كليددار «مسكن‌مهر» كيست؟

اراده ریيس‌جمهور منتخب براي نحوه چينش وزراي كابينه يازدهم شايد براي عموم راي‌دهندگان محل پرسش يا تامل نباشد، اما مختصات فردي كه با انتخاب حسن روحاني، كليددار «مسكن‌مهر» مي‌شود به همان اندازه‌ كه براي ریيس‌قوه‌مجريه دارای اهميت است براي گروه وسيعي از خانوارها نيز قابل‌توجه به حساب مي‌آيد.

در روزهاي قبل و بعد از جمعه انتخاباتي، آنقدر كه «سرنوشت پروژه‌هاي مسكن‌مهر بعد از محمود احمدي‌نژاد» به يكي از دغدغه‌هاي جامعه بدل شد، مسائلي همچون يارانه‌ها يا حتي گراني بي‌حساب و كتاب برخي مواد غذايي، در سرليست مطالبات نبود. طوري كه ریيس‌جمهور منتخب با درك سريع از ماجرا، در اولين كنفرانس‌خبري خود قبل از اشاره به ساير مباحث اقتصادي، مخاطبانش را با تاكيد بر ادامه راه مسكن‌مهر مورد توجه قرار داد  و هرگز چه از طرف او چه از طرف نماينده اقتصادي‌اش، مسكن‌مهر وتو نشد.

طرح ملي مسكن‌مهر يكي از ده‌ها طرح در حال اجرا در وزارت راه‌وشهرسازي محسوب مي‌شود، اما رابطه آن با اساسي‌ترين نياز هر خانوار، اين طرح را جزو اولويت شماره يك وزارتخانه مسوول قرار داده است.

حداقل 2 ميليون خانوار– 12 درصد از كل 16 ميليون خانوار شهري در كشور- مخاطب مستقيم 2 ميليون واحد مسكوني‌مهر ساخته‌شده يا در حال ساخت هستند و 3 برابر جمعيت مخاطبان اصلي را مخاطبان غيرمستقيم مسكن‌مهر تشكيل مي‌دهند كه يا به واسطه اقوام درجه يك صاحبان مسكن‌مهر، از اين پروژه نفع اجتماعي و اقتصادي مي‌برند يا در مقام پيمانكار و سازنده‌ واحدها يا شاغلان جنبي حوزه ساختمان، تحت تاثير مسكن‌مهر با رونق در كسب‌وكار سرپرست خانواده روبه‌رو شده‌اند.

به اين ترتيب لشگر مردمي حداقل 30 ميليون نفري – 8 ميليون خانوار با بعد 4نفر-  شكل‌گرفته در طرح مسكن‌مهر، ریيس‌جمهور منتخب را خواسته يا ناخواسته مسوول حفظ طرح كرده است. در دولت فعلي، دو نفر بيشتر از ساير اعضاي كابينه، به مسكن‌مهر اعتقاد داشتند؛ ریيس‌جمهور و وزير راه‌وشهرسازي.
چه بسا اگر درجه اعتقاد و حساسيت ساير وزراي مرتبط با طرح، به اندازه اين دو نفر بود، نقص يا ايرادي براي تكميل در دولت يازدهم باقي نمي‌ماند و پرونده مسكن‌مهر حداكثر تا تابستان92 بسته مي‌شد.

سه ايراد روحاني به مسكن‌مهر
اكنون صرف‌نظر از انتقادهاي تند و تيز و بعضا بي‌پايه و اساس برخي افراد نسبت به مسكن‌مهر كه اغلب نشان از سطح پايين اطلاعات اين افراد درباره ساخت‌وساز‌هاي اين طرح و عمدتا برخاسته از شنيده‌هاي آنها است، ریيس‌جمهور منتخب سه ايراد جدي به اين طرح وارد مي‌داند و مصمم است در دولت يازدهم آنها را برطرف كند.

به اعتقاد حسن روحاني، جانمايي ساختمان‌هاي مسكن‌مهر و موقعيت زمين‌هاي 99ساله نادرست بوده است و خدمات روبنايي مجاور اين ساختمان‌ها ضعيف است و در نهايت كيفيت مصالح به كار رفته در آنها نيز كامل نيست.

درباره ايراد اول، بررسي‌ها نشان مي‌دهد به جز تهران و يكي دو كلان‌شهر ديگر، در ساير شهرهاي كشور، واحدهاي مسكوني‌مهر در داخل شهرها احداث شده است. در تهران نيز طبق مصوبه دهه70 و 80 شوراي عالي شهرسازي و معماري كشور، دولت موظف بود براي جمعيت مازاد و فاقد مسكن ساكن تهران در شهرهاي جديد اطراف تهران، ساخت‌وساز كند.درباره ايراد دوم نيز، كار فراتر از حوزه مسووليت وزارت راه‌وشهرسازي است طوري كه ساخت و تامين خدمات و رفاه سكونتي در مناطق مسكن‌مهر فقط از عهده ریيس‌جمهور در قالب هماهنگي با ساير وزرا بابت تسهيل سرمايه‌‌گذاري بخش‌خصوصي در اين مناطق برمي‌آيد. همچنين ايراد سوم نيز به خطوط توليد كارخانه‌هاي توليد مصالح‌ساختماني و نوع و شيوه نظارت مهندسان‌ ناظر برمي‌گردد.

