دو سال و اندی است که
«لوران جاگاریان»، به‌عنوان سفیر فدراسیون روسیه در تهران، مشغول به‌کار
شده است. محوطه عریض و طویلی در تقاطع نوفل‌لوشاتو و خیابان حافظ، به سفارت
جمهوری فدراسیون روسیه اختصاص دارد که جزو یکی از بزرگ‌ترین املاک وابسته
به سفارتخانه‌ها در تهران است. در محل سفارت روسیه بخش بزرگی از تاریخ
ایران و البته جهان بنا شده است؛ کنفرانس تهران در ایوان پاییزی همین
ساختمان که چند ستون بلند و پنجره‌هایی ساده دارد، برگزار شد. با حضور سه
رییس‌جمهوری تاثیرگذار جهان؛ «فرانکلین روزولت» رییس‌جمهوری آمریکا،
«وینستون چرچیل» نخست‌وزیر انگلیس و «ژوزف استالین» رییس‌جمهوری شوروی.
آنها روزهای ششم تا نهم آذر 1322 و در بحبوحه جنگ دوم جهانی، نقشه‌های جنگی
و استراتژی نظامی خود را درباره شرایط بین‌المللی در این کنفرانس تبیین
کردند و در مورد تقسیم ممالک جهان به مناطق نفوذ خود، به توافق‌هایی
رسیدند، بعد عکس یادگاری خود را روی ایوان این سفارت انداختند.
اما در
محوطه همین سفارت درگیری‌ها در جریان اجرای توافق ترکمانچای، بر سر
برگرداندن زنان گرجی، به بهای جان سفیر روسیه، «گریبایدوف» تمام شد. حالا
حیاط پاییزی این سفارت استخر بزرگی دارد با درخت‌هایی که پاییز به جانشان
نشسته. سفیر روسیه سرش شلوغ است و برای مصاحبه نیم‌ساعت بیشتر وقت نمی‌دهد.
با آمدن دو مقام ارشد دولت روسیه به تهران و البته روابط پرفرازونشیب دو
کشور، سوالات زیادی وجود دارد که انتظار داریم سفیر به آنها پاسخ بدهد.
وزیر خارجه روسیه در مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران در ژنو نیز نقش
ویژه‌ای داشته و با سفری که اواخر هفته گذشته به تهران داشت، دو وزیر
ایرانی و روس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور را تشکیل
دادند.
رییس روس این کمیسیون الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه و رییس
ایرانی این کمیسیون نیز بیژن نامدار زنگنه است. شب گذشته نیز در راستای
همین مذاکرات گروه 14نفره‌ای از وزارت انرژی روسیه برای مذاکره با وزیر نفت
به تهران آمدند. لوان جاگاریان، سفیر روسیه قبلا کاردار موقت روسیه در
تاجیکستان بود. او خوب فارسی حرف می‌زند و مصاحبه بدون نیاز به مترجم انجام
می‌شود. می‌گوید که جواب‌های کوتاهی برای سوالاتمان دارد، هم از این بابت
که وقت زیادی ندارد و هم از این باب که نمی‌خواهد «به کوچه علی چپ بزند.»
او تلاش‌های گسترده‌ای برای افزایش همکاری‌های اقتصادی تهران- مسکو را در
برنامه خود دارد؛ چه آنکه مبادلات تجاری دو کشور در یکی، دوسال اخیر کاهش
یافته است. همه اینها در حالی است که مسکو و تهران همیشه اذعان دارند که
روابط سیاسی گرمی دارند.
آقای سفیر تحریم‌های جدید علیه تهران توسط وزارت خزانه‌داری
آمریکا تصویب شده که روسیه هم در این مورد موضع‌گیری کرد، البته دولت
آمریکا هم گفت که این تحریم‌ها در راستای تحریم‌های پیشین بوده است.
می‌خواهم نظر دولت روسیه را در این مورد بدانم که با توجه به این تحریم‌ها،
آیا توافق ژنو، یک توافق شکننده خواهد بود یا راهی وجود دارد که این توافق
از بین نرود؟
فدراسیون روسیه همیشه مخالف تحریم‌های یکجانبه چه از طرف ایالات‌متحده
آمریکا و چه از طرف اتحادیه اروپا بوده است. ما به‌همراه سفرای کشورهای
مختلف تاکید می‌کنیم که تنها راه حل‌وفصل مشکلات به‌وجودآمده، مذاکره و
راه‌حل سیاسی است نه اینکه طرفین با زور و تحریم‌های یکجانبه با مشکلات
برخورد کنند. من فکر می‌کنم این تحریم‌ها هیچ کمکی به ادامه روند مذاکرات
نمی‌کند. همان‌طور که شما گفتید وزارت‌خارجه روسیه در بیانیه‌ای موضع اخیر
فدراسیون روسیه را اعلام و تاکید کرد ما چه در گذشته و چه آینده تلاش داریم
برای ادامه روند مثبتی که از ژنو شروع شده است، این مشکلات را برطرف کنیم.
