سازمان مدیریت و برنامه؛ از انحلال تا احیا

فرارو- سازمان مدیریت و برنامه ریزی پس از 6 سال توقف مجددا احیا شد. این سازمان که وظیفه نظارت بر برنامه های کلان کشور را داشت در دوران ریاست محمود احمدی نژاد منحل شده بود.

به دستور رئیس جمهور، شورای عالی اداری احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور با سازمان های مدیریت و برنامه ریزی استانی را در دستور کار خود قرار داد و با ادغام دو معاونت «برنامه ریزی و نظارت راهبردی» و «توسعه مدیریت و سرمایه انسانی» اقدام به لغو مصوبه دولت گذشته کرد. 
 
محمدباقر نوبخت، معاونت نظارت و راهبردی رییس جمهور اعلام کرد که  میزان اختیارات، صلاحیت ها و چگونگی ارتباط و تعامل سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ها و استانداری ها در جلسه مشترکی که بین رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزیر کشور برگزار می شود، تعیین خواهد شد.

به عقیده سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادی «احياي سازمان مديريت و برنامه ريزي به روند اقتصادي کشور نظم مي دهد. طي سال هاي گذشته که سازمان برنامه به دليل ايده هاي دولت قبل تعطيل شده بود، عملا اقتصاد کشور از ريل توسعه خارج شد و وضعيتي حاکم شد که در نهايت همه مردم وخامت آن را درک کردند. در حال حاضر هم بايد بازگشت سازمان برنامه را به فال نيک گرفت».
 
پیشنیه سازمان مدیریت و برنامه ریزی به حدود 65 سال پیش بازمی گردد. دولت وقت ایران تصمیم گرفت تا برای هماهنگ کردن برنامه های عمرانی خود هیئتی با نام «هیئت عالی برنامه» تشکیل دهد. پس از این با ایجاد تغییراتی در وظایف و تشکیلاتی اداری هیئت مذکور به «سازمان برنامه و بودجه» تبدیل شد.
 
پس از آن در سال 1378 برای یکپارچه کردن برنامه های توسعه، این سازمان و سازمان امور اداری و استخدامی کشور ادغام شدند و «سازمان مدیریت و برنامه ریزی» به وجود آمد. 
 
سازمان مدیریت؛ مانع فعالیت دولت احمدی نژاد
با روی کار آمدن دولت نهم، زمزمه های تغییر بیشتر به گوش رسید.  احمدی نژاد، این سازمان را محدود کننده اختیارات خود در زمینه اختصاص بودجه و اجرای برنامه های دولت می دانست و دو سال پس از رسیدن به ریاست جمهوری، آن را منحل کرد. شاید بتوان گفت که اولین جرقه انحلال این سازمان با دستور الحاق سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان‌ها به استانداري‌هاي سراسر كشور زده شد. این اقدام با هدف تمركززدايي، تسريع در امور استان‌ها و پيشرفت در امر سازندگي و عمران آن‎ها صورت گرفت. در همين راستا از آبان 1385 هيئت هفت نفره‎اي در دولت تشكيل شد كه وظيفه اصلي آن بررسي ادغام سازمان‌ مديريت در استانداري‌ها بود.

دو ماه بعد و در جريان بررسي‎هاي لايحه بودجه سال 86، دولت وظيفه پرداخت حقوق كاركنان دولت را هم كه پيش از اين برعهده سازمان مديريت بود، به وزارت اقتصاد محول كرد.  روند پرداخت حقوق كاركنان دولت پیش از این به اين‎گونه بود كه پس از تصويب ميزان حقوق پرداختي در بودجه سالانه، دستگاه‌ها رقم مورد نظر را در اختيار سازمان مديريت قرار مي‎دادند و سازمان مديريت، حقوق كاركنان دولت را مجدد به دستگاه‌هاي دولتي اختصاص مي‎داد. اما در آن زمان مقامات دولتي معتقد بودند با اين تصميم و متمركز شدن وظيفه پرداخت حقوق در وزارت اقتصاد، حدود 1500 ميليارد تومان صرفه‎جويي انجام خواهد شد.

نهایت این اقدامات آن بود که در تیرماه 1386 با تصويب شوراي عالي اداري، سازمان مدیریت و برنامه ریزی منحل و وظایف آن به معاونتی تازه تاسیس در نهاد ریاست جمهوری به نام "معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور" محول شد.

پیش از این رئیس سازمان مذکور به عنوان معاون رئیس جمهور به فعالیت خود ادامه می داد و از لحاظ تشکیلاتی از ریاست جمهوری مجزا بود اما با تغییر روند کاری این سازمان در دوران احمدی نژاد، این سازمان زیر نظر ریاست جمهوری فعالیت می کرد. به این معنا که دیگر امور بودجه ریزی، امور استخدامی و برخی از دیگر مسئولیت های هفت گانه این سازمان در قالب دو معاونت جدید زیر نظر رئیس جمهوری  اداره می شد تا فعالیت های این نهاد به طور مستقیم زیر نظر رئیس جمهور پیگیری شود. 

این اقدام مخالفان و موافقانی داشت. بسیاری از مخالفان این انحلال استدلال می‌کردند که دولت نمی‌تواند سازمانی که به‌دست مجلس تصویب شده را منحل کند. موافقان نیز مدعی بودند که این انحلال نیست بلکه یک ادغام است.

 با این حال سازمان مدیریت که باید بودجه های سالانه را بر اساس اهداف برنامه تنظیم می کرد و اجرای آن را مورد نظارت قرار می داد، منحل شد تا دولت بدون ضابطه و برنامه مسیر دیگری را برای اقتصاد رقم بزند.
 
احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی یکی از وعده های دولت روحانی بود و حال به گفته بسیاری از کارشناسان با عملی کردن آن  نظم به برنامه های کشور بازخواهد گشت.