زیرپوست سوال و استیضاح

فرارو- "زیرپوست بسیاری از سوا لات مجلس مسائل سیاسی جناحی قرار دارد." نمایندگان مجلس در گفت‌وگو با فرارو این مسئله را تأیید کرده و گفتند که ابزار نظارتی مجلس بعضاً در اختیار منافع گروهی برخی از نمایندگان قرارگرفته و عده‌ای نیز با آنها همراه می‌شوند.

علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد سه کارته شده است و طرح استیضاح او هم 25 امضا دارد. به عبارتی در حساس‌ترین مقطع زمانی که همه چشم‌ها به اقتصاد است تا ثمرات توافق هسته‌ای در آن نمایان شود؛ زیر پای وزیر خالی است! مسئله وقتی قابل‌تأمل تر می‌شود که نگاهی به سوالات، تذکرها و طرح استیضاح‌ها در مجلس نشان می‌دهد اقلیتی در محور تقابل با دولت قرار دارند و بخش عمده‌ای از این موارد از ابزار نظارتی نمایندگان در جهت اغراض سیاسی فردی و جناحی بهره می‌گیرد.

در استیضاح فرجی دانا وزیر علوم و رای اعتماد به گزینه‌های بعدی همه‌چیز به‌قدر کافی روشن بود. جلسات سه‌جانبه لاریجانی و استیضاح‌کنندگان به‌جایی نرسید و علی‌رغم تعویق‌هایی که هیئت‌رئیسه ایجاد کرد، مخالفان کوتاه نیامدند. عکس یادگاری حمید رسایی با نوشته‌ای مبنی بر اینکه دوپینگ لاریجانی جواب نداد، گویای همین مطلب است.

وزیر آموزش‌وپرورش دولت یازدهم هم کم به مجلس رفت‌وآمد نکرده است. اواخر سال 92، مهر 93 و آخرین بار هم چند مال قبل بود که تا دم استیضاح رفت.

حتی وزیر اطلاعات هم از تذکرات و سؤال‌ها بی‌نصیب نبوده است. به یاد داریم که او در پاسخ به سؤال رسایی در خصوص دیدار با اعضای حزب منحل شده مشارکت گفت «حتی با شورای حزب منحله دموکرات و کومله جلسه‌هایی داریم».

حساب حضورها و توضیح دادن‌های محمدجواد ظریف وزیر خارجه به مجلس هم تقریباً از دست خارج‌شده است. جلساتی که بعضاً با درگیری لفظی همراه شده است. یک‌بار مهدی کوچک زاده فریاد می‌کشید و یک‌بار کریمی قدوسی مدعی بود که رهبری به شما تذکر داده‌اند.

فراموش نکرده‌ایم که کارت زرد دوم مجلس به علی جنتی وزیر ارشاد سبب شد صدای علی مطهری نماینده اصولگرای تهران هم درآمده و بگوید «فکر می‌کنم این کارت زرد و اعلام وصول استیضاح وزیر آموزش‌وپرورش از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از انصاف به دور است.»

بررسی هرکدام از این موارد نشان می‌دهد که زیرپوست سؤال‌ها مسائل سیاسی وجود داشته است. به‌عنوان نمونه در مورد کارت زرد دوم به طیب‌نیا موضوع این بود که حمید رسایی در خصوص کاهش شاخص بورسی سؤال کرده بود. اشارات و کنایه‌های وزیر اقتصاد به فعالیت‌های رسایی و اطرافیانش در بازار سرمایه نشان داد که خود وزیر می‌داند موضوع از کجا آب می‌خورد.

به‌هرحال نمی‌توان مدعی بود که همه سؤال‌ها در مجلس مغرضانه است و تلاش نمایندگان برای ایفای نقش نظارتی و قانونی خود را نادیده گرفت لذا می‌توان بابیان این پرسش در گفت‌وگو با خود نمایندگان دریافت که این رویکرد نخست چه حجمی از سوالات و تذکرها را شامل می‌شود.

ابراهیم نکو نماینده رباط‌کریم در گفت‌وگو با فرارو در این خصوص گفت: قسمتی از سوالات مربوط به وظایف نظارتی است و نباید در این خصوص شک کرد. این اختیار قانونی نمایندگان است و نمی‌توان مانع آن شد زیرا نمایندگان تعهداتی به مردم و نظام‌دارند که باید با استفاده از همین ابزار و اختیار به آن عمل کنند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: قرار دادن حجم سؤالاتی که طرح می‌شود در کنار واقعیت‌های جامعه که نمایندگان نیز به آن واقف هستند نشان می‌دهند که تناسب منطقی برقرار نیست. مثلاً همه از شرایط اقتصادی کشور، مشکلات حاصل از شرایط تحریمی و سوء مدیریت‌های گذشته آگاه هستند اما باز سؤال می‌کنند. این در حالی است که با این سؤال‌ها هیچ اتفاق مبارکی نمی‌افتد و حتی تغییر وزیر هم نمی‌تواند معجزه کند. با توجه به این مسائل می‌توان نتیجه گرفت که سوا لات عمدتاً به مباحث جناحی و سیاسی مربوط است.

