دومین شخصیت قدرتمند کره شمالی تنها چند روز پس از کنار گذاشته شدن از کادر رهبری کشور اعدام شده است. رسانههای دولتی میگویند جَنگ سونگ تِک به اینکه رهبری کیم جونگ اون را به چالش کشیده، و در داخل حزب کارگران کره شمالی جناحی رقیب رهبر کشور تشکیل داده، اعتراف کرده است.
او پیش از این از همه مناصب رسمیاش خلع شده، و از حزب اخراج شده بود. جَنگ سونگ تِک ناگهان از شوهرعمه و آموزگار رهبر جوان کره شمالی به یک "ضد انقلاب" مطرود و جنایتکار تبدیل شد. صحنه اخراج او از حزب کمونیست و همچنین فهرست بلند بالای جرایم و اعمال ناشایست ادعایی و ایرادات شخصیتی او از رسانه دولتی پخش شد.
یکی از مقامات وزارت اتحاد مجدد کره جنوبی میگوید: "این اتفاق بیسابقه است. ما در گذشته شاهد پخش چنین اطلاعیههایی نبودیم. ارائه این همه جزئیات نشان میدهد که تلاش شده به این تصمیم مشروعیت داده شود."
این بزرگترین حادثه سیاسی در کره شمالی از زمان مرگ کیم جونگ ایل، رهبر سابق این کشور، است. اما حکومت کره شمالی به ندرت در زمینه مسائل سیاسی شفافیت بهخرج میدهد، و حال سوال اینجاست که چرا این بار برخلاف همیشه قدری اطلاعات به جهان خارج ارائه شده است؟
برخی تحلیلگران بر این باورند که این اتفاق نشاندهنده آشفتگی هیأت حاکمه است.
پروفسور ویکتور چا، استاد دانشگاه جورجتاون، هشدار میدهد که "درون نظام حکومتی کره شمالی بهمراتب آشوبزدهتر از آن چیزی است که در رسانهها دیده میشود".
او میگوید: "البته کیم جونگ اون اوضاع را تحت کنترل دارد، اما وقتی افراد عالیرتبه کنار زده میشوند، معمولا معنایش این است که اوضاع نسبتا بهمریخته است. در غیر این صورت، نیازی به این کارها نبود."
وبسایت دیلی ان کی (Daily NK) کره جنوبی که در داخل کره شمالی منابع خبری دارد، معتقد است که این برکناری نشاندهنده وجود اختلاف در داخل کشور بر سر ایجاد رشد و رونق اقتصادی است.
این وبسایت بهنقل از منابع ناشناس میگوید که جَنگ سونگ تِک برخلاف کیم جونگ اون "طرفدار اصلاحات و گشایش به سبک چینی، و نه گشایش نیمهکاره" بود.
به گفته این منابع، اختلاف نظر این دو بر سر این موضوع نهایتا به نابودی آقای جَنگ منجر شد.
اما بعضی کارشناسان دیگر معتقدند که در سطوح عالی حکومت کره شمالی اختلافات اندکی بر سر سیاستها وجود دارد.
دکتر پایک هاکسون، استاد موسسه سجونگ سئول، میگوید که اگر اختلافات موجود میان سران پیونگیانگ جدی بود، حکومت هیچگاه آنها را به این شکل علنی نشان نمیداد و اینقدر هم سریع مسأله را حل و فصل نمیکرد. به عقیده پایک هاکسون، برکناری آقای جَنگ بیشتر نشاندهنده این است که کیم جونگ اون کاملا از استادش قدرتمندتر شده بود.
هاکسون میگوید: "جَنگ سونگ تِک وظیفهاش را بهعنوان پلی میان گذشته و آینده انجام داده بود. میتوان او را با ژان باتیست (یحیی بن زکریا) در انجیل و تورات مقایسه کرد که همین نقش را در دوران عیسی مسیح ایفا کرده بود." اما ایفای نقش راهنمایی رهبر جوان کره شمالی در عبور از دوران گذار، پیامدهای غیرمنتظرهای داشت.
با این وجود، به گفته دکتر جان دلوری، استاد دانشگاه یونسی، مایه تعجب است که کره شمالی حاضر شده بپذیرد که "میان اعضای حزب کمونیست و خاندان کیم – یعنی افرادی در رأس حاکمیت – هم افرادی بشدت فاسد و خائن وجود دارند".
دلوری میگوید: "قبول این امر در مورد کسی که تا یک ماه پیش دست راست رهبر کشور بوده، شگفتانگیز است و البته برای دیگران حکم اخطار را دارد." به بیان دیگر، برکناری جَنگ نشانه دیگری از اقتدار کیم جونگ اون است. او پیش از این سال گذشته هم رئیس ارتش را برکنار کرد، و علاوه بر آن، بعد از به قدرت رسیدن، به رهبران چین بیاعتنایی کرد. برخی معتقدند اینها اقداماتی حسابشده برای نشان دادن کنترل او بر اوضاع است. به باور جان دلوری، نکته مهم دیگر سرعت عمل کره شمالی در به دست گرفتن کنترل این ماجراست. او میگوید: "آنها خیلی زود قضیه را علنی کردند و روایت خود را از آنچه بر سر جَنگ سونگ تِک آمده بود، اعلام کردند."
البته با وجود اطلاعرسانی کمسابقه دولت درباره برکناری جَنگ، هنوز به آسانی نمیتوان فهمید که دقیقا چه اتفاقی افتاده است. یکی از مقامات وزارت اتحاد مجدد کره جنوبی میگوید: "اطلاعیههای رسمی کره شمالی شاخصهای بسیار مهمی هستند و در آنها کلید واژههایی وجود دارد که ما بطور خاص به آنها توجه میکنیم. اما ما کانالهای رسمی و غیررسمی دیگری هم برای جمعآوری اطلاعات داریم."
نبود اطلاعات کافی باعث میشود که کارشناسان سعی کنند چارچوبی برای خود تعریف کنند، و وقایع و اطلاعات را در آن چارچوب تفسیر کنند. برخی از آنها بعد از سالها تماشای تلویزیون دولتی کره شمالی میتوانند تا حدی از اوضاع اطلاع کسب کنند.
دکتر پایک هاکسون معتقد است که کیم جونگ اون در موقعیت بسیار مستحکمی قرار دارد و یکی از دلایل او برای این برداشت این است که او را از زمان به قدرت رسیدنش مرتب در تلویزیون دنبال کرده است.
او میگوید: "[کیم جونگ اون] در ابتدا خیلی راحت نبود. بعضی وقتها رفتارش عجیب بود. اما با گذشت زمان، روشن بود که از موقعیتش لذت میبرد. بهیاد دارم که چند ماه بعد از به قدرت رسیدنش در جایی مشغول صحبت بود و جَنگ سونگ تِک هم کنارش ایستاده بود. ناگهان کیم جونگ اون بهسمت شوهرعمهاش چرخید و جَنگ بلافاصله در واکنش به او راست ایستاد؛ مثل سربازی که مقابل یک ژنرال خبردار میایستد. واکنش او خیلی طبیعی بود، اما من از آن متعجب شدم." لحظات نادری نظیر این شاید فعلا نزدیکترین مشاهدات مستقیم ما از چگونگی کارکرد حکومت کره شمالی باشد."