شما فکر می‌کنید توافقی که در ژنو انجام گرفته، توافقی است که با حرکت یکی از اعضا از بین برود؟ به نظر شما این توافق شکننده است؟
ما به‌عنوان یک دیپلمات همیشه باید خوشبین باشیم، نه بدبین. اگر بدبین
باشیم باید از دیپلماسی برکنار شویم. ما دیپلمات‌ها، همواره باید تلاش کنیم
که هیچ‌کس نتواند کارشکنی کند، باید جلو این اتفاق را بگیریم.
اما واقع‌بینی هم بخشی از دیپلماسی است.
واقع‌بینی از یکسو و خوشبینی از سوی دیگر. باید خیلی تلاش کنیم که بعضی
مشکلات که به وجود می‌آید را بتوانیم با رایزنی با دوستان چینی و کشورهای
دیگر که عضو 1+5 هستند حل کنیم، تا توافقاتی که در ژنو برای شش‌ماه امضا
شد، به‌طور کامل اجرا شود، شرایط دیگری وجود ندارد به‌خصوص سفر اخیر آقای
«آمانو» (رییس آژانس انرژی اتمی)، با توجه به توافقاتی که با آقای صالحی
رسیده‌اند، مرا بسیار امیدوار کرد، این دو موضوع باید همراه با هم پیش
برود.
در نشست خبری وزرای‌خارجه ایران و روسیه، آقای ظریف بر نقش
مثبت آقای لاوروف، (وزیر خارجه روسیه) در مذاکرات هسته‌ای ژنو تاکید کردند.
در ژنو شاهد این بودیم که مذاکرات سه‌جانبه ایران، روسیه و چین چقدر آنها
را به نتیجه نزدیک کرد، ایران انتظار ایفای نقش مثبت را از روسیه دارد، اگر
آمریکا عهدشکنی کند، روسیه آماده است که میانجیگری کرده و نقش ویژه خود را
ایفا کند؟
بله. من دوسال است که در ایران سفیر هستم. چه قبلا که شورایعالی امنیت
مسوولیت پرونده هسته‌ای داشت و چه اکنون که دوستان وزارت امورخارجه روی این
موضوع کار می‌کنند، ما تماس‌های خیلی منظم و فعالی با یکدیگر داریم. در
روند مذاکرات و در مراحل مختلف همواره تلاش می‌کردیم که مذاکرات مثبت و
سازنده باشد و همیشه از طرفین خواستیم که خویشتنداری کرده و شفافیت بیشتری
از خود نشان دهند.
ممکن است آقای لاوروف (وزیرخارجه روسیه) با آقای کری (وزیرخارجه آمریکا) دیدار دوجانبه‌ای در این مورد داشته باشند؟
همه‌چیز امکان‌پذیر است. آقای کری و لاوروف به دلایل مختلف با یکدیگر
ملاقات‌های زیادی دارند. مثلا در ماه ژانویه در ژنو، کنفرانس ژنو2 در مورد
سوریه برگزار می‌شود و فکر می‌کنم اگر این ملاقات‌ها صورت گیرد، حتما آقای
لاوروف با آقای کری راجع به موضوع هسته‌ای ایران مذاکره می‌کند، چون برای
ما این موضوع بسیار اهمیت دارد.
قرار است آقای لاوروف با خانم اشتون دیدار داشته باشند که گفته
شده غیر از موضوع ایران در مورد موضوع اوکراین با هم صحبت کنند، این موضوع
را تایید می‌کنید؟
همه‌چیز امکان‌پذیر است. من نمی‌دانم جدول کار آقای لاوروف چطور است (با
خنده) اما می‌دانم که همه‌چیز امکان‌پذیر است. شما می‌دانید که موضع روسیه
نسبت به حوادث اوکراین چگونه است. ما به مداخله خارجی در امور داخلی
کشورهای مستقل اعتقاد نداریم و آن را محکوم می‌کنیم. فقط و فقط مردم
اوکراین حق دارند که سرنوشت خودشان را تعیین کنند، هیچ‌کس نمی‌تواند با زور
به آنها دیکته کند که با غرب یا با شرق باشید.
