صفر شدن فقر مطلق در کشور شدنی‌ست؟

در جریان ادامه رسیدگی به لایحه برنامه هفتم توسعه نمایندگان مجلس شورای اسلامی در اﻫﺪاف کمی ﺳﻨﺠﻪﻫﺎی عملکردی ﻧﻈﺎم تاﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎعی، ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﺣﻤﺎیتی و ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ درآﻣﺪ تصویب کردند که تا پایان اجرای این برنامه، فقر مطلق به صفر برسد. اما تحقق صفر شدن فقر مطلق ناشدنی به نظر می‌رسد.

به گزارش دنیای اقتصاد، در حال حاضر حدود ۲۵ میلیون نفر در فقر مطلق به سر می‌برند و صفر شدن فقر مطلق نیازمند منابع دولت، کاهش تورم و رشد اقتصادی بالا است. بنا بر گفته یک نماینده مجلس اگر نتوانیم تورم را مهار کنیم، میزان فقر شدید افزایش پیدا می‌کند.

پیشنهاد ما فقر شدید بود، نه فقط مطلق

محسن زنگنه، سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم با بیان اینکه به صفر رسیدن فقر مطلق سخت است، گفت: فقر مطلق تعریفی دارد که یک فرد یک سطحی از زندگی، معیشت و تغذیه را باید داشته باشد. بر اساس آمار حدود ۳۰ درصد از جمعیت کشور، دچار فقر مطلق هستند. یکی از شاخص‌های فقر مطلق این است که فرد حدود ۱۱ هزار و ۲۰۰ کیلو کالری بتواند در تغذیه خود استفاده کند. اینکه بتوانیم فقر را به صفر برسانیم به نظر ما کار بسیار مشکلی است. برای به صفر رسیدن فقر مطلق باید حدود ۲۵ میلیون نفر را به وضع مطلوبی برسانیم که این موضوع به نظر ما سخت است و به همین جهت پیشنهاد دادیم که فقر شدید را در برنامه هفتم بیاوریم. او ادامه داد: فقر شدید یعنی شرایط اولیه‌ای که برای فرد فراهم شود و شدت آن از فقر مطلق پایین‌تر است. ضمن اینکه باید برای حذف فقر در کشور تلاش کنیم و این امر یکی از شعار‌ها و اهداف جمهوری اسلامی است؛ اما با شرایط کنونی اینکه بخواهیم در برنامه ۵ساله این عدد را بگذاریم، دور از دسترس است. به همین جهت فقر مطلق را به فقر شدید تبدیل کردیم.

سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم با بیان اینکه میزان فقر شدید نسبت به فقر مطلق کمتر است، خاطرنشان کرد: به صفر رسیدن فقر شدید به منابع دولت، میزان رشد اقتصادی و کاهش تورم بستگی دارد. اگر نتوانیم تورم را مهار کنیم میزان فقر شدید افزایش هم پیدا می‌کند؛ بنابراین به صفر رساندن فقر شدید خروجی یکسری سیاست است و اگر آن سیاست‌ها اعمال شود می‌توانیم شاهد صفر شدن فقر شدید باشیم. اگر ما رشد بالا داشته باشیم، شاهد مهار تورم باشیم و بتوانیم سایر شاخص‌های اقتصادی را کنترل کنیم و از سوی دیگر سیاست‌های حمایتی و اشتغال خرد و خانگی داشته باشیم در این شرایط صفر شدن فقر شدید دور از دسترس نیست.

زنگنه در ادامه تاکید کرد:، اما اگر تورم رها شود و نتوانیم تورم را مهار کنیم یا سایر شاخص‌ها اتفاق نیفتد؛ نمی‌توان صرفا با دادن یارانه این هدف را محقق کرد، چون منابع دولت محدود است.

تردید در به صفر رساندن فقر مطلق

همچنین جعفر قادری، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه، تصریح کرد: به نظر می‌رسد صفر شدن فقر مطلق قابل تحقق نباشد. این مورد از جمله مواردی است که در تحقق آن در طول برنامه هفتم توسعه تردید وجود داشت.

همچنین احمد راستینه، عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه گفت: یکی از اهداف مهم نظام جمهوری اسلامی ایران رفع فقر مطلق و زدودن محرومیت از اقصی نقاط کشور است. بخشی از اقشار مختلف مردم به دلیل فشار‌های اقتصادی و معیشتی شرایط سختی را دارند و ضرورت توجه و جبران فشار‌های اقتصادی به مردم برای همه ارکان نظام از مهم‌ترین مسائلی است که باید به آن توجه کنند.

