فاکتور دولت در فروردین

فرارو- شعار شفافیت مالی به زعم بسیاری افراد از دلایل هواداران حسن روحانی به او در انتخابات سال گذشته است. با وجود اینکه دولت دو روز است که هزینه‌های بودجه‌ای فروردین ماه خود را منتشر کرده است این جرئیات خیلی در کانون توجه رسانه‌ها قرار نگرفته است. حسن روحانی چند ماه پیش لایحه بودجه سال ۹۷ را متحولانه خواند و ویژگی آن را شفافیت آن عنوان کرد. در روند بررسی همین لایحه در مجلس شبکه‌های مجازی پر از واکنش نسبت به نهاد‌های بودجه بگیر فرهنگی بودند. حالا دولت بنا دارد فهرست مخارج خود را مانند فاکتور خرید در اختیار مردم قرار دهد؛ فاکتوری که علی رغم دیده نشدن تا همینجای کار واکنش‌های زیادی را در پی داشته است.

شفافیت تحولی که در بودجه ۹۷ اتفاق افتاد
گزارش پرداخت‌های خزانه داری در یک جدول ۳۸ صفحه‌ای روی سایت وزارت امور اقتصاد و دارایی قرار گرفته است. این جدول بر اساس میزان حقوق و مزایای مستمر و سایز هزینه‌های اجتناب ناپذیر تهیه شده است. پرداخت حقوق و مزایا در این گزارش بر اساس استان‌های کشور فهرست شده است و ۳۶۵ ردیف پرداختی دیگر که بیش از ۳۶ صفحه از این جدول را گرفته است، سایر هزینه‌های اجتناب ناپذیر عنوان شده است. در بخش پرداخت‌های اجتناب ناپذیر، دستگاه‌های بودجه بگیر تفکیک شده اند و میزان بودجه دریافتی آن‌ها در ماه فروردین نیز مشخص شده است. آنگونه که خزانه دار کل کشور اعلام کرده است پرداخت‌ها قرار است به صورت مستقیم به روز رسانی شود.

حسن روحانی قبلا گفته بود لایحه بودجه سال ۹۷ را متحولانه خوانده بود چرا که به اعتقاد او بودجه امسال نسبت به بودجه سال‌های گذشته شفاف‌تر شده است. او چند ماه پیش هم بعد از آنکه بعضی رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی نسبت به بخش‌هایی از بودجه واکنش نشان دادند بر ضرورت شفافیت فضا تاکید کرد و گفت: من از مردم می‌خواهم بودجه ۹۷ را رها نکنید و ببینید در بودجه چه خبر است، نورافکن‌ها باید روی ردیف‌ها برود همه دستگاه‌ها باید اعلام کنند بودجه را کجا خرج کرده‌اند، ما باید در اتاق‌های شیشه‌ای و شفاف قرار بگیریم.

در جریئات پرداخت‌های دولت قرار بگیرید
سیدرحمت الله اکرمی، معاون نظارت مالی و خزانه دار کل کشور درباره انتشار فهرست پرداخت‌های خزانه داری توضیح می‌دهد: به دنبال دستور صریح رییس جمهوری و ماموریتی که وزیر امور اقتصادی و دارایی به این معاونت محول کرد، در ماه‌های اخیر زیرساخت‌ها و مقدمات انتشار اطلاعات پرداخت‌های خزانه داری کل کشور فراهم شد. از امروز مردم می‌توانند با مراجعه به درگاه اینترنتی وزارت امور اقتصادی و دارایی به نشانی www.mefa.ir «گزارش پرداخت‌های خزانه داری کل کشور» را دریافت کنند و در جریان جزییات پرداخت‌های دولت از محل بودجه عمومی کشور قرار بگیرند.

واکنش‌های سیاسی و غیرسیاسی به شفاف‌سازی دولت
این اقدام دولت خیلی مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی قرار نگرفت. با این حال در بین همان عده اندک می‌شد واکنش‌های متفاوتی به این اقدام را مشاهده کرد. برای فهمیدن جنس واکنش‌ها می‌توان سری به توئیتر زد. با این که موضوع دخل و خرج خیلی به جناح بندی‌های سیاسی ربطی ندارد، اما اولین واکنش‌ها، واکنش‌های سیاسی بودند. موافقان دولت روحانی از این اقدام حمایت می‌کردند و در مقابل مخالفان دولت با به این اقدام برچسب تزویر می‌زنند. یکی از کاربران مخالف دولت نوشته: «احسنت آقای روحانی خیلی کار خوب و پسندیده‌ای کردین. شفافیت خواسته‌ی همه‌ی مردم هست. اما چرا فقط بودجه‌ی موسسه‌های مذهبی رو پخش میکنید؟ باور کنیم سیاسی کاری نیست؟ و دوم اینکه مردم خیلی مشتاقن که این شفافیت به اموال شخص شما و بقیه‌ی مسئول‌ها هم برسه»

یکی از کاربران که به نظر می‌رسد از حامیان دولت است نیز توئیت کرده: موفقیت‌های کوچک یا روزنه‌های امید سال‌ها نمی‌دانستیم روزنامه کیهان چقدر یارانه میگیرد؛ در دولت روحانی یارانه مطبوعات شفاف شد حالا همچنین میدانیم پول مملکت خرج کجا میشود که کارگر ان بی پول مانده اند!» کاربر دیگری هم نوشته: «با دستور رییس‌جمهوری، اطلاعات پرداخت‌های خزانه داری کل کشور در دسترس عموم قرار گرفت. با دستور نجفی هم، سامانه امور قرارداد‌های شهرداری تهران برای عموم قابل دسترس شد.»