وی با تأکید بر اینکه عدم توجه به موفقیت‌های دولت در بخش‌های مختلف اقتصادی – کنترل تورم، ایجاد ثبات در بازار، جلب اعتماد سرمایه‌گذاران و ... – و سیاست خارجی و ادامه این رویه در سؤال کردن‌ها موجب تنزل جایگاه مجلس است، گفت: بخش قابل‌توجهی از سوالات پیرو مسائل سیاسی و جناحی است اما نباید نتیجه گرفت که یک فرماندهی و مدیریت جناحی در این خصوص وجود دارد.

نکو در واکنش به این‌که در اغلب موارد طیف پایداری پیشگام بوده است، گفت: مسئله این است که عده ای در مجلس این‌طور رفتار می‌کنند و عده دیگری تحت تأثیر قرارگرفته و موجی به راه می‌افتد. نمی‌توان گفت که فقط پایداری‌ها هستند چون کسان دیگری که هستند. گاهی هم نمایندگان به خاطر فشارهایی که از سوی مردم به آنها وارد می‌شود خواستار استیضاح و سؤال و ... می‌شوند.

نکو همچنین گفت: این عده تلاش می‌کنند تا با این رفتار کاستی‌های خود را پوشش دهند و در انتخابات آتی جایگاهی به دست آورند.

مسائل خصوصی موجب سوال می شود
یونانت بت کیا نماینده آشوری‌ها نیز در گفت‌وگو با فرارو در این خصوص گفت: به اعتقاد من بیشترین سؤال‌ها و تذکرها از سوی مخالفان دولت است و در اغلب موارد مسائل منطقه‌ای و خصوصی سبب طرح سؤال می‌شود.

وی افزود: به‌عنوان مثل مسائلی پیرامون فلان بخشدار، فرماندار، مدیر و ... باعث می‌شود که از وزیر سؤال شود.

عضو کمیسیون عمران مجلس ادامه داد: این در حالی است که اکنون در کشور نیاز به آرامش، ثبات و امنیت داریم زیرا تنها از طریق حمایت از دولت است که می‌توان به دنیا نشان داد یک حاکمیت قدرتمند و منسجم داریم. وقتی مقام معظم رهبری از همدلی و هم‌زبانی صحبت می‌کنند و وقتی از تیم مذاکره‌کننده حمایت کردند نشانه روشنی از این ضرورت است و نباید آن را نادیده گرفت.

گفتنی است که برخی از نمایندگان مجلس هم اعتقاددارند که سیاسی بودن سؤال‌ها، تذکرها و استیضاح‌ها بخشی جدانشدنی از فعالیت نمایندگان است.

قاسم جعفری نماینده بجنورد ازجمله این افراد است که در گفت‌وگو با فرارو گفت: نماینده مجلس، وزیر و ... افراد سیاسی هستند و هر رفتار یک فرد سیاسی قابل‌تعبیر است. شرکت یا عدم شرکت در یک جلسه، اخم کردن، خندیدن، یک اظهارنظر و ... لذا سوا لات و تذکرها و درخواست استیضاح‌ها نیز ازجمله همین رفتارهای سیاسی قابل‌تعبیر است.

وی افزود: معنای سیاست مدرن، تدبیر است اما وقتی به معنای از این واژه استفاده می‌کنیم یعنی اغراض شخصی و جناحی. به‌عنوان‌مثال در خصوص سؤال از وزیر اقتصاد برخی روزنامه‌ها نوشتند که همیشه پای یک پایداری در میان است. زمانی هم که من سال قبل از یک وزیر سؤال کردم، همین را نوشته بودند درحالی‌که نه من عضو پایداری هستم و نه آقای بذرپاش.

عضو کمیسیون آموزش مجلس ادامه داد: وقتی‌که از عملکرد نمایندگان تعبیر کار سیاسی می‌شود باید به این همین توجه داشته باشید که رییس‌جمهور از هر فرصتی استفاده می‌کند تا سیاست‌های حکمرانی خود را توضیح داد. این فرصت یک‌بار روز طبیعت است، یک‌بار روز خبرنگار و ... . این یعنی کار سیاسی کردن و بد هم نیست. مشکل آن است که ما همه‌چیز را سیاسی می‌بینیم تا جایی که اقتصادی‌ترین سؤال، سیاسی تعبیر می‌شود.

جعفری با تأکید بر این‌که ماهیت حکومت چندبعدی است، گفت: یک استیضاح یا سؤال برای کشور و جامعه هزینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... دارد پس نمی‌توان گفت که چرا سیاسی است و یا سیاسی بودن آن را انکار کرد اما این‌که با اهداف شخصی یا منافع باندی باشد غلط است.

وی در پاسخ به این پرسش که فارغ از غلط بودن یا درست بودن این رویه، چقدر از سوالات مجلسی‌ها با این رویکرد مطرح می‌شود؟ گفت: من نمی‌توانم در این خصوص چیزی بگویم چون کار آماری نکرده‌ام و اطلاعی ندارد. در مورد خودم می‌توانم بگویم که هیچی اما در مورد دیگران می‌دانم. نمی‌توانم انکار کنم که چنین مسائل وجود دارد اما اطلاع دقیقی هم نمی‌توانم بدهم.