخی افراد از عواقب اجرای فیلترینگ هوشمند درنهایت کمترشدن سرعت اینترنت نسبت به وضعیت فعلی بود. درهر‌حال به گفته وزیر، دولت از ابتدا این را وظیفه خود می‌دانست که با اجرای طرح فیلترینگ هوشمند در زمینه پاکسازی سایت‌ها از محتوای مجرمانه تلاش کند.

 او می‌افزاید: در این زمینه تا به حال تلاش گسترده‌ای انجام شده است و همان‌طور که متخصصان در همه‌‌جای دنیا در بحث محتوای اینترنتی فعالیت می‌کنند، در ایران نیز فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد.

 به گفته او این امر درواقع یک جنگ نرم است که با تمام وجود تلاش می‌کنیم اهداف کشور در راستای ارایه اینترنت قابل استفاده و پاک محقق شود. او ادامه می‌دهد: فضای مجازی نیز ممکن است مانند فضای واقعی کشور، آلودگی‌هایی را داشته باشد. فیلترینگ هوشمند در سه‌مرحله یک‌ماهه، سه‌ماهه و شش‌ماهه اجرا می‌شود که مرحله‌اول آن سپری شده است و ما در حال ورود به مرحله بعد هستیم.

رویکرد دولت‌یازدهم نسبت به بخشی از محتوای به‌اصطلاح مجرمانه یا غیراخلاقی، روی شبکه اینترنت متفاوت است. این دولت تصمیم داشت به گردش آزادانه اطلاعات کمک بیشتری کند بنابراین راه دیگری را برای اعمال کنترل و نظارت بر محتوای اینترنتی در نظر گرفت و آن طرح دوباره بحث فیلترینگ هوشمند و ادامه پروژه ناتمام این نوع فیلترینگ بود.

با این وجود شاید مهم‌ترین پرسش قابل طرح از سوی کاربران این باشد که آیا اجرای فیلترینگ هوشمند همان‌طور که پیش‌بینی شده بود، باعث این کاهش سرعت شده است؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت شرکت ارتباطات زیرساخت که وظیفه پیاده‌سازی فیلترینگ هوشمند را بر درگاه‌های اینترنتی و پهنای باند دارد، به ارایه توضیحاتی درباره تاثیر احتمالی فیلترینگ هوشمند در کاهش سرعت اینترنت در روز‌های گذشته پرداخته است. به گزارش ایسنا، بر اساس این توضیحات، طرح فیلترینگ هوشمند در ایران در مرحله مطالعاتی و فاز مقدماتی قرار دارد بنابراین نمی‌تواند در کاهش سرعت اینترنت در کشور چندان تاثیری داشته باشد. همچنین این شرکت که تنها پیاده‌ساز و اجرا‌کننده سیاست‌های فیلترینگ هوشمند است، تنها این پروتکل را در مورد برنامه شبکه اجتماعی اینستاگرام به‌کار گرفته است و امکان کاهش سرعت اینترنت در سایر سایت‌های اینترنتی وجود ندارد.