ما با کشور روسیه یک تجربه مشترک مهم داریم، آن‌هم نیروگاه
بوشهر است. از جدیدترین وضعیت نیروگاه بوشهر به ما خبر می‌دهید؟ تولیدش
چقدر است؟
نیروگاه صددرصد در حال کار است. فعالیت این نیروگاه به مدت دوسال ضمانت
دارد و کارشناسان ما حضور دارند. مهم این است که ما آماده همکاری با دوستان
ایرانی خود هستیم اما قبل از اینکه به‌کار خود ادامه دهیم باید یک سند
یعنی پروتکل الحاقی به قراردادی که سال 1992 امضا شده، اضافه شود. طرفین
باید این سند را امضا کنند. در حال حاضر طرف روس و ایرانی باید با هم
مذاکره کنند و ما برای این کار آمادگی داریم.
این پروتکل الحاقی باید بین چه کسانی امضا شود؟
این موضوع قرارداد جدیدی نیست بلکه یک پروتکل الحاقی برای قرارداد قبلی است که باید بین دو دولت امضا شود.
الان چند نفر از اتباع شما در نیروگاه بوشهر حضور دارند؟
نمی‌دانم. باید از دوستان و میزبان ایرانی سوال کنید شاید تعدادشان کمتر از هزارنفر باشد که بیشتر آنها اتباع اوکراین هستند.
ایران در جریان نیروگاه بوشهر با تاخیرهای زیادی در تحویل
نیروگاه روبه‌رو بود و همیشه این سوال ایجاد می‌شد که علت این تاخیرها
چیست؟ برخی معتقدند که علت تاخیر در تحویل نیروگاه بوشهر سیاسی بوده؟
نخیر، فقط دلیل فنی بوده. تاخیر تحویل نیروگاه بوشهر دلیل سیاسی نداشت ما همیشه روابط دوستانه‌ای با ایران داشتیم.
اما برخی معتقدند از ابتدا پذیرفتن مسوولیت این نیروگاه توسط
روسیه، که کشور دیگری پایه آن را بنا گذاشته بود، منطقی نبود. آیا این
موضوع موجب ایجاد تاخیر در تحویل نیروگاه شد؟
بگذارید این را به شما بگویم که برخی دیگر از کشورهای خارجی قرار بود در
این پروژه شرکت کنند که بعدا در نتیجه فشار آمریکا در مراحل مختلف از
همکاری خودداری کردند. این موضوع مشکلات جدیدی را ایجاد کرد ولی ما باید به
جلو می‌رفتیم. تجربه تلخی که در جریان نیروگاه بوشهر داشتیم را باید مد
نظر قرار بدهیم تا در آینده اینگونه تاخیرها رخ ندهد.
نیروگاه دومی که گفته شده با همکاری روسیه ساخته می‌شود در
قالب توسعه نیروگاه بوشهر است یا یک نیروگاه دیگر و بعد از امضای این
پروتکل الحاقی، اجرایی می‌شود؟
بله، بعد از امضا پروتکل اجرایی می‌شود.
شما در صحبت‌هایتان به کنفرانس ژنو 2 اشاره کردید، اما هنوز
مشخص نشده که شرکت‌کنندگان در این مذاکره درباره دولت انتقالی چطور عمل
خواهند کرد، آقای لاوروف گفته که بر اساس تعهدات ژنو1 انجام می‌شود.
برای تشکیل دولت انتقالی که در اعلامیه ژنو1 تاکید شده، فقط طرف‌های سوری
مذاکره می‌کنند و کشورهای خارجی در آن تصمیم‌گیر نیستند، فقط دولت سوریه و
مبارزان سوریه و مردم سوریه در این مورد تصمیم می‌گیرند. ما یعنی خارجی‌ها
فقط باید شرایط مناسب مذاکره را فراهم کنیم تا اختلافات بین طرفین حل‌وفصل
شود.
شما در مورد حضور دولت سوریه صحبت می‌کنید خب دولت مستقر سوریه، دولت بشار اسد است.
بله.
ولی تاکنون معترضان به مذاکره با دولت بشار اسد موافق نیستند،
بر این مبنا می‌توان احتمال داد که مذاکره ژنو2 از الان به بن‌بست رسیده
است؟
به نظرم باید منتظر ماند تا 22ژانویه مذاکره شروع شود بعد دید که نتیجه‌اش چه می‌شود. ما تلاش می‌کنیم که به نتایج مثبتی برسیم.
آقای لاوروف و پوتین درباره قضیه سپر دفاع‌موشکی موضع انتقادی گرفتند.
بله، همیشه روسیه مخالف بوده.
اما از طرف دیگر بحث اسراییل هم مطرح است. بالاخره روسیه
می‌خواهد از یکسو با غرب و اسراییل هماهنگی ایجاد کند و از سوی دیگر منافع
مشترکش با ایران قرار دارد. آیا همچنان می‌توانید بر سر برچیدن سپر
دفاع‌موشکی در ترکیه، اسراییل را راضی نگه دارید؟
چنین چیزی نیست. چه کسی تردید دارد که سپر دفاع‌موشکی در منطقه اصلا ضرورت ندارد. کسی تردید نمی‌کند.