شفاف‌سازی جزئیات پرداخت‌ها هم مطالبه شد
با انتشار میزان مخارج دولت در یک ماه گذشته بعضی از کاربران مطالبه بعدی خود را مطرح کردند. آن‌ها کار دولت در انتشار این مخارج را تایید کرده، اما می‌خواهند که هزینه‌های بودجه بگیران نیز مشخص شود. یکی از کاربران در توئیتی نوشته: «حالا که بودجه برخی موسسات فرهنگی در فروردین ماه منتشر شد لازم است دولت و مجلس پیگیر دریافت و انتشار گزارش عملکرد و ریزهزینه‌های آن‌ها باشند. شاید پرداخت حقوق معوقه کارگران و بازنشستگان از محل بودجه تخصیصی به این موسسات، برای کشور مفیدتر باشد.» کاربر دیگری نوشته: یکی از کار‌های خوب دولت آقای روحانی، در دسترس عموم قرار دادن اطلاعات پرداخت‌های خزانه داری کل کشور است. گام بعدی گزارش هر بخش از نحوه خرج این بودجه ها، به مردم است. مثلا نهاد ریاست جمهوری در ماه فروردین نزدیک به سه میلیارد تومان بودجه به خود اختصاص داده است. خوبه اونام مشخص کنن که این پرداختی‌ها رو کجا و چطور خرج کردند.»

هزینه نهاد‌های فرهنگی در فروردین ماه
مانند زمان بررسی بودجه که هزینه درنظر گرفته شده برای بعضی نهاد‌های فرهنگی در تیررس نگاه کاربران شبکه‌های مجازی قرار گرفته بود، بودجه اینگونه نهاد‌ها و موسسات بار دیگر در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفت. در جدول زیر می‌توانید بودجه تعدادی از این موسسات را مشاهده کنید:

 

موسسه	هزینه دریافت شده از دولت
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم	هشت میلیارد و 921 میلیون تومان
شورای عالی حوزه های علمیه	22 میلیارد و 706 میلیون تومان
مرکز خدمات حوزه های علمیه	60 میلیارد تومان
سازمان صدا و سیما	110 میلیارد تومان
جامعه المصطفی العالمیه	هشت میلیارد و 284 میلیون و 600 هزار تومان
مجمع جهانی اهل بیت	یک میلیارد و 223 میلیون و 200 هزار تومان
موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)	یک میلیارد و 145 میلیون تومان
مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی	یک میلیارد و 105 میلیون و 900 هزار تومان
مجلس شورای اسلامی	276 میلیون و 900 هزار تومان
فرهنگستان زبان و ادب فارسی	497 میلیون تومان
بنیاد سعدی	575 میلیون تومان
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی	911 میلیون و 600 هزار تومان
شورای نظارت بر صدا و سیما	270 میلیون تومان
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی	286 میلیون و 500 هزار تومان
موسسه دایره المعارف فقه اسلامی	177 میلیون و 900 هزار تومان
بنیاد حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس	169 میلیون و 290 هزار تومان
پایگاه استنادی علوم جهان اسلام	152 میلیون و 900 هزار تومان
جمع کل:	216 میلیارد و 684 میلیون و 790 هزار تومان

بسیاری از کاربران نیز نسبت به رقم‌های دریافتی بعضی موسسات بالا واکنش نشان دادند. به اعتقاد آنها، میزان هزینه دریافتی که بعضی از نهاد‌های بالا پرداخت شده است با خروجی فعالیت آن‌ها تناسب ندارد. یکی از کاربران با انتقاد از اینکه خبر مربوط به این گزارش به خوبی در کانون توجه قرار نگرفته است نوشته: «از امروز مردم می‌توانند با مراجعه به http://www.mefa.ir گزارش پرداخت‌های خزانه‌داری کل کشور را دریافت کنند و در جریان جزییات پرداخت‌های دولت از محل بودجه‌ی عمومی کشور قرار گیرند.» از خبر‌های مهمی که دیده نمی‌شود!»، اما کاربر دیگری با این توئیت مخالفت کرده و با اشاره به بودجه فرهنگستان زبان و ادب فارسی نوشته: «اتفاقا خوب دیده شده و متوجه پرداخت ۴۹۲ میلیون تومان برای حذف واژه از لغتنامه‌ها شدیم.»

کاربر دیگری نیز می‌نویسد: مطابق ارقام منتشرشده توسط خزانه داری کشور درباره پرداخت‌های فروردین ۹۷، هزینه اداره رسانه میلی، قریب چهار میلیارد تومان در روز است.