او ادامه داد: در صحن مجلس خوشبختانه حکمی تصویب شد که دولت مخصوصا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف شد تا در طول برنامه هفتم نسبت به جبران هزینه‌ها و کمک به معیشت مردم در قالب کالا‌برگ همه را تحت پوشش خود قرار دهد. در این شرایط اقشار جامعه که شرایط اقتصادی سختی دارند بر اساس قانون وسع مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و به همه آن‌ها برای تامین کالا‌های اساسی کالا برگ ارائه می‌شود. این کالا‌برگ‌ها صرفا برای تامین کالا‌های معیشتی نیست، بلکه در خصوص تامین نیاز‌های ضروری زندگی، اقلام و تجهیزات مناسب زندگی مخصوصا در کمک به نوعروسان و تامین جهیزیه برای اقشار کم درآمد است. البته پیش از این هم به این قشر کمک می‌شد، اما با مصوبه‌ای که مجلس داشت دولت مکلف شد همه اقشاری که بر اساس قانون وسع مورد نیاز حمایت ویژه هستند در قالب کالا‌برگ به صورت یارانه مورد حمایت ویژه قرار بگیرند.

این نماینده مجلس در خصوص میزان تحقق صفر شدن فقر مطلق، اظهار کرد: رفع فقر مطلق کار سختی است، چون با تکانه‌های اقتصادی روبه‌رو بودیم که اقتصاد ما دچار مشکل شد و گسل‌های اقتصادی و معیشتی میان اقشار مختلف مردم شکل گرفت. ضریب جینی در کشورمان نشان می‌دهد که فاصله فقیر و غنی بالا است. بر‌طرف کردن فقر مطلق در دنیا هم کار سختی است و حتی کشور‌های توسعه‌یافته نیز نتوانسته‌اند فقر مطلق را از بین ببرند. اما رساندن فقر مطلق به حداقل و کمک به اقشار کم درآمد و آسیب‌پذیر در برنامه هفتم مورد توجه مجلس قرار گرفته است و امیدواریم با اجرای صحیح قوانین در برنامه هفتم شاهد کاهش قابل توجه فقر مطلق در برنامه هفتم باشیم.

فقر مطلق شدنی است، اما مشروط

همچنین معین‌الدین سعیدی، نماینده چابهار با انتقاد از نوشتن برنامه‌های غیر قابل تحقق، گفت: یکی از موضوعاتی که از اهمیت آن خودمان را به تغافل می‌زنیم، درصد تحقق قانون‌های فرا‌دستی از جمله قانون برنامه‌های توسعه است. بنا به برخی از آمار میزان تحقق قانون برنامه ششم تنها ۲۰ درصد بوده است. علت هم این است که خیلی از احکام متناسب با ظرفیت‌ها و شرایط نوشته نشده‌اند. از سوی دیگر عزم جدی و نظارت کامل جهت اجرای این احکام وجود نداشته است.

او ادامه داد: اینکه در طول ۵ سال اجرای برنامه هفتم توسعه بتوانیم فقر مطلق را از بین ببریم با توجه به منابع کشور شدنی است، اما وقتی برخی از احکام را کنار آن می‌گذاریم شاهدیم که این موضوع صرفا در حد یک شعار است. برای مثال در برنامه هفتم مصوب شد که ۴۳ درصد به اعتبارات صداوسیما اضافه شود. اگر به واقع اولویت ما بهبود معیشت است این حکم چه معنایی دارد؟ از سوی دیگر در قانون برنامه احکام باید ماهیت برنامه‌ای داشته باشد، اما اینکه یک موضوع بودجه‌ای آن هم با عدد بیاوریم که به این میزان بودجه آن سازمان افزایش یابد جای تعجب دارد. این در حالی است که صداوسیما باید پاسخ دهد که در حال حاضر با توجه به اعتبارات کلان تا الان کدام یک از اهدافی را که امامین انقلاب برای این مجموعه عریض و طویل داشتند، اجرایی کرده است. چون هیات نظارت بر صداوسیما اعلام می‌کند که مخاطبان صداوسیما ریزش پیدا کرده‌اند و مرجعیت رسانه ملی به‌شدت دچار چالش شده است؛ بنابراین صرف پیش‌بینی اعتبارات کلان نمی‌تواند مشکلات را حل کند و باید نگاه‌ها تغییر کند.

این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس خاطرنشان کرد: می‌گویند اولویت ما بحث‌های اقتصادی و معیشتی است و در اینجا پارادوکسی ایجاد می‌شود و نشان می‌دهد ما در برخی از بحث‌هایمان خیلی جدی نیستیم از جمله موضوع به صفر رسیدن فقر مطلق. باز هم می‌گویم با توجه به منابع کشور صفر شدن فقر مطلق شدنی است، البته مشروط بر اینکه اولویت را معیشت و بهبود شرایط اقتصادی مردم بدانیم.