ولی روسیه در قضیه ایران به‌ویژه در مذاکرات هسته‌ای با مخالفت‌های اسراییل مواجه بوده؟
روسیه در گفت‌وگوها و تماس با کشورهای خارجی همیشه معتقد بوده که ایران
حق استفاده از انرژی اتمی برای اهداف صلح‌آمیز دارد و روسیه این حق ایران
را به رسمیت می‌شناسد؛ مثل حق غنی‌سازی البته بر مبنای رعایت مقررات
بین‌المللی. ما در تماس‌های خود با کشورهای دیگر گفته‌ایم که از توافقات
ژنو نگران نباشند این توافق فقط به نفع ملل منطقه است از جمله اسراییل.
آیا اسراییل راضی شده؟
نشده، اما ما با رایزنی و مذاکره تلاش می‌کنیم تا آنها را راضی کنیم.
اینکه لاوروف پیش از آمدن به تهران با نتانیاهو دیدار کرده...
قبل از این نتانیاهو از روسیه بازدید و با لاوروف ملاقات کرده بود، در
این مذاکرات به حل‌وفصل سیاسی مساله هسته‌ای ایران در چارچوب 1+5 اصرار
کردیم و اینکه نباید تردیدی برای اسراییل، عربستان و دیگر کشورهای منطقه
باقی‌مانده باشد.
آقای ظریف در نشست خبری مشترک با آقای لاوروف گفتند که تمایل
دارند توافق اولیه «اس-300» سرجایش باشد آیا اصلا چنین امکانی وجود دارد؟
این موضوع خیلی مهمی است و ما می‌خواهیم مشکلی که ایجاد شده را سریع حل
کنیم، به نفع هر دو کشور است. اما نمی‌توانم وارد جزییات شوم.
آیا دولت روسیه پیشنهاد جدیدی برای تهران دارد؟
ما دنبال این هستیم که به نوعی سازش برسیم.
آیا کوشش شما برای رسیدن به سازش با پیشنهاد جدیدی برای ایران همراه است؟
شما فقط از ما می‌پرسید. ما با دوستان ایرانی خود در تماس هستیم. شما هم
در مصاحبه‌هایتان با طرف ایرانی حتما این موضوعات را خاطرنشان کنید.
من در برخی اخبار درباره موضع‌گیری روسیه در مورد مردم اوکراین
دیدم که دولت روسیه مردم معترض اوکراین را بخشی از مردم این کشور ندانسته و
آنها را گروهی دانسته که جایگاهی ندارند. آیا این موضع روسیه است؟ بالاخره
اگر اوکراین همکاری اقتصادی با روسیه را تمدید کند، ممکن است مردم آن
کشور، این توافق را قبول نکنند؟
بگذارید به شما بگویم اوضاع اوکراین الان چگونه است. بخشی از مردم طرفدار
روابط نزدیک‌تر با غرب هستند و بخش دیگری از مردم هم طرفدار روابط بیشتر
با روسیه‌اند. آنها در مرکز اوکراین (کی‌یف) در دو میدان جمع شده‌اند:
میدان اروپا و میدان استقلال. نمی‌توانیم بگوییم اکثریت واقعی کجا هستند.
ما فقط امیدواریم مشکلاتی که به وجود آمده یعنی این اختلاف‌نظر
هرچه‌سریع‌تر حل شود. ما می‌بینیم که رییس‌جمهوری اوکراین آقای «یانوکویچ»
برای برگزاری مذاکرات و میزگرد با رهبران جنبش معترضان آمادگی دارند.
اما
یک‌بار دیگر تاکید می‌کنم هیچ‌کس حق ندارد مداخله کند. می‌بینم که بعضی
سیاستمداران غربی می‌آیند «کی‌یف» در تظاهرات شرکت می‌کنند، اما تکرار
می‌کنیم فقط مردم اوکراین بدون هیچ مداخله‌ای از خارج باید تصمیم‌گیر وضعیت
این کشور باشند.
برخی کارشناسان نگران رخ‌دادن انقلاب رنگی در کشور اوکراین هستند، در این شرایط روسیه چه خواهد کرد؟
ما هم این نگرانی را داریم، چون تجربه قبلی‌اش را داریم. کسی‌که این نوع
انقلاب‌ها را برپا می‌کند همیشه از خارج کشور حمایت می‌شود و ما می‌دانیم
منابع آنها کجاست.
می‌خواهید به ما بگویید کدام کشورها در این موضوع دخیل هستند؟
همه می‌دانند شما و من می‌دانیم و امیدوارم خوانندگان شما هم بدانند.