مردم بودجه نهاد‌ها را با هم مقایسه می‌کنند
هرچند بسیاری از کاربران خواستار این هستند که جزئیات بودجه نهاد‌ها نیز منتشر شود، اما به نظر می‌رسد همین قدر شفاف‌سازی هم چرا‌های زیادی را در ذهن آن‌ها ایجاد کرده است. یک کاربر دیگر نیز در توئیت خود رقم دریافتی سازمان تامین اجتماعی نیرو‌های مسلح، کمیته امداد، بیمه سلامت و تامین اجتماعی را مقایسه کرده است. او نوشته: سازمان تامین اجتماعی نیرو‌های مسلح نیز در فروردین ۹۷، هزار و ۸۵۴ میلیارد تومان از دولت گرفته است. کمیته امداد ۲۱۵ میلیاردتومان، سازمان بیمه سلامت ۱۹۰ میلیاردتومان و تامین اجتماعی ۲۰ میلیاردتومان. در توئیت یکی از کاربران هم نوشته شده: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی که وابسته به آیت‌الله مصباح یزدی پدر معنوی جبهه پایداری نیز در فروردین ماه امسال یک میلیارد و ۱۴۵ میلیون تومان از دولت گرفته است، رقمی حدودن معادل بودجه دریافتی دانشگاه تهران درهمین مدت. یکی دیگر از کاربران هم می‌نویسد: صداوسیما ۱۱۰ میلیارد تومان بودجه دریافت کرده این مقدار ۵ برابر مجموع حقوق و مزایای کارکنان دولت در استان تهران و ۱۰۰ برابر دریافتی دانشگاه تهران در ماه جاریست. در توئیت کاربری هم آمده است: صدا و سیما تو فروردین ۱۱۰ میلیارد گرفته خروجیش امیر علی نبویان بوده!

کاربری دیگری هم می‌نویسد: «نظارت بر صدا و سیما دقیقا کارش چیه؟»

 

به شفافیت بیشتری نیاز داریم
حسین راغفر، کارشناس اقتصاد و استاد دانشگاه درباره اعلام مخارج دولت که قرار است از این پس به صورت مستمر در اختیار مردم قرار بگیرد می‌گوید: جریان اطلاعات در کشور با ابهامات زیادی رو به روست و همین میزان از شفاف سازی جریان مخارج کشور، امواجی را در جامعه شکل می‌دهد. ما شفافیت فراتری نیاز داریم. باید بدانیم درآمد‌های نفتی از کجا آمده و به کجا می‌رود؟ درآمد‌های ارزی کشور کجا و چگونه تخصیص داده می‌شوند. باید بدانیم جریان بودجه عمومی کشور که اصولا شامل درآمد‌های شهرداری‌ها در کل کشور است به کجا‌ها تخصیص داده می‌شود. همچنین باید بدانیم که اختصاص منابع با برنامه‌های توسعه‌ای اقتصادی و اجتماعی کشور چه نسبتی دارند.

این اقتصاددان به فرارو می‌گوید: هنوز هم بسیاری از موارد غیرشفاف هستند. معلوم نیست که این منابع به کجا می‌روند. با این حال همین اندازه از شفاف سازی با وجود آنکه مطلوب نیست، توانسته واکنش‌هایی را در پی داشته باشد. دانستن اینکه منابع عمومی کشور که به مردم و نسل‌های آینده تعلق دارد، چگونه استفاده می‌شود ولو آنکه یک نیت سیاسی پشت آن باشد، کار درستی است. تا کنون نیز پشت پنهان کاری بودجه یک نیت سیاسی وجود داشته است. به این ترتیب این شفاف سازی برای مردم و دست یابی به اطلاعات بخش عمومی که تا کنون به شدت از آن پرهیز شده، می‌تواند مقدمه خوبی برای بازسازی اعتماد عمومی به نهاد‌های عمومی باشد. البته شرطی که لازم دارد این است که این شفاف سازی تنها به اعلام مخارج دولت محدود نشود. بلکه منابع درآمدی کشور، ارز حاصل از آن و فرآیندی که با آن به نهاد‌های مختلف وارد می‌شود نیز شفاف شود و در اختیار مردم قرار بگیرد.

او با اشاره به این سخن روحانی که شفافیت اساس بودجه ۹۷ است می‌گوید: تاکنون روال تصویب بودجه به این صورت بود که تا زمان تصویب لایحه بودجه این لایحه محرمانه بود. اما این بار با ارائه لایحه بودجه به مجلس، لایحه در دسترس عموم نیز قرار گرفت که منجر به واکنش‌هایی از گروه‌های مختلف اجتماعی نیز شد. نکته قابل توجهی که نباید از آن غفلت کرد این است که بخش قابل توجهی از بودجه تحت فشار گروه‌های قابل توجهی تنظیم می‌شود نه بر اساس مصالح ملی و منافع ملی. به این ترتیب وقتی این موارد افشا می‌شود کسانی که از پنهان کاری سود می‌برند برآشفته خواهند شد. اما این شفافیت در درازمدت به نفع منافع ملی کشور است.