اما وزير راه‌وشهرسازي دولت جديد براي رفع هر يك از اين سه‌ايراد مي‌تواند به واسطه تجربه حداقل 4ساله كارشناسان اين وزارتخانه، راهكار عملياتي و نزديك‌ به واقعيت و همچنين شدني، ارائه كند و به نمايندگي از ریيس‌جمهور، مامور اجرايی کردن راهكارها توسط ساير دستگاه‌هاي ديگر شود.

اين 9 نفر
با اين حال از چند هفته ديگر –مردادماه-  مسووليت هدايت مابقي مسير مسكن‌مهر، به وزيري سپرده‌ خواهد شد كه با انتخاب از سوي حسن روحاني، مقام عالي وزارت در وزارت راه‌وشهرسازي را برعهده مي‌گيرد.

گمانه‌زني‌ها درباره گزينه‌هايي كه ریيس‌جمهور منتخب يا اعضاي اتاق‌فكر اقتصادي او براي پست وزارتي وزارت راه‌وشهرسازي در نظر دارند، حاكي است: فعلا 9 نفر به عنوان نامزد براي تصدي اين وزارتخانه مطرح هستند كه در بين آنها، علي نيكزاد وزير فعلي راه‌وشهرسازي نيز به چشم مي‌خورد.
گفته مي‌شود با برخي از اين افراد  هم از سوي حسن روحاني صحبت‌هايي شده و با برخي ديگر هنوز نشده و براي تعدادي از اين ليست 9نفره نيز پيغام‌هايي داده شده است.

خوش‌شانسي وزير جديد!
وزير راه‌وشهرسازي هر كه باشد، يكي از خوش‌شانس‌ترين وزراي كابينه حسن روحاني خواهد بود.
طبق آمارهاي رسمي از ميزان پيشرفت فيزيكي ساخت‌وسازهاي مسكن‌مهر، تاكنون نزديك به نصف كل واحدها، افتتاح و به متقاضيان واگذار شده است و مابقي واحدها در مرحله نازك‌كاري قرار دارد.

با اين حساب، دور تند افتتاح‌هاي مسكن‌مهر كه در ماه‌هاي اخير به بهانه اساسي براي سفر ریيس‌جمهور به استان‌هاي مختلف كشور در آخر كار دولت دهم تبديل شده بود، در شروع دولت يازدهم نيز مي‌تواند زمينه عرض‌اندام وزير مربوطه را فراهم كند.

اسامي نامزدها
گزارش «دنياي‌اقتصاد» از شنيده‌ها درباره گزينه‌هاي اصلي براي تصدي پست وزارت راه‌وشهرسازي حاكي است: عباس آخوندي، علي عبدالعلي‌زاده، محمد سعيدي‌كيا، علي‌اكبر آقايي، احمد خرم، اكبر تركان، محمدباقر قاليباف، يك نفر انبوه‌ساز و بالاخره علي نيكزاد اسامي موجود در اين فهرست را شكل مي‌دهد.

همانطور كه از ظاهر اين فهرست پيدا است، 6 نفر از اين 9 نفر، سابقه وزارتي در وزارت راه‌وترابري يا وزارت مسكن را داشته‌اند و يك نفر نيز با تجربه‌اي كه در مديريت شهري تهران داشته، قطعا با فعاليت‌هاي حوزه راه و شهرسازي بيگانه نيست و يك نفر هم از آنجا كه سال‌ها در كميسيون عمران مجلس حضور داشته، با بخش مسكن و حمل‌ونقل در ارتباط بوده است.

اما اين فقط ظاهر نامزدها به شمار مي‌رود. واقعيت اين است كه از بين 9 نفري كه گفته مي‌شود يكي از آنها به عنوان وزير راه‌وشهرسازي دولت يازدهم انتخاب خواهد شد، نام‌هايي وجود دارد كه همگان آنها را بيشتر به عنوان منتقدين مسكن‌مهر مي‌شناسند.

برخي از اين افراد اصلا اعتقادي به مسكن‌مهر ندارند و بيشتر معتقدند: دولت نبايد در ساخت‌وساز مداخله كند بلكه بايد اين مسووليت را از اساس به بخش خصوصي واگذار كند.

برخي ديگر از اين 9نفر اما نظر ديگري دارند و معتقدند: اصل طرح مسكن‌مهر، ايده خوبي است اما نحوه اجراي آن در سال‌هاي اخير نادرست بوده و بايد اصلاحاتي روي آن انجام شود.

در كارنامه سازندگي برخي ديگر از اين افراد، برنامه قابل دفاعي در حوزه مربوطه به چشم نمي‌خورد. هر چند براي اين انتخاب، صرفا سرنوشت مسكن‌مهر نبايد ملاك واقع شود و توان مديريت و برنامه‌ريزي در ساير حوزه‌هاي راه‌وشهرسازي بايد معيار باشد، اما با توجه به اينكه تامين مسكن و پاسخ شايسته به يك ميليون پيش‌خريدار منتظر در صف دريافت واحدهاي مسكوني‌مهر، طبق اعلام صريح ریيس‌جمهور منتخب، در تعهد دولت يازدهم است، لازم است پیش‌شرط و فاكتور اصلي در انتخاب وزير راه‌وشهرسازي، برنامه عملياتي هر يك از اين 9نفر براي نحوه مواجهه با اين طرح، قرار داده شود.