اخلاق بر صدر برجام

یادداشت دریافتی- احمد فرهادی؛ حال که کار سترگ و سخت برجام به فرجام رسیده است، می‌توانیم پرسشی مهم به میان آوریم که پس از برجام، کدامین فرجام در انتظار مردم است؟

مردمی که بنا به وعده و وعیدهای متعدد سال‌ها به انتظار نشستند بودند که «پول نفت» به داد سفر‌هایشان برسد؛ ناگهان متوجه شدند که «بوی نفت» آنچنان بر سفر‌هایشان درپیچید، که دیگر عرصه و مجال بر حضور نان خشک بر سفره هم تنگ شده بود، حال همین مردم از خود می‌پرسند که اینار باید منتظر کدامین معجزه بر سفر‌هایشان باشند! آیا پول برجام می‌تواند نانی بر سفره آنان افزوده کند؟

پاسخ صریح و روشن این است که «خیر». نه برجام، نه درآمدهای سرشار نفت و نه سایر موضوعات دیگر تغییری در سفرهای ما ایجاد نخواهد کرد.

چرا که امروزه جامعه ما پیش از هر چیز و بیش از هر چیز نیازمند اکسیری است که بتواند قبل از هر چیز فونداسیون یا پلت‌فرمی اخلاق‌مدارانه در جامعه ایجاد نماید.

بنابراین به تعبیری دیگر باید گفت اگر موضوع «اخلاق» در جامعه ما دغدغه فکری ما نشود هیچ درآمدی چه از محل فروش نفت یا سایر مواد اولیه و یا حتی آزاد سازی مبالغی که به ناحق طی سالیانی دراز از ما دریغ شده بود، نمی‌تواند گره‌ای از کار فروبسته ما بگشاید.

در دنیای صنعتی روزگار ما هرگونه کوششی در مسیر ایجاد توانمندی مالی و افزایش درآمد دقیقاً مثل کوششی است که در دنیای قدیم افراد برای جمع کردن محصولات کشاورزی و از جمله مهم‌ترین آن یعنی گندم می‌کردند.

توصیه اکید مولوی برای تمامی مردمان آن روزگار این بود که وقت و زمان خودتان را قبل از اینکه در جمع کردن گندم صرف کنید، ابتدا باید مصروف دفع شر موش‌ها کنید چرا که اگر موش‌ در انبار خانه شما لانه کرده باشد هر چقدر هم که گندم جمع‌کنید، در عمل خواهید دید که گندم زیادی جمع نشده است و موش‌ها تمام کوشش شما را بر باد داده‌اند. بنابراین مولوی سفارش می‌کند که:
اول‌ای جان دفع شر موش کن وانگهان در جمع گندم جوش کن

به نظر می‌رسد که امروزه هم همین قاعده کارساز و کارگر است. اگر در ایران زمین ما دفع شر موش‌ نکرده باشیم نمی‌توانیم به فرجام برجام یا هر موضوع دیگری امیدوار باشیم. زیرا که:
موش تا انبار ما حفره زدست و ز فنش انبار ما ویران شده‌است

اگر خواهان توسعه و دل‌نگران آینده ایران زمین هستیم تنها باید به یک موضوع حساسیت پیدا کنیم و آن اینکه اخلاق را به مثابه اکسیری بدانیم که می‌تواند دفع شر موش نماید. بنایراین باید بکوشیم که اخلاق صدر نشین برجام باشد.

وقتی می‌گوییم اخلاق صدر نشین برجام باشد منظورمان دقیقاً این است که اخلاق باید در تمامی عرصه‌های اجتماعی حضوری پر رنگ بیاید با حضور پر رنگ اخلاق می‌توانیم انتظار زندگی بهروزانه‌ای را داشته باشیم زندگی‌ بهروزانه یعنی که درد و رنج دیگری را درد و رنج خود فرض کنیم و با تصور کردن خود در جای دیگری کم کم زیست خود را به قاعده زرین اخلاق نزدیک‌تر کنیم‌‌ همان قاعده‌ای که می‌گوید:
«شخص باید به گونه‌ای با دیگران رفتار کند که دوست دارد دیگران در شرایط مشابه با او آن‌گونه رفتار کنند»

و همواره و در موقعیت‌های گوناگون از خود بپرسیم که: آیا به راستی من دوست داشتم که در شرایط مشابه با من هم همین‌گونه رفتار کنند؟

چنین پرسشی در حوزه تولید و صنعت و تجارت بسیار برای ما راهگشا خواهد بود. صنعتگر و تولیدکننده ما باید کالا یا خدمت را به گونه‌ای تولید یا ارائه کند که گویا‌‌ همان کالا و خدمت را می‌خواهد خودش استفاده کند.

تاجر ما باید به‌گونه‌ای مناسبات خود را در معاملات تنطیم نماید که گویا خودش طرف مورد معامله‌اش است. با چنین الگویی می‌تواین راهی بسوی توسعه بر پایه اخلاق بیابیم، توسعه‌ای که اگر شعله‌اش درگیرد چنان پر فروغ خواهد بود که منطقه و جهان را روشن خواهد نمود.